Sáng và tối ở Napoli

Người ta hay nói đến sự tương phản giữa cái mới và cái cũ của Napoli, mùi vị hấp dẫn chết người của những tấmbánh pizza nóng hổi phômai tan chảy mới kéo trong lò ra và sự đáng sợ của các băng nhómmafia, ánh mặt trời chan chứa trên cảng và những lối ngõ chằng chịt đan nhau luôn râmmát cho dù đang ban ngày. Napoli chứa đựng nhiều điều đối lập và thu hút bởi chính những điều đó.

Đọc E-paper

Lâu đài Nouvo từ thời Trung cổ

Thời gian một ngày ở Napoli cũng như nhiều thành phố khác trên đất Ý, cũng đủ cả sáng trưa chiều tối và mặt trời cũng chiếu soi bấy nhiêu giờ rồi mới lặn. Những thời khắc ban đêm cũng vẫn được đèn đường soi rọi, với khách du lịch chỉ ghé vài ngày có gì đáng sợ đâu.

Mê cung phố cổ tấp nập người và quần áo giăng mắc, rất vui nhộn. Cảng tấp nập tàu phà nối bao chuyến đến các đảo gần xa. Nhà ga trông có vẻ lộn xộn, tuy nhiên thành phố ở châu Âu cỡ vài triệu dân nào chẳng vậy.

Với những ai chỉ sống với bề nổi nơi đến thì Napoli càng hấp dẫn, bởi nơi đây có nét riêng dân dã đậm chất người Ý bình dân chứ không hào nhoáng kiểu Milan hay choáng ngợp Roma, kiêu kỳ Florence…

Phố cổ hai nghìn năm tuổi

Từ ngoài biển nhìn vào cảng Napoli và thành phố, lâu đài San Elmo sừng sững trên cao

Dân số nội thành Napoli khoảng một triệu người cộng với khoảng ba triệu dân sống ở vùng đệm vành đai khiến Napoli trở thành đô thị lớn thứ ba nước Ý, chỉ sau Roma và Milan.

Thành lập cách đây 2.800 năm, Napoli luôn đóng vai trò quan trọng là trung tâm của vùng Campania phía nam Ý. Cảng biển Napoli lúc nào cũng nhộn nhịp tàu hàng, tàu khách đi khắp nơi, là một trong vài cảng lớn nhất thế giới.

Trải qua các thời kỳ với sự cai trị của nhiều đế chế, các công trình kiến trúc cổ ở Napoli vẫn còn giữ nguyên dấu ấn lịch sử của từng nền văn hóa ảnh hưởng đến đời sống cư dân lâu đời bên biển Địa Trung Hải.

Hàng loạt lâu đài, pháo đài, nhà thờ, cung điện, dinh thự cổ được lưu giữ tới ngày nay đã tái hiện các thời hoàng kim của thành phố. Có thể thấy phong cách kiến trúc Trung cổ, Baroque và Phục hưng đậm nét hơn cả.

Quảng trường Gesù Nouvo tươi màu trong nắng

Các quảng trường lớn và nhỏ (piazza) tạo những khoảng lặng đẹp giữa các lối phố cổ nhằng nhịt. Người Napoli sống trên địa bàn khảo cổ rộng lớn. Một ngôi nhà mới dựng trên vị trí của phòng thay đồ rạp hát thời La Mã và rất có thể chỗ garage để xe kia lại là nơi Hoàng đế Nero đứng phát biểu trước quần thần năm nào.

Phố cổ trung tâm Napoli đã được UNESCO công nhận Di sản văn hóa thế giới từ năm 1995 bởi “những giá trị vượt trội” và đã đem đến cho vịnh Napoli “giá trị mang tầm thế giới chứa đựng sức ảnh hưởng sâu sắc”. Muốn hiểu thành phố biển nhiều giai tầng và lắm cung bậc kiến trúc văn hóa này, chắc chắn bạn phải xâm nhập vào mê cung ngõ hẻm trong phố cổ.

Trước tiên nên bỏ kính râm, vật không cần thiết giữa các khối nhà cao tầng và ngõ hẹp chẳng mấy khi lọt được chùm tia nắng nào xuống. Bạn không thể biết trước điều gì sẽ xảy ra trong lòng phố.

Phố cổ ở Napoli

Một toán các cô gái nhỏ mặc đồng phục chạy ùa xuống từ trên các bậc thang rêu phong cười nói khúc khích; chàng thanh niên râu quai nón tỉa tót phóng xe vespa xoẹt ngang hông hay một cô nàng đeo túi Gucci thời thượng dừng xe Piaggio đánh xịch rồi ngửa mặt gọi “Mama” và bà mẹ thò cổ trên ban-công thòng dây thả xuống một chiếc giỏ để con gái bỏ đồ ăn vào kéo lên.

Quê hương của pizza Margherita

Người ta hay nói đến pizza khi đề cập đến ẩm thực Ý mà không nhiều người biết rằng loại pizza thông dụng nhất với cà chua xắt lát, phô mai mozzarela có quê hương từ Napoli. Vốn là món ăn nóng dùng ngay cho dân nghèo với các nguyên liệu rẻ và phổ biến, đến năm 1889, món ăn này được vua Umberto đệ nhất cùng Hoàng hậu Margherita trong chuyến thăm Napoli thưởng thức.

