Có một "con đường di sản" ở Huế

Chiều dài lịch sử

Con đường Chi Lăng nằm phía đông kinh thành Huế, nay thuộc địa phận ba phường Phú Cát, Phú Hiệp, Phú Hậu.

Khởi đầu từ đường Trần Hưng Đạo (tiếp giáp đầu cầu Gia Hội), con đường chạy qua ngã ba các đường Tô Hiến Thành, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, rồi qua chợ Dinh, qua đường Nguyễn Gia Thiều, với tổng chiều dài 1.850m.

Nhà cổ Chi Lăng

Đoạn nối dài của nó chạy sâu vào đất làng An Quán xưa, ra tận bờ sông Hương phía nhà thờ Bãi Dâu có chiều dài gần 860m.

Đường Chi Lăng hình thành từ đầu thế kỷ XIX, cùng lúc với việc xây dựng kinh thành Huế dưới thời vua Gia Long. Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, cùng với sự phát triển của khu phố Gia Hội - Chợ Dinh và khu phố Hoa kiều, con đường nhanh chóng trở thành một đầu mối giao thông quan trọng của khu phố Đông kinh thành.

Năm 1908, dưới chính quyền thực dân, đường Chi Lăng ngày nay được sát nhập vào địa phận thành phố Huế với cái tên “Rue Gia Hoi” (đường Gia Hội).

Sau năm 1956, chính quyền miền Nam đặt lại tên là đường Chi Lăng, lấy theo tên một quan ải miền Bắc (ải Chi Lăng). Tên gọi đó được lưu giữ cho đến tận ngày nay như một ký ức lịch sử.

Lời mời di sản

Nếu Kinh thành Huế và lăng tẩm các vua triều Nguyễn là những gì còn sót lại của một vương triều đã lùi vào dĩ vãng, thì con đường Chi Lăng chính là dấu ấn chưa phai mờ của cư dân mảnh đất thần kinh xưa. Đến nay, trên đường Chi Lăng, nhiều di tích lịch sử rất có giá trị đối với dòng chảy văn hóa Huế vẫn được lưu giữ vào bảo tồn.

Hội quán Phúc Kiến - Triều Châu

Đầu tiên là “khu phố Tàu”. Đầu thế kỷ XIX, khi Huế trở thành kinh đô của nước Việt thống nhất dưới thời Nguyễn, người Hoa kiều tập trung đến khu phố Đông kinh thành làm ăn sinh sống rất đông. Con đường Chi Lăng đã trở thành địa điểm có cộng đồng người Hoa sinh sống nhiều nhất ở Huế từ trước đến nay.

Các công trình kiến trúc người Hoa trên trục đường này đẹp không thua gì ở phố cổ Hội An. Từ đền Chiêu Ứng, Chùa Bà, Chùa Quảng Đông đến Hội quán Triều Châu, Hội quán Phúc Kiến (và mấy năm gần đây là Hội quán Quảng Triệu) đều được cộng đồng người Hoa xây dựng rất công phu, uy nghi và tráng lệ. Nhà thuốc bắc Hòa Thạnh Đường và các xóm người Hoa xung quanh các di tích tâm linh nói trên đã tạo nên một “khu phố Tàu” trên con đường Chi Lăng xưa và nay.

Kế khu phố Tàu là khu chợ Dinh. So với chợ Đông Ba thì khu chợ Dinh ngày nay khiêm nhường hơn. Nhưng địa danh này lại gắn liền với một nhân vật lịch sử quan trọng thời Nguyễn là cụ Trần Tiễn Thành, một trong ba vị quan đầu triều nhà Nguyễn thời thực dân Pháp. Theo một số người già ở đường Chi Lăng, cụ Trần Tiễn Thành rất được người dân kính trọng nên khu phố Chi Lăng xưa, nơi có dinh tự của cụ được gọi là phố chợ Dinh.

Thanh Bình thự

Tuy nhiên, có một cách hiểu khác là do đường Chi Lăng có rất nhiều phủ đệ của các ông hoàng bà chúa và các quan đại thần, nên dân gian mới gọi là phố chợ Dinh. Ở đường Chi Lăng hiện vẫn còn một số phủ đệ như Phủ Thọ Xuân, Phủ Thoại Thái Vương, Phủ Hòa Thạnh Vương, Phủ Quảng Biên Quận Công.

