Xu hướng lao động tương lai - Cơ hội cho AI

Tác động mạnh từ AI

AI đã hiện diện trong mọi hoạt động của DN và các công ty xem đây là một tiêu chuẩn bắt buộc trong tuyển dụng. Theo báo cáo mới nhất ở Mỹ (Work Trend Index Report, tháng 5/2024), có đến 75% người đi làm đã dùng AI trong công việc, 46% người mới dùng AI trong 6 tháng qua và có đến 66% lãnh đạo sẽ không tuyển những người không có năng lực về AI.

Ông Hoàng Nam Tiến - Phó chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT cho biết, thay vì nói về định luật Moore, hiện nay mọi người hay nhắc tới định luật Huang (của Huang Jensen - Chủ tịch Nvidia, tập đoàn sản xuất chíp đắt giá nhất thế giới). Theo định luật này, hiệu suất xử lý các tác vụ trong AI sẽ tăng gấp đôi mỗi năm. Cụ thể, dữ liệu của các hệ thống AI cứ 6 tháng tăng gấp 4 lần, một năm tăng 16 lần, một năm rưỡi tăng 64 lần, 2 năm tăng 128 lần. Hiện Chat GPT 4.0 có lượng dữ liệu khoảng nghìn tỷ parameter (đơn vị đo thông tin). Các hệ thống ChatGPT, Google IO bây giờ đã vượt xa con người.

Hiện tại, AI không chỉ thay đổi cách DN vận hành mà còn thay đổi cách con người định hình công việc. Ở châu Á - Thái Bình Dương, AI cùng với điện toán đám mây và an ninh mạng là những kỹ năng kỹ thuật số tiên tiến có nhu cầu cao nhất và đã trở thành lợi thế hàng đầu của lực lượng lao động.

Báo cáo Future of woork của LinkedIn cho biết, trong năm 2023, số lượng tin tuyển dụng liên quan đến công nghệ AI đã tăng gấp 21 lần trên toàn cầu. Diễn đàn Kinh tế Thế giới dự đoán công nghệ và tự động hóa bao gồm cả AI sẽ tạo ra 97 triệu việc làm mới vào năm 2025. Còn Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo, đến năm 2030, hơn 40% lao động sẽ bị ảnh hưởng bởi AI, 66% lãnh đạo sẽ không tuyển những người không có năng lực về AI.

Trong tương lai, nhiều ngành nghề sẽ bị ảnh hưởng bởi AI gồm giáo dục (giáo viên), dịch vụ (chăm sóc khách hàng), y dược (bác sĩ, dược sĩ), tài chính (kiểm toán, kế toán, an ninh (bảo vệ, cảnh sát), chuyên gia…

Cần trang bị năng lực số

TS. Trần Quang Huy - Trưởng ban Đào tạo tại Viện Quản trị và Công nghệ FSB cho rằng, phát triển nghề nghiệp trong xu hướng công nghệ ngày nay có nhiều khác biệt so với trước. Các DN đòi hỏi cao hơn về năng lực số ở người lao động.

Theo định nghĩa của UNESCO, năng lực số là khả năng truy cập, quản trị, thấu hiểu, kết hợp, giao tiếp, đánh giá và sáng tạo thông tin một cách an toàn và phù hợp thông qua công nghệ số để phục vụ cho thị trường lao động phổ thông, các công việc cao cấp và khởi nghiệp kinh doanh.

Tại Việt Nam, nhiều DN đã xây khung năng lực số. Về phía cơ quan chức năng, hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng và chuẩn bị ban hành Thông tư về khung năng lực số dành cho đào tạo học sinh, sinh viên. Bộ Thông tin và Truyền thông cũng chuẩn bị ban hành khung năng lực số.

Trong khi chờ ban hành các văn bản pháp quy về vấn đề này, TS. Trần Quang Huy khuyên DN và cả nhà người lao động nên xác định những việc cần làm để chuẩn bị trước. Bởi nếu người lao động không có mục tiêu nghề nghiệp rõ ràng sẽ thất bại.

Có 5 yếu tố mà các DN lớn mong muốn khi nhắc tới năng lực của nhân sự trình độ cao. Đó là hiểu biết có hệ thống và bài bản về hoạt động quản trị kinh doanh (gồm cả những nội dung về tài chính, nhân sự…); khả năng tư duy logic, phân tích, tổng hợp; khả năng ngoại ngữ; khả năng sử dụng công nghệ số và khả năng thích ứng môi trường làm việc đa văn hóa.

Ngược lại, người lao động thường thích làm việc ở những công ty nổi tiếng, lương cao, công việc ổn định, được nhiều người tôn trọng, môi trường làm việc tốt… Muốn vậy, người lao động phải có năng lực trong công việc, có những giá trị nghề nghiệp, phù hợp văn hóa tổ chức, đặc điểm tính cách phù hợp công việc, có năng lực, khả năng tự học, và phải yêu công việc mình làm…

Theo TS. Huy, để người lao động có được các tiêu chuẩn này, bên cạnh sự nỗ lực của họ cần có sự “đồng hành”, giúp đỡ từ các doanh nhân, từ những người chủ DN và các cấp quản lý trong công ty.

“Có những điều rất đáng quý ở các bạn trẻ hiện nay là họ có khát khao, quan tâm lộ trình phát triển cá nhân. Và trong bối cảnh công nghệ 4.0, các DN đều xây dựng văn hóa DN theo văn hóa số, với một số đặc tính như lấy khách hàng làm trung tâm, đổi mới, quyết định dựa trên dữ liệu, hợp tác, văn hóa mở, tư duy số trước tiên; linh hoạt và nhạy bén. Vì vậy, muốn có công việc tốt, các bạn trẻ cần thích ứng với văn hóa này”, TS.Huy lưu ý.