Với con trai, trước biển

"Thằng nhỏ phải được thấy biển. Chỉ có thấy biển nó mới hết như vầy”, tôi cứ càu nhàu dễ đến cả trăm lần cái thông điệp quen thuộc và có bề “lên gân” đó mỗi lần tắm cho thằng con trai ba tuổi mắc chứng nhát nước. Rồi thể nào vợ tôi cũng họa theo rằng: “Kiểu này chắc phải cho nó đi biển”.

Không phải là ngẫu nhiên, trong thâm tâm, vợ chồng tôi lại gặp nhau ở ý nghĩ về một giải pháp: biển sẽ xử lý được vấn đề “nhát nước” của thằng bé. Có lẽ cả hai tuy lớn lên ở vùng núi non nhưng ít ra cũng có những trải nghiệm về biển thuở thiếu thời.

Biển đã mở mang hay “đả thông” được một vấn đề nào đó trong não trạng và tình cảm của những đứa trẻ sơn cước từ lúc mở mắt nhìn trời chỉ quen với những gì hùng vĩ, có tính chế ngự của núi non mà thiếu vắng cái bao la, mênh mông của đại dương. Với nhiều người khác ở thị thành, có lẽ cũng như vậy thôi.

Lần đầu ta nhìn thấy biển, biển đem lại một cuộc cách mạng trong tầm nhìn, cảm quan. Và sau đó, biển gợi hứng khởi cho những câu hỏi, thắc mắc về sự bí ẩn vô cùng trước những dịch chuyển và vận động lẫm liệt lạ lùng.

Đứng trước biển, với một đứa bé, là đứng trước một rừng câu hỏi tại sao: tại sao biển có thể rộng thế, tại sao nước biển có thể xanh, sóng có thể vỗ liên hồi hay nước có thể mặn đến như vậy... Những câu hỏi đầu tiên xộc thẳng vào thế giới xúc cảm, làm khuấy động tư duy lý tính và cũng khai mở những biên độ mênh mông của trí tưởng.

Trước núi, một đứa trẻ có thể trở nên trầm ngâm, nó ngước nhìn, hay manh nha khát vọng chinh phục, nhưng trước biển, sau phút hân hoan choáng ngợp, nó sẽ tự đặt ra vô vàn nghi vấn và giải mã chúng bằng việc hội nhập, đắm mình trong vòng tay của biển. Nó hiểu rằng chỉ bằng cách hòa nhập trong biển thì mới đi đến tận cùng thỏa mãn những hồi đáp.

Như vậy, bằng cách đó, những lớp sóng mênh mông của biển vỗ vào cảm thức con người, đưa con người trở về cái bản nguyên lịch sử của mình, trở về với nguồn cội của bình minh tiến hóa và cũng thúc đẩy xa nhất những biên độ tiến hóa văn minh - khả năng suy tưởng, tư tưởng.

Nhưng biển cũng là nơi cung ứng cho tâm hồn con người vô vàn rung động. Sự bao la của biển được ví như tình mẹ. Sự dịu dàng và dữ dội của biển được ví như những trạng thái tình yêu. Sự khốc liệt của biển được ví như kẻ phán xét cuối cùng.

Sự phong phú và bí mật trong lòng biển được ví như một kho tàng bất tận. Sự mặn mòi bao la của biển được ví như nước mắt của bể khổ trần gian... Như vậy, con người nhìn vào biển và phóng chiếu tâm tình của mình.

Con người cũng nhìn vào biển để chiêm nghiệm về sự vận động bên trong tâm thức của mình. Vì thế mà kể từ khi rời biển để đi về phía tiến hóa văn minh, con người chưa bao giờ cắt lìa được mối tương quan của mình với biển.

Tìm trong hải sử, ta nhìn thấy nhân loại sử. Tìm trong lai lịch cổ sinh của đại dương ta bắt gặp lịch sử tiến hóa của loài người. Nhìn vào bức tranh cục diện quyền lực trên biển, ta nhận ra cục diện chính trị thế giới.

Biển cho tôm cá, tài nguyên nuôi sống con người nhưng biển cũng chứng kiến những cuộc hải chiến mà ở đó con người giành giật cơ hội sinh tồn, thịnh vượng...

Một quốc gia có biển cũng như đứa trẻ, có hải sử trong lịch sử của mình, có sứ mệnh hiện tại của mình với biển và nhất là có biết gắn kết khát vọng thịnh vượng tương lai của mình với sự thịnh vượng bền vững của biển.

Khi đứa bé đứng trước biển, nó đối diện với sự mênh mông vô hạn của thế giới. Khi nó chạm chân vào sóng là lúc bản năng hòa nhập và chinh phục được khởi động. Khi nó để sóng đánh vào mình, nó học được sự can trường mạnh mẽ và trụ vững trước ngoại cảnh để tồn tại. Bằng cách tự nhiên nhất, biển như người huấn luyện dạn dày kinh nghiệm và công phu, dạy nó tin vào bản thân, tin vào sức mạnh nội tại khi đối diện với cuộc đời rộng lớn phía trước.

Biển nói với nó rằng, này cậu nhóc, đừng hốt hoảng đến như vậy trước mấy vũng nước bé con trong thau chậu hay ao hồ tù đọng, đừng xao lãng với những con sông hiền triết mà đầy giới hạn kia, hãy bỏ sau lưng căn bệnh “nhát nước” và cùng với ta đi vào thế giới bao la rộng lớn bằng những chuyến hải trình cuộc đời.