 |
Cảnh trong phim "Tháng năm rực rỡ" |
Không chỉ là chất liệu phong phú cho phim Việt, yếu tố retro còn mang đến sự lắng đọng, khơi gợi những ký ức về con người, về những giá trị nhân văn trong lòng khán giả.
Dễ chinh phục khán giả
Vài năm gần đây, yếu tố retro đã tạo cảm hứng cho nhiều bộ phim Việt từ truyền hình đến điện ảnh, như Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Sài Gòn anh yêu em, Em là bà nội của anh, Dạ cổ hoài lang, Cô gái đến từ hôm qua, Lô tô, Mẹ chồng, Cô Ba Sài Gòn, Tháng năm rực rỡ, Em gái mưa, Song Lang (điện ảnh), Mộng phù hoa, Thương nhớ ở ai, Tơ hồng vấn vương, Mỹ nhân Sài thành (truyền hình)... Tất cả đã tạo được hiệu ứng tốt với đông đảo khán giả, giúp đạt doanh thu phòng vé (điện ảnh) lẫn rating (truyền hình) rất cao.
Khi xem những bộ phim có yếu tố retro, khán giả thường có những cảm xúc sâu lắng và nhiều suy ngẫm về cuộc sống, con người, đặc biệt là thân phận người phụ nữ trong những bối cảnh xã hội khác nhau. Thương nhớ ở ai lấy bối cảnh là một làng quê Bắc bộ nghèo khó giai đoạn 1954 - 1975 với những người đàn bà lam lũ, góa bụa nuốt nước mắt vào trong, nén chặt khát khao hạnh phúc do bị những định kiến lạc hậu, hủ tục hà khắc trói buộc.
Lấy bối cảnh Sài Gòn và các tỉnh miền tây trong những năm 1930 - 1940, Mộng phù hoa là câu chuyện về thân phận cũng rất chông chênh, đầy bi kịch của những người phụ nữ xưa nơi đô thị... Từ đó, các bộ phim đã tạo nên giá trị hiện thực và ý nghĩa nhân văn nhất định.
Không chỉ vậy, khá nhiều bộ phim có yếu tố retro còn góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống.
Chẳng hạn, Song Lang, Gạo chợ nước sông... đã lồng ghép cải lương vào phim như sự khơi gợi để khán giả trẻ quan tâm đến nghệ thuật truyền thống đậm đà bản sắc văn hóa Nam bộ.
Còn Cô Ba Sài Gòn lấy bối cảnh thập niên 1960, khi tà áo dài Việt Nam phát triển mạnh mẽ bên cạnh âu phục phương Tây, góp phần đề cao giá trị trang phục truyền thống và bản sắc dân tộc.
 |
Cảnh trong phim Cô Ba Sài Gòn |
Cùng với nội dung phim, màu sắc retro của bối cảnh như đường phố Đà Lạt mộng mơ những năm 1970 với quán cà phê cùng những bản nhạc rock du nhập từ phương Tây, quán ăn ven đường, hãng phim tư nhân, biển quảng cáo vẽ tay... của phim Tháng năm rực rỡ, hoặc một Sài Gòn tráng lệ những năm 1950 trong Mỹ nhân Sài thành hay Mộng phù hoa... gợi sự tò mò nơi người xem, hoặc khiến họ bồi hồi, xao xuyến khi trở về với miền ký ức.
Không thể sản xuất ồ ạt
Xu hướng làm phim có yếu tố retro vẫn đang thịnh hành. Ở thời điểm này, đạo diễn Lưu Trọng Ninh đã bắt tay vào chuẩn bị thực hiện 2 phiên bản điện ảnh và truyền hình có kịch bản dựa theo truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du. Đạo diễn Phương Điền vừa hoàn thành hậu kỳ cho phim truyền hình Giông bão có kịch bản cảm tác từ vở kịch nổi tiếng Lôi vũ.
