Tròng trành Vinashin

Tàu Bạch Đằng Giang bị chìm ở khu vực Hòn Pháo, vịnh Hạ Long hồi tháng 2/2003

Bốn bị can nguyên là lãnh đạo và cán bộ thuộc Vinashin (Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy VN) vừa bị đình chỉ chức vụ.

Các bị can bị bắt tạm giam gồm ông Trần Quang Vũ - nguyên ủy viên HĐQT, nguyên tổng giám đốc điều hành Vinashin; Trần Văn Liêm - nguyên ủy viên HĐQT, nguyên trưởng ban kiểm soát Vinashin; Nguyễn Văn Tuyên - nguyên tổng giám đốc Công ty cổ phần công nghiệp tàu thủy Hoàng Anh (Vinashin); Nguyễn Tuấn Dương - nguyên chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần đầu tư Cửu Long, nguyên tổng giám đốc Công ty TNHH một thành viên Thép Cái Lân (Vinashin). Việc bắt tạm giam các bị can đã được viện kiểm sát phê chuẩn.

Cơ quan an ninh điều tra xác định các bị can có dấu hiệu phạm tội “cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng”, đồng phạm với bị can Phạm Thanh Bình (nguyên chủ tịch HĐQT Vinashin) gây thiệt hại cho Nhà nước hàng trăm tỉ đồng. Trước đó, ngày 4/8/2010, ông Bình đã bị bắt tạm giam vì hành vi cố ý làm trái gây hậu quả nghiêm trọng.

Cơ quan an ninh điều tra bước đầu làm rõ việc bị can Bình không thực hiện đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng cũng như quy định của Nhà nước, gây hậu quả nghiêm trọng trong việc mua tàu cao tốc Hoa Sen, đầu tư Nhà máy nhiệt điện Sông Hồng - Nam Định, bán tài sản thế chấp tại Tổng công ty công nghiệp tàu thủy Nam Triệu.

Trưa qua, các tổ công tác của cơ quan an ninh điều tra đồng loạt thực hiện việc khám xét nơi ở, nơi làm việc của các bị can tại Hà Nội, Hải Phòng và Nam Định. Việc khám xét diễn ra bình thường, nhanh chóng tại nơi ở, nơi đăng ký hộ khẩu thường trú của các bị can. Tại tất cả các điểm này, cả bốn bị can đều không có mặt, chỉ có đại diện gia đình, tổ dân phố, cảnh sát khu vực chứng kiến việc khám xét của cơ quan công an. Tại trụ sở Vinashin (phố Ngọc Khánh, Hà Nội), ngay sau khi xe của cơ quan an ninh điều tra đến làm việc, toàn bộ cửa trụ sở được đóng lại. Sau khoảng hai giờ làm việc, tổ công tác đã đưa các bị can đến thẳng trại tạm giam B14, Bộ Công an.

Gây thiệt hại hàng trăm tỉ đồng

Cùng ngày, trung tướng Hoàng Kông Tư - thủ trưởng Cơ quan an ninh điều tra, Bộ Công an - đã có một số thông tin về sai phạm của các bị can. Theo cơ quan an ninh điều tra, bị can Trần Quang Vũ trong thời gian làm tổng giám đốc Tổng công ty công nghiệp tàu thủy Nam Triệu, dù biết Chính phủ không cho mua tàu cũ nhưng đã cùng với bị can Phạm Thanh Bình lập dự án hoán cải tàu Bạch Đằng Giang thành khách sạn nổi Bạch Đằng Giang, sau đó mang thế chấp để vay tiền rồi lại bán luôn vỏ tàu.

Tàu Bạch Đằng Giang do Ba Lan sản xuất năm 1973, được Vinashin mua với mục đích phá dỡ, bán sắt vụn. Sau khi Vinashin mua tàu về, ông Bình đã đồng ý bàn giao tàu từ Công ty vận tải viễn dương Vinashin cho Tổng công ty Nam Triệu để ông Vũ thực hiện dự án nâng cấp tàu. Sau đó ông Vũ ký hợp đồng với Công ty Tài chính công nghiệp tàu thủy (thuộc Vinashin) với nội dung thế chấp tàu để vay 106 tỉ đồng từ vốn trái phiếu quốc tế của Chính phủ.

