Nguyễn Quang Sáng - nhà văn như một huyền thoại

Mùa xuân vừa đến mà anh Sáng, nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã vội ra đi...

Nhà văn Nguyễn Quang Sáng là một khuôn mặt dễ nhận biết và không lẫn vào đâu được. Bất cứ ai, dù già hay trẻ, ở thôn quê hay thành thị, mọi thế hệ đều biết anh. Anh gần gũi, thân tình, anh hào sảng và hài hước, anh thông minh và chân quê. Nghĩa là ở Nguyễn Quang Sáng, chúng ta bắt gặp một tâm hồn của người Nam bộ, tâm hồn của Việt Nam.

Nhà văn Nguyễn Quang Sáng

Một nhà văn sống đến 82 mùa xuân, anh cứ sáng tác, vẫn sáng tác, cứ và vẫn theo dõi tình hình văn chương nước nhà, là điều đáng quý. Cách nay 2 năm, nhà thơ, nhà lý luận phê bình Lê Quang Trang trong buổi mừng thọ Nguyễn Quang Sáng 80 tuổi, có mời Nguyễn Quang Sáng phát biểu, anh miễn cưỡng và nói: “Tôi biết nói gì đây? Tôi đã được sống và viết trong một thời kỳ rực rỡ của dân tộc. Những gì tôi làm được là của dân tộc, của đồng bào, của quê hương”.

Nhà văn Nguyễn Quang Sáng cùng quê An Giang với Bác Tôn Đức Thắng và nhiều nhà văn, nhà thơ, nghệ sĩ khác, như: Hoàng Hiệp, Viễn Phương, Anh Đức, Phan Nhân, Mai Văn Tạo, Lê Văn Thảo, Trịnh Bửu Hoài, Ngô Văn Tài…

Viết văn và chỉ viết văn xuôi từ năm 14 tuổi, đến cuối đời, Nguyễn Quang Sáng để lại một gia tài khổng lồ, với trên 30 tập truyện ngắn, truyện dài, kịch bản phim và các chân dung nghệ sĩ. Trong đó, có nhiều tác phẩm được dựng thành phim và gặt hái thành công vang dội. Nguyễn Quang Sáng được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (đợt 2) năm 2000 và nhiều giải thưởng cao quý vinh dự khác.

Văn chương Nguyễn Quang Sáng thấm đậm chất văn hóa khẩn hoang vùng sông nước đồng bằng sông Cửu Long. Cái chất tửng tửng vui cười đi suốt cuộc đời đã vẽ nên chân dung một Nguyễn Quang Sáng như một cái gì đó đại diện cho lớp văn nghệ sĩ Nam bộ tham gia cách mạng từ Mùa Thu rồi, ngày hăm ba, ta đi theo tiếng kêu sơn hà nguy biến… (lời ca khúc Nam bộ kháng chiến của nhạc sĩ Tạ Thanh Sơn).

Chúng tôi biết tiếng nhà văn Nguyễn Quang Sáng từ thời “Ông Năm Hạng” (Truyện ngắn được giải thưởng Báo Thống Nhất năm 1959). Chúng tôi quen biết Nguyễn Quang Sáng từ trong chiến khu kháng chiến chống Mỹ và được trò chuyện, uống rượu với Nguyễn Quang Sáng tại nhà của nhà thơ Nguyễn Duy cùng nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, và biết Nguyễn Quang Sáng qua bà con nông dân, dân nghèo thành thị, cánh văn nghệ sĩ và cả những nhà lãnh đạo.

Nguyễn Quang Sáng là bạn của tất cả mọi người. Chúng tôi biết nhà văn Nguyễn Quang Sáng qua chuyện kể của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, họa sĩ Nguyễn Trung, nhà văn Lý Lan, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư… Nguyễn Quang Sáng là nhà văn Việt Nam đúng nghĩa mà tôi được gặp và quen biết.

Cầm trên tay tác phẩm cuối đời của Nguyễn Quang Sáng có tựa Như một huyền thoại (năm 1995), tôi cứ nghĩ về một tên tuổi lớn, về một người anh lớn, về một chiến sĩ trên mặt trận văn nghệ… mà thầm nhủ: Vâng chính anh, chính nhà văn Nguyễn Quang Sáng… Như một huyền thoại!

Nếu nhạc sĩ Trịnh Công Sơn còn sống, nếu gặp nhà thơ Nguyễn Duy lúc này… chắc chắn tôi sẽ ghi lại được những câu ca hay, những câu thơ như dân ca về Nguyễn Quang Sáng. Suy cho cùng, ấy cũng là cái tình người với nhau. Và tôi viết những dòng này khóc anh. Mùa xuân vừa đến mà anh Sáng, nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã vội ra đi...