Thông tin không chính xác, nông dân bị mang tiếng xấu

Chất lượng cà phê gắn liền với giá trị thương phẩm và quyết định sự phát triển trong tương lai của ngành hàng này. Ông Bạch Thanh Tuấn, Giám đốc chi nhánh Tây Nguyên Cafecontrol trao đổi những ý kiến về việc phát triển ngành cà phê bền vững liên quan đến nhiều vấn đề để giữ vị thế của cà phê VN trên thị trường thế giới. Ông nói:

- Cà phê VN xuất khẩu (XK) bình quân đạt 1 triệu tấn/niên vụ. Người bán là các nhà XK trong nước hoặc các công ty có vốn đầu tư nước ngoài tại VN. Người mua là các nhà nhập khẩu có văn phòng đại diện tại VN. Điều này cho thấy sự thua thiệt của DN và các nhà XK VN, trong chuỗi cung ứng cà phê, chúng ta chưa đủ điều kiện để đưa cà phê VN trực tiếp đến các nhà rang xay thế giới. Thực tế nhu cầu tiêu dùng cà phê hiện nay đang rất lớn, nhưng đi qua các vùng Bắc Mỹ hay châu Âu thì trên tất cả các nhãn hàng hóa có mặt trên thị trường, tên cà phê VN hiếm hoi. Đó là điều mà các nhà hoạch định chiến lược phải nghĩ đến.

* Hiện nay, VN đứng thứ hai về XK cà phê và đứng thứ nhất về XK cà phê robusta nhưng vẫn bị mang tiếng là quốc gia cung cấp hàng chất lượng không cao. Ông nghĩ sao về những thông tin nói hằng năm, VN bị trả về hàng mấy chục ngàn hoặc mấy trăm ngàn tấn cà phê?

- Các công ty nước ngoài mua cà phê từ VN nhiều phẩm cấp khác nhau. Các quy ước giao nhận về quy cách và chất lượng khác nhau dẫn đến những tranh chấp thương mại luôn tiềm ẩn.

Những thông tin nói cà phê VN từ thị trường kỳ hạn quốc tế London (Liffe) bị trả về nhiều là không đúng. Các DN VN chỉ xuất giao hàng tại lan can tàu ở cảng VN, chứ năng lực công ty VN chưa XK thẳng vào thị trường Liffe, hoặc xuất thẳng cho các công ty nước ngoài. Mặt khác, hợp đồng XK của công ty nước ngoài với công ty VN là hàng theo tiêu chuẩn tính hạt đen và vỡ, trong khi thị trường Liffe tính theo phần trăm lỗi nên thông tin về chất lượng từ thị trường Liffe không thuộc trách nhiệm của các công ty VN. Kiểm tra các hợp đồng XK, Cơ quan kiểm định (Cafecontrol) chưa thấy hợp đồng nào cho thị trường Liffe. Thông tin không chính xác thì cả nông dân cũng bị mang tiếng xấu.

* Ông đánh giá thế nào về khả năng cạnh tranh và thế mạnh của ngành cà phê VN?

- Ngành cà phê mang về mỗi năm xấp xỉ 2 tỷ USD và ảnh hưởng đến cuộc sống của gần 2 triệu người thì chiến lược phát triển ngành hàng này phải nhìn trong trung và dài hạn. Năng lực chế biến của các DN VN sẵn sàng đáp ứng được tất cả yêu cầu khắt khe nhất của các nhà rang xay khó tính trên thế giới. Vấn đề là giá như thế nào, mua như thế nào để có cà phê ngon và năng lực chế biến mang lại hiệu quả lâu dài. Một trong những điều quan trọng là khả năng tiếp thị cho ngành hàng này còn yếu.

Các quốc gia khác có chế biến các loại cà phê đặc thù để nâng cao giá trị gia tăng, trong khi VN gần như chưa có dạng này. VN chỉ mới sản xuất số lượng nhỏ cà phê có chất lượng nước uống đặc biệt.

Nói đến phát triển cà phê bền vững, không thể bỏ qua những yêu cầu chứng nhận chất lượng, nhất là chứng nhận 4C (nguyên tắc chung cho cộng đồng cà phê). Trong vòng hai năm, VN đã phát triển chương trình 4C trên 15.000ha trồng, cho sản lượng khoảng 55.000 tấn. Cà phê có chứng nhận 4C là cà phê có thể truy nguyên nguồn gốc.

Một điều đáng nói nữa là trước đây đối tượng được tiếp nhận các thành tựu khoa học, được hỗ trợ là các công ty, nay nên chú ý nhóm nông hộ vì ngành cà phê VN 85% là thuộc sở hữu các hộ gia đình nông dân. Khi nông dân ý thức họ cần làm gì và làm thế nào thì họ đã giữ 85% sự bền vững của cà phê VN.