Tuy nhiên, dự án nâng cấp tàu không thực hiện được nên ông Vũ quyết định cho phá dỡ tàu để bán sắt vụn trong khi phương án, giá bán tàu chưa được tập đoàn phê duyệt. Không những thế, ông Vũ cũng không thông báo cho Công ty Tài chính công nghiệp tàu thủy là đơn vị nhận thế chấp chiếc tàu.

Con tàu được bán vỏ tàu cho Công ty TNHH sản xuất thương mại Hoàng Thành với giá chưa đến 70 tỉ đồng. Tổng công ty Nam Triệu không hoàn trả số tiền này cho Công ty Tài chính công nghiệp tàu thủy dẫn đến tài sản thế chấp bị mất. Cơ quan điều tra xác định hành vi này gây hậu quả kinh tế đặc biệt nghiêm trọng.

Đối với bị can Trần Văn Liêm, cơ quan an ninh điều tra xác định đã có hành vi sai phạm đặc biệt nghiêm trọng trong quá trình thực hiện dự án mua tàu cao tốc Hoa Sen. Theo đó, ngày 12/4/2007, Văn phòng Chính phủ có công văn thông báo ý kiến của Thủ tướng chỉ đồng ý chủ trương cho đóng mới tàu biển chở khách cao tốc Bắc - Nam, ngày 3-7-2007 lại có công văn thông báo ý kiến của Thủ tướng yêu cầu Vinashin chấp hành tinh thần chỉ đạo tại văn bản ngày 12/4/2007.

Dự án chở khách bằng tàu cao tốc Bắc - Nam chưa được lập để trình Thủ tướng phê duyệt, ông Phạm Thanh Bình đã giao cho Công ty TNHH một thành viên vận tải viễn dương Vinashin làm chủ đầu tư dự án tàu cao tốc Hoa Sen.

Cơ quan điều tra cũng xác định trong quá trình mua tàu cao tốc Hoa Sen (có tên Cartour do Ý sản xuất năm 2001, giá trị trên 64 triệu euro), ông Liêm không tổ chức chào hàng cạnh tranh, ký hợp đồng mua tàu trước khi lập dự án, không khảo sát kỹ thuật trước khi nhận tàu. Hậu quả: khi tàu nhập về thì bị nứt đáy, phải sửa chữa, hoạt động kinh doanh không hiệu quả, gây thiệt hại kinh tế đặc biệt nghiêm trọng.

Công an đến khám nhà của bị can Nguyễn Văn Tuyên - Ảnh: Lâm Hoài

Làm giả giấy tờ, nhập nhà máy điện cũ nát

Trong vụ án này, cơ quan an ninh điều tra cũng xác định các công ty thành viên đã làm trái chỉ đạo của Chính phủ khi thực hiện dự án Nhà máy nhiệt điện Sông Hồng và nhập hai nhà máy nhiệt điện cũ (thực chất là rác thải công nghiệp độc hại).

Năm 2006, dù Chính phủ không cho phép nhưng ông Phạm Thanh Bình vẫn giao cho ông Nguyễn Văn Tuyên (tổng giám đốc Công ty Hoàng Anh) làm chủ đầu tư và ông Nguyễn Tuấn Dương (lúc đó là giám đốc Công ty cổ phần đầu tư Cửu Long) làm tổng thầu dự án Nhà máy nhiệt điện Sông Hồng - Nam Định. Sau đó, hai vị giám đốc này cho nhập khẩu hai nhà máy nhiệt điện đã qua sử dụng của Hàn Quốc.

