Khu vực kinh tế tư nhân: Cần cái nhìn tích cực hơn

Sự phân biệt đối xử dần được cải thiện, chính quyền các cấp đã có cái nhìn tích cực hơn về khu vực kinh tế tư nhân (KTTN) so với 10 năm trước. Nhưng để khu vực này phát triển mạnh hơn, theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), không chỉ cần tạo dựng môi trường cạnh tranh bình đẳng, mà còn phải hỗ trợ về cơ chế, chính sách.

* "Có chuyển biến, có thành công song cũng đối mặt với không ít khó khăn, thách thức" là cụm từ gắn liền với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tư nhân (DNTN) đã nhiều năm. Ông có thể cho biết ý kiến về vấn đề này?

- Số lượng DNTN tăng nhanh trong 10 năm qua, trung bình khoảng 22%, cùng với những đóng góp thiết thực cho nền kinh tế quốc dân đã chứng tỏ sự lớn mạnh của khu vực kinh tế này.

 Tuy nhiên, đại bộ phận DNTN đều thuộc loại nhỏ và cực nhỏ, khả năng cạnh tranh, tiếp thu và áp dụng công nghệ còn yếu. Điều đáng nói là tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư của các DNTN thấp và có xu hướng giảm.

Tổng kết điều tra của VCCI 5 năm qua cho thấy, những khó khăn lớn của DNTN vẫn là vốn, thủ tục hành chính, đất đai, cơ sở hạ tầng, nhân lực. Theo tôi, thủ tục hành chính có thể được cải tiến nhanh chóng nếu có được sự đồng lòng của các bộ, ngành, chính quyền.

Gần đây đã có những tín hiệu tích cực, đặc biệt là việc thực hiện Đề án 30 về cải cách thủ tục hành chính của Chính phủ. Nhưng vấn đề là làm thế nào để các cơ chế, chính sách tạo ra những hiệu ứng tốt cho nền kinh tế. Tôi nghĩ Chính phủ nên sớm tập trung tháo gỡ những khó khăn này cho khu vực KTTN.

* Như ông nói, bớt đi những đặc quyền ưu đãi và thúc đẩy cạnh tranh với các thành phần kinh tế sẽ mang đến cơ hội giúp doanh nghiệp nhà nước (DNNN) lớn mạnh?

- Nhiều nghiên cứu đã chỉ rõ, bản thân DNNN có những điểm yếu cố hữu, như: tính động lực, khả năng kiểm soát... Vì thế, đặt DNNN vào một sân chơi chung là cách tạo sức ép, tăng cường động lực tốt nhất để nâng cao năng lực cạnh tranh của thành phần kinh tế này.

DNNN chiếm lĩnh hầu hết các ngành tác động đến nền kinh tế, như: lương thực, năng lượng, giao thông... Nếu tên tuổi của DNNN gắn liền với chất lượng hàng hóa, dịch vụ thì sẽ khẳng định đẳng cấp, khả năng cạnh tranh không chỉ ở trong nước, mà còn vươn ra khu vực và thế giới.

Khi các thành phần kinh tế cạnh tranh với nhau bằng chất lượng hàng hóa, chất lượng dịch vụ và phát triển một cách bền vững thì chính họ, nền kinh tế và người tiêu dùng cùng hưởng lợi.

* Theo ông, có cách nào để khu vực KTTN và khu vực kinh tế nhà nước (KTNN) liên kết, tạo ra thành quả tốt nhất cho nền kinh tế?

- Mong muốn là như vậy nhưng thực tế không hoàn toàn tốt như thế. Một điều tra gần đây của VCCI về đối tác kinh doanh của khu vực KTTN đã thu hút sự tham gia của gần 10.000 DNTN. Nhưng thật buồn, chỉ 6,9% DNTN cho biết có mối liên kết, quan hệ làm ăn với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Điều này thể hiện một trong những thất bại của chính sách FDI. Sự lan tỏa từ FDI đến doanh nghiệp dân doanh rất ít. Điều này cũng lý giải tại sao công nghiệp phụ trợ của Việt Nam vẫn kém phát triển.

Đối với khu vực KTNN cũng vậy. Nhà nước dành hơn 40% nguồn lực xã hội cho khu vực KTTN, nhưng khi chúng tôi điều tra thì chỉ có hơn 16% DNTN cho biết là có quan hệ làm ăn với khu vực KTNN.

Rõ ràng, khu vực KTTN hưởng lợi từ khu vực KTNN chưa nhiều, nếu không muốn nói là ngược lại. Về nguồn vốn, nếu DNNN dễ dàng tiếp cận, không phải cân nhắc nhiều yếu tố, thì nguồn vốn dành cho DNTN sẽ ít đi. Vấn đề đất đai cũng nằm trong xu hướng chung này. 

* Xin cảm ơn ông!