Bài 3: Nuôi côn trùng: Nghề “ăn theo”

Điểm khác biệt của việc nuôi chim yến so với các ngành chăn nuôi truyền thống khác là chúng ta không phải nuôi thực sự mà chỉ làm nhà cho một loài chim hoang dã là chim yến ở.

>>Bài 1: Nghề nuôi yến: Sao cho bền vững?

>>Bài 2: “Quyết định sớm, hoặc không bao giờ!”

Loài ruồi quả thường được nuôi để làm thức ăn cho chim yến

Người nuôi cũng không phải mua con giống, không phải cho ăn. Tuy nhiên, trong tương lai gần, yếu tố giới hạn trong nghề này có thể sẽ chính là thức ăn cho chim.

Thức ăn của chim yến là nhiều loài côn trùng, trong đó có nhiều loài gây hại cho cây trồng, vật nuôi và con người, nên nuôi chim yến được coi là một phương pháp phòng trừ côn trùng gây hại cho môi trường.

Trước nay, việc phát triển nuôi chim yến chủ yếu phụ thuộc vào việc phát triển nhà nuôi yến, vì thức ăn cho chim yến vốn rất phong phú ở các nước nhiệt đới. Việc nuôi hay thu hút côn trùng chỉ với mục đích làm tăng khả năng hấp dẫn chim cho nhà yến.

Nhưng để phát triển công nghiệp nuôi chim yến mạnh mẽ và vững chắc, không thể không chú trọng giải quyết thức ăn cho những đàn yến hàng trăm triệu con và đang ngày càng gia tăng.

Chim yến chỉ có thể đớp mồi trên không trung mà không thể mổ, nhặt mồi trên mặt đất như gà, vịt. Đây là khó khăn lớn nhất khi muốn công nghiệp hóa làm thức ăn cho chim yến.

Thức ăn của chim yến là các loài côn trùng nhỏ bay lên hay bị gió cuốn lên từ các đầm lầy, ao hồ, sông suối (như muỗi, phù du…), từ các thảm cỏ hoang dã, từ cánh đồng, ruộng vườn, từ các kiểu rừng trong đó có rừng ngập mặn, từ chợ búa, bãi rác, trại chăn nuôi.

 Nhìn chung, ở đâu có cây cối, rác rưởi, phế thải nông – lâm nghiệp, có côn trùng, chân khớp là có thức ăn cho chim yến.

Thường các côn trùng chân khớp này bị cuốn và bay theo các luồng gió, luồng không khí và chim yến lợi dụng việc này để kiếm ăn. Nhà yến làm dọc theo các dòng khí lưu này có nhiều khả năng thu hút chim yến hơn các nơi khác.

Tuy nhiên, chỉ có rừng nhiệt đới ẩm ướt, rừng ngập mặn và thảm cỏ đất ngập nước mới là nơi có nhiều côn trùng quanh năm. Các khu vực khác chỉ sản sinh côn trùng trong một số thời điểm, với một số điều kiện nhất định. Do vậy, để chủ động nguồn thức ăn cho chim yến, chúng ta cần nuôi trên quy mô lớn một số loài côn trùng.

Hiện nay, người ta đang chú ý nuôi một số loài ruồi quả (ruồi dấm). Nuôi ruồi quả không khó, giống cũng thường có sẵn trong thiên nhiên, chỉ cần thu hút chúng về. Thực phẩm nuôi chúng rất phong phú và rẻ (phế liệu các nhà máy chế biến hoa quả, thực phẩm, mía đường...), chỉ cần điều chỉnh hàm lượng đường, độ pH, độ ẩm, nhiệt độ cho phù hợp.

Thị trường có bán một số dụng cụ chuyên dụng nuôi ruồi. Có thể làm nhà nuôi ruồi ngay sát nhà yến. Trong nhà làm nhiều dàn giá nuôi và có đường ống với các quạt để thổi ruồi vào nhà cho chim yến ăn.

Cũng có thể nuôi ruồi để lấy nhộng. Nhộng ruồi có thể bảo quản ở nhiệt độ mát hàng năm trời để khi cần lấy ra cho nở thành ruồi. Cũng có thể nuôi ruồi lấy trứng, trộn với bột môi trường thích hợp, đóng hộp, khi cần bổ sung nước đủ ẩm cho nở.

Nuôi côn trùng cho chim yến ăn cũng là một chuyên ngành như nuôi chim yến, cần có nhiều kiến thức và kinh nghiệm. Hiện nay, Viện Công nghệ Hóa học đang chuyển giao công nghệ nuôi công nghiệp một số côn trùng không gây hại nông - lâm nghiệp, không truyền bệnh, làm thức ăn nuôi chim yến.

Nguồn dinh dưỡng để nuôi côn trùng là phế thải nông - lâm nghiệp (mùn cưa, rơm rạ, trấu, cám, phế thải nhà máy rau quả, chế biến thủy hải sản...).

Một số cây họ si đa như sung, gừa, si, đa... có trái có nhiều côn trùng nhỏ, hay những cây có hoa hấp dẫn côn trùng như keo dậu (táo nhơn), ômôi, dừa nước... cũng là những loài thích hợp trồng ở vùng nuôi yến.

Việc trồng và nuôi dưỡng các loài cây này rất cần quan tâm hạn chế dùng thuốc bảo vệ thực vật, vì các hóa chất này không những tận diệt nhiều côn trùng là thức ăn của chim yến, mà còn có thể làm ô nhiễm tổ yến.

Khoa học đã chứng minh, những thuốc có tồn lưu lâu còn có thể tích lũy trong chuỗi thức ăn gây ngộ độccho chim, hoặc làm mỏng vỏ trứng chim, khiến trứng dễ bị vỡ...

Hiện nguồn thức ăn cho chim yến trong thiên nhiên còn khá dồi dào. Nhưng trong tương lai gần, với sự phát triển khá “nóng” nghề nuôi chim yến như hiện nay, “thức ăn nhân tạo” cho yến chắc chắn sẽ là một nhu cầu, và nuôi côn trùng làm thức ăn cho yến theo hướng công nghiệp hóa sẽ theo đó trở thành một nghề “hái ra tiền”.