Thực tế hai nhà máy đều được sản xuất từ những năm 1960 và Hàn Quốc đã cho ngừng hoạt động từ năm 2004, trong các thiết bị của nhà máy nhiệt điện có các biến thế chứa hóa chất độc hại mà Hàn Quốc cấm xuất khẩu và VN cấm nhập khẩu. Tuy nhiên, ông Tuyên và ông Dương đã sử dụng giấy tờ giả mang danh Bộ Tài nguyên - môi trường, Bộ Công thương để nhập số thiết bị trên về VN.

Sau khi nhập về, hai nhà máy với tổng số thiết bị lên đến trên 900 tấn, công trình Nhà máy nhiệt điện Sông Hồng được khởi công với một buổi lễ hoành tráng vào ngày 12/5/2007. Chỉ sau đó khoảng một tháng, Bộ Công nghiệp đã có ý kiến với UBND tỉnh Nam Định, yêu cầu đình chỉ dự án này vì không nằm trong quy hoạch điện lực được Chính phủ phê duyệt, đồng thời sử dụng máy móc thiết bị cũ, độc hại. Do đó, số thiết bị nhập về được các công ty này cất trong kho đến nay gần bốn năm.

Vài nét về các bị can * Ông Trần Quang Vũ sinh ngày 21/1/1958 tại Hải Dương, hộ khẩu thường trú tại 40/11 Hai Bà Trưng, phường An Biên, quận Lê Chân, Hải Phòng. Ông Vũ là cử nhân Đại học Hàng hải. Trước khi về công tác tại Vinashin, ông Vũ từng làm cán bộ kỹ thuật tại Công ty Vận tải biển 3 thuộc Tổng cục Đường biển. Sau khi công ty này đổi tên và sáp nhập vào Vinashin, ông Vũ công tác tại Công ty công nghiệp tàu thủy Nam Triệu từ 1994. Năm 2000, ông được bổ nhiệm làm giám đốc Công ty công nghiệp tàu thủy Nam Triệu. Năm 2007, khi công ty này trở thành tổng công ty, ông Vũ giữ chức tổng giám đốc, sau đó kiêm cả chức chủ tịch HĐQT. Từ năm 2009, ông được điều lên tập đoàn và là một trong sáu tổng giám đốc chức năng của Vinashin. Từ 1/7/2010, ông Vũ được Thủ tướng bổ nhiệm tổng giám đốc điều hành Vinashin thay ông Phạm Thanh Bình.  * Ông Trần Văn Liêm sinh ngày 17/7/1955 tại Ninh Bình, hộ khẩu thường trú tại phòng 1208, nhà 17T6, khu đô thị Trung Hòa - Nhân Chính, phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội, cử nhân Đại học Hàng hải. Ông Liêm giữ chức giám đốc Công ty vận tải viễn dương Vinashin cho đến năm 2009 được điều động về tập đoàn giữ chức trưởng ban kiểm soát của Vinashin và ủy viên HĐQT. Cuối tháng 8/2010, Văn phòng Chính phủ có thông báo quyết định đình chỉ chức vụ đối với ông Vũ và ông Liêm.   * Ông Nguyễn Văn Tuyên sinh ngày 7/9/1962 tại Nam Định, hộ khẩu thường trú tại số 7, lô 21BT1, khu đô thị Mễ Trì Hạ, xã Mễ Trì, huyện Từ Liêm, Hà Nội. Năm 1987 ông Tuyên công tác tại Công ty Vận tải đường sông 3, năm 2002 ông thành lập doanh nghiệp tư nhân đóng tàu Hoàng Anh, năm 2003 đến nay là tổng giám đốc Công ty cổ phần công nghiệp tàu thủy Hoàng Anh (Vinashin).   * Ông Nguyễn Tuấn Dương sinh ngày 7/1/1966 tại Hưng Yên, hộ khẩu thường trú tại số 17 phố Lãn Ông, phường Quang Trung, quận Hồng Bàng, Hải Phòng. Trước khi bị bắt ông Dương là chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần đầu tư Cửu Long, nguyên tổng giám đốc Công ty TNHH một thành viên Thép Cái Lân (Vinashin).