Quảng trường Vittorio Emmanuelle

Dọn lên với màu đỏ của cà chua, màu trắng của phô mai mozzarela và màu xanh của rau húng tây gợi cho bà hoàng hậu hình ảnh của quốc kỳ Ý (xanh-trắng-đỏ), sau này tên của bà được đặt cho món bánh nướng trứ danh.

Có rất nhiều quán pizza ngon ở Napoli, mỗi nhà có một vị riêng nên bạn hoàn toàn có thể thử pizza Margherita ở nhiều nhà hàng mà vẫn không thấy chán. Nếu ngại ngần trước hàng dài người xếp đợi bàn ở Pizzeria Da Michele sau thành công của tiểu thuyết và bộ phim cùng tên Eat Pray Love, bạn có thể chọn một loạt quán trên phố Via die Tripunali như Di Mateo, I Decumani, Il Pizzaiolo del Presidente, Sorbillo.

Các nhà pizzeria tại Napoli còn tham gia vào hiệp hội của riêng mình và chịu sự đánh giá chất lượng hằng năm của hội này. Các nguyên liệu bao gồm bột làm đế bánh, bột nở, cà chua, phô mai, rau thơm, dầu olive hảo hạng đều phải tuân theo một quy định nghiêm ngặt ban hành năm 2004.

Pizza Margherita trứ danh của quán Di Mateo

Ẩm thực xứ Napoli không chỉ có pizza mà rất phong phú đa dạng do ảnh hưởng của nhiều luồng văn hóa từ trước tới giờ. Dấu ấn của các cộng đồng người Hy Lạp, Tây Ban Nha và Pháp sống nhiều năm trên bán đảo đã mang lại nhiều loại gia vị mới và cách chế biến món ăn mới. Ẩm thực Napoli gần gũi với du khách hơn cũng bởi vì giá cả tại các nhà hàng “mềm” hơn rất nhiều so với các khu vực du lịch nổi tiếng khác trên đất Ý.

Những tồn đọng đặc chất Napoli

Lưu giữ cả bộ sưu tập khổng lồ quý giá các công trình kiến trúc cổ, những giá trị khảo cổ học vượt thời gian, các bảo tàng đồ sộ và nhịp sống vui tươi của người dân địa phương nhưng Napoli không hút nhiều khách du lịch như các địa danh khác của Ý. Tỷ lệ người thất nghiệp cao, làn sóng nhập cư từ châu Phi đã tạo vẻ lộn xộn cho bộ mặt thành phố.

Những cuộc bãi công của công nhân vệ sinh thường xuyên nổ ra do lương thấp và chế độ làm việc kém khiến thành phố nhiều lần ngập rác. Kiểu sống lãng tử của dân Ý trong khi lưu thông, rẽ ngang đột ngột, luồn lách không đúng làn, vượt đèn đỏ hay đậu xe ẩu chắn đường nhiều khi khiến khách du lịch lắc đầu ngán ngẩm.

Và còn mùi của Camorra lơ lửng trong không khí! Tổ chức mafia lâu đời nhất vẫn là nỗi khiếp sợ của những người buôn bán, làm thương mại ở khắp dải bờ biển phía nam.

Người lạ không thể nhận biết được đâu là người tốt, đâu là kẻ xấu. Nhưng dân Napoli chỉ cần thấy đôi giày đắt tiền hiệu Logan và cặp kính đen to đùng, ấy là một Mafioso.

Các Mafiosi không tự dưng làm hại, gây gổ với du khách nên khi chúng ta có nhìn thấy họ ngoài phố thì cũng sẽ lướt qua như bao người khác. Nhưng họ gây những nhức nhối trong lòng thành phố mà chỉ dân địa phương mới hiểu.

Mặt biển Địa Trung Hải xanh thẳm bên bờ vịnh Napoli

Nếu đứng trên lâu đài Castello San Elmo tại khu Vomero (sau khi đi qua bao ánh nhìn kiểu rất bố già Al Pacino) nhìn bao quát cả Napoli, cũng có thể hình dung được phần nào những khó khăn mà thành phố đang phải đương đầu. Mùi biển mặn mòi đậm đặc trong không trung, tiếng ồn ã xe cộ và một lớp bụi sương khói phủ trùm thành phố.

Phía xa mờ mờ ngọn núi lửa Vésuve đã từng nuốt trọn thành phố Pompeji dưới chân núi, ở phía khác hư ảo những đường nét đảo Capri xa hoa. Dãy nhà biệt thự đắt tiền ở khu Chiaia phía bên phải, bên trái là nhà cửa lô xô cao thấp của thành phố kéo dài đến tận chân trời.

Ở đường ven bờ biển từng toán thanh niên tụ tập, đi dạo hay chơi bóng. Cư dân Napoli vẫn vui tươi và hạnh phúc, lòng tin tôn giáo của họ vẫn nồng nàn như tình yêu với bóng đá.

Ánh sáng và bóng tối, tình yêu và thù hận, thiên đường và địa ngục - đều có cả ở Napoli!