Đặc biệt hơn, con đường Chi Lăng còn là tuyến đường có nhiều công trình kiến trúc tâm linh của người Việt như Thanh Bình Từ Đường, trụ sở Thiên Tiên Thánh giáo của Việt Nam, nhà thờ Trần Hưng Đạo và chùa cổ Trường Xuân.

Chùa Trường Xuân

Thanh Bình Từ Đường, nhà thờ tổ ngành sân khấu lớn nhất của cả nước, được Nhà nước công nhận là Di tích Văn hóa cấp quốc gia loại 1 vào lần đầu tiên. Hằng năm, các gánh hát trong cả nước thường về đây làm lễ tế tổ.

Thời xưa, bao quanh từ đường là Thự Thanh Bình, cơ quan quản lý công việc múa hát cung đình. Đây là trụ sở của các đội võ can - tổ chức văn công chuyên nghiệp của triều đình và những lớp đồng ấu, trường đào tạo nghệ nhân múa hát.

Trụ sở Thiên Tiên Thánh giáo Việt Nam cũng là một di tích tâm linh rất đặc biệt. Đặc biệt là vì nó là trụ sở chính của cả nước và là điểm “làm lễ” đầu tiên để tổ chức lễ chính thức tại Điện Hòn Chén.

Nhà thờ Trần Hưng Đạo được xây dựng khá đẹp bên cạnh từ đường dòng họ Phạm, trên một đoạn là từ đường dòng họ Nguyễn Tư. Còn ngôi chùa cổ Trường Xuân được dựng lập từ thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát và dưới triều Nguyễn gọi là Xuân An Tự.

Đền thờ Trần Hưng Đạo

Mỗi dịp lễ Tết, người dân Huế thường đến chùa bái vọng và cầu xin sức khỏe, vận mạng.

Bên cạnh đó, đường Chi Lăng hiện nay còn khá nhiều nhà cổ. Một số ngôi nhà đã được Nhà nước cấp kinh phí trùng tu nên vẫn giữ được dáng vẻ vững chãi của ngôi nhà cổ ba gian hai chái.

Và lời mời… đời thực

Những đặc sản ẩm thực của con đường Chi Lăng hấp dẫn du khách đến nao lòng.

Du khách đến Huế thường ghé vào cửa hàng Thiên Hương để mua mè xửng về làm quà hoặc nhâm nhi thưởng thức lúc đêm về.

Mè xửng Thiên Hương

Món bún bò Huế ngon nhất là quán O Liễu (gần cầu Gia Hội). Bánh khoái và nem lụi có quán Bến Đò Cồn. Bánh bèo, nậm, lọc có quán Tranh.

Chè sữa ở gần chợ Cồn Phú Cát. Cháo chai và bún mắm nêm ở Chợ Dinh… Tất cả đã trở thành những thương hiệu ẩm thực tin cậy cho du khách đến Huế.

Đối với những du khách ưa ẩm thực hàng “rong”, những quán bún hến, cháo lòng, bún thịt nướng, bánh canh nam phổ… cũng sẵn sàng phục vụ với những giá rất bình dân nhưng khá ngon miệng.

Bún bò Huế

Đường Chi Lăng không chỉ có thế. Hai cha con ông Nguyễn Văn Cường và bác sĩ Nguyễn An Huy - những nhà chơi tiền cổ nổi tiếng Việt Nam hiện đang sống tại số 166 Chi Lăng.

Hai nhà hàng tổ chức đám cưới được xây theo lối kiến trúc cổ (Gia Hội và Cung Hỷ) cũng khiến đường Chi Lăng lộng lẫy hơn.

Tiệm vàng Hoàng Đức (số 75 Chi Lăng) được giới buôn bán trang sức bằng vàng Huế ưa chuộng vì có ngay một xưởng gia công vàng ngay sau tiệm với những thợ thủ công lành nghề…

Nhà hàng Cung Hỷ

Nhà văn xứ Huế Nguyễn Khắc Phê đã từng nói rằng: “Đến Huế, mà chưa thảnh thơi dạo bước vào chơi dăm ba ngôi nhà vườn đẹp nhất, hay chưa ghé thăm một vài vương phủ ở chốn cựu kinh, thì coi như... chưa đến”.

Vậy mà, con đường Chi Lăng với khá nhiều di tích và rất nhiều “điểm hẹn” như trên hầu như đang bị lãng quên bởi các tour du lịch và các chương trình lễ hội, mặc dù lượng du khách “bụi” đi bộ, đạp xe đạp, chạy xe máy đến tham quan, chụp ảnh tại đây và khu phố cổ Gia Hội mỗi ngày không phải là con số ít...