Doanh nhân - người học trò không bao giờ tốt nghiệp

Tôi là một doanh nhân. Mỗi buổi sáng, tôi đều tự hỏi: “Hôm nay mình sẽ học thêm điều gì?”. Và tôi nhận ra, giữa một thế giới thay đổi từng giờ, người doanh nhân không thể ngừng học tập - học để thích nghi, để dẫn dắt và để không bị bỏ lại phía sau.

Kinh doanh hôm nay không còn chỉ là chuyện mua - bán, mà là câu chuyện về con người, công nghệ và niềm tin. Chúng tôi - những doanh nhân Việt đang sống trong một thời kỳ đặc biệt: khu vực tư nhân được xem là động lực của nền kinh tế; tiếng nói của doanh nhân ngày càng được lắng nghe trong hoạch định chính sách.

Nhưng đi cùng cơ hội là những thử thách chưa từng có. Thế giới bất ổn, thị trường khó đoán, công nghệ - đặc biệt là AI đang thay đổi mọi quy luật cũ. Trong bối cảnh đó, doanh nhân không chỉ cần bản lĩnh, mà còn phải có nội lực – để đứng vững, sáng suốt và tử tế giữa thương trường đầy biến động.

Tôi từng chứng kiến một chủ doanh nghiệp nhỏ ở Bình Dương, giữa lúc đơn hàng xuất khẩu giảm mạnh, đã tự học cách dùng ChatGPT để viết lại mô tả sản phẩm, tự chụp ảnh, đăng lên TikTok và bất ngờ có đơn hàng mới từ Hàn Quốc.

Một người bạn khác, làm trong ngành xây dựng, đã chuyển hướng sang năng lượng tái tạo chỉ sau vài tháng tự đọc tài liệu và tham gia hội thảo. Anh nói: “Nếu không học, không hiểu công nghệ và luật, mình sẽ bị loại khỏi cuộc chơi”.

Những ví dụ ấy cho thấy: doanh nhân Việt hôm nay chính là vậy - tự học, tự đổi mới, tự vượt lên.

Nhưng học không chỉ là tri thức, mà còn là học cách giữ mình. Trong thời đại mà một tin sai có thể khiến uy tín sụp đổ chỉ trong vài giờ, người doanh nhân phải học cách trung thực, điềm tĩnh và hành xử có trách nhiệm. Càng thành công, càng phải khiêm nhường. Càng khó khăn, càng phải giữ đạo đức nghề nghiệp.

Vì thế, hơn bao giờ hết, xã hội cần tôn vinh những doanh nhân tử tế - những người âm thầm làm ăn chân chính, đóng thuế đầy đủ, trả lương đúng hạn, giữ chữ tín với đối tác và nhân viên.

Họ không ồn ào, không khoe khoang, nhưng chính họ là nền tảng của niềm tin trong nền kinh tế Việt Nam. Doanh nhân thật sự không chỉ giỏi kiếm tiền, mà phải biết làm điều đúng.

Làm doanh nhân, đôi khi là học cách chấp nhận những điều không thể thay đổi. Thị trường có thể khốc liệt, chính sách có thể chậm, đối tác có thể thất hứa - nhưng doanh nhân vẫn phải giữ cho doanh nghiệp vận hành, giữ tinh thần cho đội ngũ và giữ nụ cười cho chính mình.

Tôi từng gặp một chị chủ xưởng nhỏ ở Đồng Nai. Khi kinh tế khó khăn, thay vì cắt giảm nhân sự, chị vẫn cố xoay vốn để trả lương. Chị nói: “Lời ít cũng được, miễn là người của mình không thất nghiệp”. Câu nói ấy giản dị, nhưng chứa đựng bản lĩnh và lòng nhân ái - điều làm nên sự khác biệt giữa người kiếm tiền và người tạo giá trị.

Người doanh nhân hôm nay còn phải học về con người, đặc biệt là thế hệ trẻ. Gen Z thông minh, sáng tạo, nhưng họ không làm việc chỉ vì lương. Họ cần thấy ý nghĩa, cần được lắng nghe.

Tôi biết một chủ doanh nghiệp trẻ ở TP.HCM, thay vì phê phán, chọn ngồi cà phê để nghe nhân viên nói. Có hôm, anh dành cả ngày để cùng nhóm trẻ brainstorm ý tưởng, chấp nhận sai, rồi cùng sửa. Chính sự khiêm tốn đó đã giúp anh giữ chân người tài trong giai đoạn khó khăn. Đó là bài học về lãnh đạo bằng trái tim - điều không trường lớp nào dạy, nhưng ai làm doanh nhân cũng phải học.

Đằng sau những bản hợp đồng là vô số câu chuyện thầm lặng: Là người mẹ doanh nhân tranh thủ học bài cùng con lúc nửa đêm; Là người đàn ông tóc bạc vẫn học kỹ năng số để không tụt hậu; Là những người âm thầm chia sẻ khó khăn với công nhân, dù chính họ cũng đang gồng mình vượt bão.

Tôi gọi đó là nội lực Việt - sức mạnh của những người bình thường làm điều phi thường, bằng sự tử tế và kiên định.

Doanh nhân, không phải ai cũng được nhắc tên, không phải ai cũng có doanh nghiệp lớn. Nhưng mỗi người, bằng cách riêng, đang góp phần vào sự vươn lên của đất nước. Và hơn bao giờ hết, thời đại này đòi hỏi doanh nhân phải có trí tuệ - bản lĩnh và nội lực.

Chỉ khi có nội lực vững, doanh nhân mới không bị cuốn theo cám dỗ, không gục ngã trước khó khăn và không đánh mất chính mình. Doanh nhân là người học trò không bao giờ tốt nghiệp và bài học lớn nhất, chính là học cách làm người tử tế.

(*) Chủ tịch HĐQT Saigon Books