Thương mại Việt - Mỹ bứt phá mạnh mẽ nhưng tiềm ẩn nhiều thách thức

Chia sẻ tại hội thảo “Chính sách mới của Mỹ: Những tác động đến thương mại và đầu tư” do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) phối hợp với Hội đồng Kinh doanh Mỹ - Việt Nam và Viện Sáng kiến Việt Nam tổ chức ngày 8/1, bà Cao Thị Phi Vân - Phó giám đốc ITPC, cho biết năm 2024, tổng kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Mỹ dự ước đạt hơn 132 tỷ USD. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ gần 119 tỷ USD, tăng 23,3% so với cùng kỳ năm trước. Ngược lại, kim ngạch nhập khẩu từ Mỹ đạt 13 tỷ USD, tăng 7,3%.

Như vậy, xuất siêu của Việt Nam sang Mỹ trong giai đoạn này lên đến 106 tỷ USD, khẳng định Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Các sản phẩm xuất khẩu chủ lực bao gồm giày dép, đồ gỗ nội thất, máy móc và thiết bị quang học.

Không chỉ vậy, hiện Mỹ đã triển khai hơn 1.400 dự án tại Việt Nam, tổng vốn đăng ký gần 12 tỷ USD. Riêng tại TP.HCM, Mỹ xếp thứ 3 trong số 110 quốc gia và vùng lãnh thổ đang đầu tư, với hơn 1,55 tỷ USD.

Đại diện Bộ Công Thương cho rằng, Mỹ là thị trường tiềm năng lớn với 332 triệu khách hàng và thu nhập đầu người cao. Tuy nhiên, trong bối cảnh Mỹ đang chuyển sang giai đoạn mới với nhiều điều chỉnh về chính sách kinh tế và đối ngoại, những tác động tiêu cực cũng có thể xảy ra.

Ông Đỗ Ngọc Hưng - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Mỹ khuyến nghị doanh nghiệp (DN) Việt Nam khi muốn gia tăng xuất khẩu sang thị trường này, điều đầu tiên là phải phối hợp chặt chẽ với nhà nhập khẩu và phân phối tại Mỹ để nghiên cứu các phương thức thanh toán linh hoạt, chia sẻ rủi ro đặc biệt trong giai đoạn ban đầu.

Bên cạnh đó, các DN nên xem xét việc liên kết đầu tư kho lạnh để lập trung tâm phân phối hàng Việt Nam tại các cảng lớn ở Bờ Tây nước Mỹ, sau đó có thể mở rộng sang Bờ Đông và khu vực phía Nam. Giải pháp này không chỉ giúp giảm chi phí logistics mà còn tăng tính chủ động cho DN trong việc tiếp cận thị trường.

Đồng thời, DN Việt Nam cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định quốc tế về xuất xứ, nguồn gốc hàng hóa và chất lượng sản phẩm. Việc nâng cao giá trị sản xuất trong nước, đa dạng hóa thị trường, và giảm phụ thuộc vào một số đối tác là những giải pháp cần thiết.

Theo TS. Huỳnh Thế Du - Giảng viên Đại học Indiana (Mỹ), Việt Nam đang ở giai đoạn phát triển quan trọng, với khả năng tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, điều này cũng mang đến nhiều thách thức. Việc các DN Trung Quốc chuyển dịch sản xuất sang Việt Nam nhằm tránh các rào cản thương mại quốc tế có thể mang lại lợi ích ngắn hạn, như gia tăng sản lượng xuất khẩu và cơ hội việc làm. Tuy nhiên, điều này cũng tiềm ẩn rủi ro lâu dài nếu không kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc sản phẩm và minh bạch trong các quy định quốc tế.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hình ảnh của từng DN mà còn đặt ra nguy cơ cho toàn bộ nền kinh tế quốc gia. Việt Nam cần tránh trở thành "trung tâm trung chuyển" cho các sản phẩm không rõ nguồn gốc của Trung Quốc, điều có thể dẫn đến các biện pháp trừng phạt thương mại từ các đối tác lớn của Mỹ và Liên minh châu Âu.

“Chính phủ và DN cần hợp tác để đảm bảo sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về xuất xứ hàng hóa và chất lượng sản phẩm, đồng thời tăng cường năng lực nội địa trong việc sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, nhằm củng cố vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu”, ông Huỳnh Thế Du đặt vấn đề.

Ông Kevin Morgan - Chủ tịch Hội đồng Kinh doanh Mỹ - Việt Nam, bổ sung rằng trong bối cảnh toàn cầu hóa, Việt Nam đang đảm nhận vai trò ngày càng quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt khi các DN Mỹ gia tăng đầu tư vào Việt Nam trong các lĩnh vực như công nghệ cao, vi mạch và bán dẫn. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng các DN Việt Nam cần chuẩn bị cho những thay đổi chính sách tiềm ẩn từ Mỹ, bao gồm các quy định về xuất xứ hàng hóa và chất lượng sản phẩm.

"Để duy trì và mở rộng thị phần, DN cần xây dựng chiến lược phù hợp, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và chủ động ứng phó với các biến động từ thị trường", ông Morgan nhấn mạnh.

Cả hai chuyên gia đều đồng thuận rằng Việt Nam cần thận trọng để tránh trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa cho Trung Quốc, điều có thể dẫn đến các biện pháp trừng phạt thương mại từ các đối tác lớn như Mỹ và Liên minh châu Âu. Việc đảm bảo minh bạch trong sản xuất và xuất khẩu không chỉ giúp duy trì uy tín quốc gia mà còn tạo nền tảng bền vững cho các doanh nghiệp trong nước phát triển.