20 năm trước, phim truyền hình Đất phương Nam được chuyển thể từ tác phẩm Đất rừng phương Nam của nhà văn Đoàn Giỏi đã tạo ấn tượng sâu đậm với đông đảo khán giả và hiện phiên bản điện ảnh cùng tên cũng đang được khởi động. Một số tác phẩm của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có bối cảnh và câu chuyện ở thập niên 1980 như Những thiên thần nhỏ, Ngồi khóc trên cây... cũng đang được chuyển thể thành kịch bản phim điện ảnh hoặc truyền hình.
Dù được yêu thích và tạo hiệu ứng tốt nhưng phim có yếu tố retro vẫn chỉ chiếm số lượng nhỏ trong tổng số phim điện ảnh và truyền hình sản xuất hằng năm. Nguyên nhân chủ quan là bởi làm phim có yếu tố retro không dễ dàng, các biên kịch và đạo diễn phải làm sao vừa có thể truyền tải nội dung tốt, không sáo rỗng, vừa khéo léo đưa những hình ảnh xưa cũ lên màn ảnh sao cho khán giả thời nay có thể cảm thụ. Nghĩa là yếu tố retro không những đủ để khán giả luống tuổi hồi tưởng, nuối tiếc quá khứ, mà còn phải chinh phục được cả khán giả trẻ, khiến họ cảm thấy thích thú và ủng hộ.
Nguyên nhân khách quan khiến phim có yếu tố retro không nhiều là do việc tái hiện những bối cảnh xưa cho dòng phim này gặp rất nhiều khó khăn. Người xem mê mẩn phong cách retro trong các hình ảnh giới thiệu phim Cô Ba Sài Gòn, nhưng họ đâu biết thực tế 2/3 bộ phim phải lấy bối cảnh thời hiện đại. Một số đại cảnh hoành tráng với bối cảnh Đà Lạt thập niên 1970 của Tháng năm rực rỡ phải đầu tư dàn dựng lại hoàn toàn ở TP.HCM hiện nay.
Thấu hiểu việc tái hiện Sài Gòn xưa và những miền ký ức gắn với cải lương truyền thống luôn gặp khó khăn ở vấn đề bối cảnh, đạo diễn Huỳnh Tuấn Anh đã phải tìm đến giải pháp bớt quay ngoại cảnh, sử dụng kỹ xảo để xử lý và chủ yếu tái hiện cảnh trong nhà hát cho bộ phim Gạo chợ nước sông.
 |
Cảnh trong phim Mộng phù hoa |
Với phim truyền hình, khó khăn càng nhân lên khi thời lượng của phim không chỉ kéo dài trong vài tiếng đồng hồ. Mặt khác, lấy đề tài xưa và mang phong cách retro nhưng bộ phim vẫn cần sự kịch tính, tránh nhàm chán để níu chân khán giả theo dõi mấy chục tập phim.
"Phim mang màu sắc xưa cũ thì không thể có cảnh với dây điện chằng chịt hay đèn LED sáng chói. Trong khi đó, tốc độ đô thị hóa, bê tông hóa nhanh quá. Đi đâu cũng thấy nhà cao tầng, kể cả các vùng nông thôn", đạo diễn Lưu Trọng Ninh của phim Thương nhớ ở ai cho biết.
Vì thế, đoàn làm phim này đã phải khảo sát, ghi hình ở khoảng 20 ngôi làng khác nhau. Sau đó mất khoảng 2 năm để xử lý hậu kỳ, sử dụng kỹ xảo để cắt ghép, kết nối các cảnh quay với nhau, từ đó tạo ra không gian, bối cảnh hoàn chỉnh của làng quê Bắc bộ xưa với hình ảnh cây đa, bến nước, sân đình, kho bãi...
Thôi thì "quý hồ tinh bất quý hồ đa", nếu được đầu tư chỉn chu thì phim mang yếu tố retro cũng sẽ như dòng nhạc bolero vẫn luôn được khán giả ưa chuộng.
