Giữ niềm tin người trẻ: Chìa khóa để ngành thực phẩm phát triển bền vững (Bài 3)

Khách hàng trẻ dễ bị tổn thương

Trong thời đại công nghệ, nơi mà mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống, ngành thực phẩm tại Việt Nam đang đối mặt với một vấn đề lớn: khủng hoảng truyền thông. Những sự cố liên quan đến chất lượng và an toàn thực phẩm, như sữa giả, thực phẩm kém chất lượng hay quảng cáo sai sự thật, không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng mà còn làm giảm niềm tin của người tiêu dùng vào các sản phẩm thực phẩm. Đặc biệt, giới trẻ, nhóm đối tượng tiêu dùng chính trong xã hội số, dễ dàng tiếp nhận thông tin qua các nền tảng mạng xã hội trở thành nhóm dễ bị tổn thương nhất trước thông tin sai lệch. Điều này đặt ra một yêu cầu cấp bách: cần có những giải pháp toàn diện tập trung vào giới trẻ, nhằm giúp họ nâng cao nhận thức và kỹ năng nhận diện thông tin sai lệch, đồng thời trở thành những người tiêu dùng thông minh và có trách nhiệm.

Với sự phổ biến của mạng xã hội như Facebook, TikTok và Zalo, giới trẻ hiện nay đang dành phần lớn thời gian để cập nhật thông tin và chia sẻ các nội dung qua những nền tảng này. Tuy nhiên, chính những nền tảng này lại tiềm ẩn nguy cơ phát tán tin sai lệch với tốc độ nhanh chóng. Một khảo sát nhỏ do Hội quáng cáo TP.HCM thực hiện với 154 người cho thấy, 92% người tham gia đã biết về ít nhất một vụ khủng hoảng truyền thông liên quan đến thực phẩm trong vài năm qua. Trong khi đó, mạng xã hội là kênh chính mà giới trẻ tiếp cận các sự cố thực phẩm, chiếm đến 68% tỷ lệ tham gia khảo sát. Dù vậy, chỉ có 30% trong số họ tự tin vào khả năng phân biệt giữa tin thật và tin giả về thực phẩm. Đặc biệt, 47% người tham gia thừa nhận rằng họ đã từng chia sẻ thông tin mà không kiểm chứng, điều này tạo cơ hội cho tin đồn sai lệch lan rộng một cách nhanh chóng.

Giải pháp toàn diện

Trong bối cảnh đó, giải pháp quan trọng là giáo dục kỹ năng nhận diện thông tin cho giới trẻ. Cần trang bị cho họ khả năng phân biệt đúng sai. Các trường đại học, cao đẳng nên xem xét đưa môn "Thông hiểu truyền thông" vào chương trình giảng dạy, giúp sinh viên nhận diện tin giả và tin đồn. Ngoài môi trường học thuật, các hoạt động ngoại khóa như hội thảo, talkshow về kiểm tra và phản biện thông tin sai lệch cũng góp phần nâng cao khả năng đánh giá thông tin. Những chương trình này không chỉ giúp sinh viên kiểm chứng tính xác thực, mà còn hình thành thói quen phản biện và chia sẻ thông tin có trách nhiệm.

Ngoài môi trường học thuật, các kênh truyền thông đại chúng, đặc biệt là mạng xã hội, cần đóng vai trò tích cực trong việc truyền tải thông điệp giáo dục. Những video ngắn trên TikTok, YouTube hướng dẫn cách phân biệt tin thật - tin giả, hay infographic tóm tắt các bước kiểm chứng tin tức sẽ là công cụ hiệu quả để nâng cao nhận thức. Những hình thức này giúp giới trẻ tiếp cận thông tin dễ dàng, sinh động và hình thành thói quen kiểm chứng trước khi chia sẻ.

Bên cạnh việc giáo dục người tiêu dùng trẻ, trách nhiệm của các KOL và KOC cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm tính minh bạch và trung thực trong quảng cáo. Những người có ảnh hưởng này tác động trực tiếp đến nhận thức công chúng, đặc biệt là giới trẻ, khi quảng bá sản phẩm. Tuy nhiên, nếu quảng cáo mà không kiểm chứng hoặc đưa ra thông tin sai lệch, họ có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy, việc tổ chức các khóa đào tạo về đạo đức nghề nghiệp dành cho KOL và KOC là cần thiết. Các cơ quan chức năng và hiệp hội nghề nghiệp như Hội Quảng cáo TP.HCM có thể xây dựng bộ quy tắc đạo đức bắt buộc tuân thủ, đặc biệt khi quảng bá sản phẩm thực phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Điều này sẽ góp phần tạo ra môi trường quảng cáo minh bạch, bảo vệ người tiêu dùng và giảm thiểu rủi ro cho DN.

Không chỉ KOL và KOC, cơ quan quản lý nhà nước cũng giữ vai trò then chốt trong việc bảo vệ người tiêu dùng. Chính phủ và các đơn vị chức năng cần chủ động cung cấp thông tin chính thống về an toàn thực phẩm và phản hồi kịp thời trước các tin đồn sai lệch. Việc thiết lập các kênh truyền thông trực tuyến từ các cơ quan như Cục An toàn thực phẩm hay Sở Y tế TP.HCM là bước đi cần thiết. Những kênh này có thể tận dụng mạng xã hội để tiếp cận nhanh chóng và chính xác tới giới trẻ. Đồng thời, các cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ với DN ngành thực phẩm nhằm xác minh, cung cấp thông tin xác thực khi có sự cố xảy ra. Việc công khai và minh bạch thông tin từ phía cơ quan chức năng sẽ giúp giảm thiểu hoang mang trong dư luận, đồng thời củng cố niềm tin vào chất lượng và độ an toàn của sản phẩm thực phẩm.

Cuối cùng, các DN trong ngành thực phẩm cần chủ động và minh bạch trong truyền thông, đặc biệt khi đối mặt với khủng hoảng. Mỗi DN nên xây dựng sẵn một kế hoạch ứng phó truyền thông, bao gồm đội phản ứng nhanh và các kênh liên lạc sẽ sử dụng khi xảy ra sự cố. Phản ứng kịp thời, minh bạch và công khai các biện pháp khắc phục không chỉ giúp bảo vệ uy tín, mà còn giữ vững niềm tin của người tiêu dùng, nhất là giới trẻ. Việc duy trì cam kết về chất lượng và chủ động công bố thông tin khi có vấn đề xảy ra sẽ không chỉ giảm thiểu thiệt hại, mà còn là cơ hội để DN khẳng định trách nhiệm và tái lập lòng tin từ công chúng.

Tóm lại, khủng hoảng truyền thông trong ngành thực phẩm là vấn đề nghiêm trọng, không chỉ của riêng DN hay cơ quan chức năng, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Trong đó, giới trẻ - nhóm tiêu dùng chủ yếu trong hiện tại và tương lai cần được đặt làm trọng tâm trong các chiến lược nâng cao nhận thức và kỹ năng nhận diện thông tin. Việc xây dựng một môi trường truyền thông minh bạch và bền vững đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa giáo dục truyền thông, nâng cao đạo đức nghề nghiệp cho KOL/KOC, sự chủ động minh bạch từ phía DN và vai trò phản hồi kịp thời của cơ quan quản lý. Khi tất cả các bên liên quan cùng hành động có trách nhiệm, ngành thực phẩm Thành phố không chỉ có thể ứng phó hiệu quả với khủng hoảng, mà còn phát triển bền vững, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và củng cố niềm tin từ người tiêu dùng.

(*) Phó ban Truyền thông - sự kiện Hội Quảng cáo TP.HCM