Hiểu Nguyễn Bính hơn qua "Hai người điên giữa kinh thành Hà Nội"

Người ta biết nhiều đến vườn thơ của Nguyễn Bính nhưng ít ai biết ông cũng viết tiểu thuyết. Hai người điên giữa kinh thành Hà Nội là một tiểu thuyết hiếm hoi của ông, được viết vào năm 1940. Khi ấy, Nguyễn Bính chỉ mới 22 tuổi.

Đọc E-paper

Hai người điên giữa kinh thành Hà Nội là câu chuyện của hai nhân vật Điệp và Tuấn. Điệp, mang nhiều hình ảnh của Nguyễn Bính, còn Tuấn, được hiểu là Nguyễn Tuấn Trình, tức Thâm Tâm. Ngoài đời thực, Nguyễn Bính và Thâm Tâm là hai người bạn rất thân. Bên cạnh đó còn có hai thi sĩ khác trong câu chuyện này là thi sĩ Trần - Trần Huyền Trân và thi sĩ Quang là Phạm Quang Hòa của bút nhóm Bắc Hà. Vì thế, dễ thấy tiểu thuyết mang nhiều tính tự sự của chính tác giả về tình bạn, tình yêu cũng như về thời đại mà ông đang sống.

Câu chuyện bắt đầu bằng một Chủ nhật dạo chơi của hai người bạn ở hai đầu Hà Nội, nay về cùng ở trên gác trọ tại Hàng Dầu. Họ chia sẻ với nhau nỗi thống khổ của kẻ thèm yêu nhưng thất tình vì không tìm được người con gái nào ưng ý, tình yêu nào sâu sắc, đẹp đẽ, trọn vẹn. Với Điệp, đó là sự thất hứa của một nữ sĩ trên sông Thương chỉ vì chàng nghèo, không biện đủ sính lễ cưới xin theo thách cưới của bên nhà gái.

Với Tuấn, đó là mối tình bất thành với người con gái yêu hoa ti-gôn. "Còn gì đáng khóc cho bằng ở giữa kinh thành Hà Nội hoa lệ này, con gái đẹp nhiều như rươi, mà có hai thằng thi sĩ phải đi yêu một cái mả lạnh!", ai nghe chuyện này đều cho rằng họ điên. Nhưng chính "hai người điên" này lại luôn đi tìm một tình yêu đẹp đẽ nhất, thanh cao nhất.

Lần theo câu chuyện tình yêu của hai thi sĩ, người đọc tìm thấy con đường khởi đi từ truyện ngắn Hoa ti-gôn của Thanh Châu, qua thơ T.T.KH., đến câu chuyện về người tình ngây thơ tên Khanh của Thâm Tâm để thành câu chuyện văn chương sôi nổi suốt một thời.

Không dừng lại ở đó, bỏ lửng cho người đọc một chỉ dấu trên hành trình giải mã thơ về loài hoa tim vỡ, khi Điệp và Tuấn mang hoa đến viếng mộ một trinh nữ chết trẻ ở nghĩa trang dưới mạn Bạch Mai, câu chuyện rẽ ngoặt sang ngả khác.

Đó là khi Điệp và Tuấn gây dựng tình yêu chung với người con gái yểu mệnh, nàng Vương Thị Hoàng Lan, tưởng tượng về nàng như một trang nữ nhi hồng nhan trinh liệt, lập hương án bài vị, lại còn sắp xếp chu tất lịch viếng mộ nàng. Gặp em gái Hoàng Diệp của nàng trong một lần viếng mộ, làm thân, rồi về ở trọ trong trại nhà nàng với mẹ và em nàng, tình yêu của họ dành cho nàng Hoàng Lan đã chết ngày càng sâu đậm, đến mức người em gái xứng là một trang giai nhân tuyệt sắc cũng không khiến họ động lòng. Cho đến một hôm Điệp phát hiện trong cái gối Hoàng Lan thêu hình bướm rất đẹp mà Điệp vẫn hay ôm ấp, cất giấu những hình ảnh và thư tình của nàng: Hoàng Lan cũng chẳng khác những thiếu nữ ngoài kia...

Nhà phê bình Đoàn Ánh Dương nhận định: "Hai người điên giữa kinh thành Hà Nội mang nhiều dấu ấn của tự truyện, một tự truyện đắt khách khi chao chát về tình yêu và lẽ sống. Tác phẩm không đặc sắc về văn phong, không chú tâm vào câu chuyện được kể, mà chủ yếu bộc lộ thái độ của nhân vật chính". Tuy nhiên, qua tiểu thuyết này, chúng ta thấy rõ hơn tại sao văn thơ Nguyễn Bính lại là sự khước từ thế giới hiện đại xô bồ ấy để trở về với làng quê yên bình.

"Chúng ta đã được biết nhiều về một Nguyễn Bính thi sĩ nhưng không nhiều về một Nguyễn Bính nhà báo gắn với tờ tuần báo tư nhân Trăm hoa (1955-1957) thời Nhân văn Giai phẩm. Tái bản tiểu thuyết, truyện dài Hai người điên giữa kinh thành Hà Nội, bổ khuyết thêm tiểu thuyết, truyện dài Ngậm miệng và những truyện ngắn khác, chúng ta có thêm hiểu biết về một Nguyễn Bính văn sĩ. Tức là tìm đến một hiểu biết đầy đủ hơn về Nguyễn Bính và về một giai đoạn sôi động của văn học Việt Nam hiện đại", nhà phê bình Đoàn Ánh Dương nhận xét.

>Chiều nào của tình yêu

>Có phải văn học VN chưa có tự truyện?