Đề xuất mở rộng 18 đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam để giảm áp lực giao thông

Tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông hiện có khoảng 1.222 km được xây dựng quy mô 4 làn xe hạn chế, không có làn dừng khẩn cấp liên tục. Các đoạn chính gồm Hữu Nghị - Chi Lăng (43 km), Mai Sơn - Cam Lộ (465 km), Quảng Ngãi - Phan Thiết (580 km) và Mỹ Thuận - Cà Mau (134 km).

Do hạn chế về nguồn lực, nhiều đoạn chỉ được xây dựng 2 - 4 làn xe, thấp hơn quy hoạch 6 làn, chưa đáp ứng nhu cầu lưu thông, tiềm ẩn nguy cơ ùn tắc và mất an toàn giao thông.

Bộ Xây dựng đề xuất mở rộng toàn tuyến từ Hà Nội đến TP.HCM lên 6 làn xe, chia thành 18 dự án thành phần với tổng chiều dài khoảng 1.144 km. Tổng mức đầu tư sơ bộ hơn 152.000 tỷ đồng, triển khai theo phương thức đối tác công - tư (PPP), hợp đồng BOT để huy động nguồn lực xã hội.

Riêng các đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ - Cà Mau chưa xem xét mở rộng trong giai đoạn này do nhu cầu vận tải chưa cao, điều kiện thi công phức tạp và nguồn vật liệu khan hiếm.

Bộ Xây dựng đưa ra hai phương án cho 15 dự án thành phần. Phương án 1 là gộp thành hai dự án PPP quy mô lớn, gồm khu vực phía Bắc (Mai Sơn - Quốc lộ 45 - Nghi Sơn - Diễn Châu) và khu vực phía Nam (Vĩnh Hảo - Phan Thiết - Dầu Giây). Cách làm này giúp các đoạn hiệu quả cao hỗ trợ đoạn hiệu quả thấp, hạn chế vốn ngân sách, thuận lợi trong quản lý và khai thác.

Phương án 2 chia thành 5 - 6 dự án PPP nhỏ, giúp giảm quy mô vốn, dễ thu hút nhà đầu tư. Tuy nhiên, nhược điểm là các dự án ở miền Trung kém hấp dẫn, buộc phải bổ sung vốn ngân sách, làm tăng nguy cơ triển khai thiếu đồng bộ.

Đối với ba đoạn BOT đang khai thác gồm Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm và Cam Lâm - Vĩnh Hảo, tổng chiều dài 178 km với vốn đầu tư khoảng 25.343 tỷ đồng, Bộ Xây dựng đã làm việc với nhà đầu tư để huy động doanh nghiệp tiếp tục tham gia mở rộng.

Cao tốc Bắc - Nam mở rộng được định hướng thực hiện giai đoạn 2026 - 2030. Một số đoạn có thể khởi công từ quý II/2026 và đưa vào khai thác cuối năm 2028. Chính phủ cũng chỉ đạo Bộ Xây dựng nghiên cứu, phấn đấu khởi công một số dự án thành phần ngay từ tháng 12/2025.

Đến nay, toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam đã có khoảng 1.375 km được đầu tư, trong đó 654 km thuộc giai đoạn 1 (2017 - 2020) đã khai thác và 721 km thuộc giai đoạn 2 (2021 - 2025) đang triển khai, dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2025 - 2026.

Nhiều doanh nghiệp xây dựng, hạ tầng lớn trong nước đã bày tỏ mong muốn tham gia mở rộng cao tốc Bắc - Nam theo hình thức PPP, gồm Tập đoàn Đèo Cả, Tập đoàn Sơn Hải, Công ty Xây dựng Giao thông Phương Thành, VIDIFI, VEC và Công ty Cổ phần Rạng Đông.

Sự tham gia của khu vực tư nhân được kỳ vọng sẽ bổ sung nguồn lực quan trọng, đẩy nhanh tiến độ và nâng cao hiệu quả khai thác tuyến cao tốc chiến lược này.