Việt Nam sau 50 năm Thống nhất: Hướng đến một nền kinh tế hòa bình, hòa nhân - Doanh nhân không chỉ tạo ra giá trị, mà còn kiến tạo nền kinh tế hòa bình (Bài 2)

* Thưa ông, với vai trò là Chủ tịch Hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài, ông nhìn nhận như thế nào về khái niệm "kinh tế hòa bình" trong bối cảnh thế giới hiện nay đang nhiều biến động địa chính trị, cạnh tranh thương mại và bất ốn môi trường?

- Trong những năm gần đây, thế giới đang chứng kiến một loạt những biến động địa chính trị ngày càng phức tạp và khó lường. Các cuộc xung đột khu vực, căng thẳng về biên giới, sự chia rẽ giữa các cường quốc, cùng với xu hướng bảo hộ mậu dịch và cạnh tranh thương mại khốc liệt giữa các nền kinh tế lớn, đang tạo ra một môi trường toàn cầu bất ổn và đầy rủi ro. Đồng thời, khủng hoảng khí hậu và các vấn đề về suy thoái môi trường, khan hiếm tài nguyên, cùng với dịch bệnh toàn cầu như Covid-19, càng làm lộ rõ những giới hạn và lỗ hổng trong hệ thống phát triển hiện nay.

Trong bối cảnh đó, khái niệm “kinh tế hòa bình” nổi lên không chỉ như một lý thuyết học thuật, mà như một định hướng chiến lược sống còn cho sự phát triển bền vững của các quốc gia và cộng đồng doanh nghiệp.

“Kinh tế hòa bình” là mô hình phát triển dựa trên nền tảng hợp tác cùng có lợi, đặt con người làm trung tâm, hướng đến mục tiêu lâu dài thay vì lợi ích ngắn hạn. Đó là một hệ thống kinh tế vận hành trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, cùng chia sẻ lợi ích, trong đó tăng trưởng không chỉ được đo bằng chỉ số GDP, mà còn được đánh giá bằng mức độ hài hòa xã hội, sự công bằng trong tiếp cận cơ hội, và trách nhiệm đối với môi trường sống.

Trong mô hình này, các quốc gia không còn lựa chọn con đường phát triển dựa trên cạnh tranh tiêu cực, trừng phạt hay cô lập lẫn nhau, mà thay vào đó, chủ động tìm kiêm điểm chung và xây dựng lòng tin chiến lược. Doanh nghiệp, với vai trò là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, cũng cần thay đổi tư duy, chuyển từ tâm thế “kẻ thắng - người thua” sang tư duy “cùng thắng” (win-win), trong đó sự phát triển của một bên không làm tổn hại đến sự tồn tại của bên kia. Đó là nền tảng để xây dựng những chuỗi giá trị toàn cầu bền vững, được kết nối bằng sự tin cây, trách nhiệm và tinh thần đồng hành.

Một nền kinh tế hòa bình không phải là một nền kinh tế yên ắng hay thiếu cạnh tranh, mà là nơi mà cạnh tranh được đặt trong khuôn khổ luật pháp, đạo đức và mục tiêu phát triển bền vững. Đó là nền kinh tế mà trong đó mỗi sáng kiến khởi nghiệp, mỗi dòng vốn đầu tư, mỗi chính sách công đều hướng tới sự phát triển chung của cộng đồng, nơi mà tăng trưởng kinh tế phải luôn gắn liền với tiến bộ xã hội và sự bảo tồn của hành tinh.

Hơn bao giờ hết, kinh tế hòa bình cần được đặt vào trung tâm của tư duy phát triển trong kỷ nguyên mới - một kỷ nguyên đòi hỏi con người và các thể chế kinh tế phải hành động không chỉ vì sự thịnh vượng trước mắt, mà vì một tương lai an toàn, hài hòa và nhân văn hơn cho tất cả.

* Theo ông, Mô hình này liệu có thể trở thành một chiến lược phát triển dài hạn cho Việt Nam hay không, nhất là trong bối cảnh Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới? Nếu có, Việt Nam cần điều chỉnh gì trong chính sách đối ngoại và thu hút đầu tư, nhất là khi các doanh nghiệp nước ngoài ngày càng quan tâm đến những quốc gia phát triển theo hướng hòa bình, ổn định và bền vững?

- Tôi cho rằng, “kinh tế hòa bình” không chỉ là một lựa chọn khả thi, mà cần được xác lập như một định hướng chiến lược phát triển dài hạn của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Việc Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới cho thấy yêu cầu cấp thiết phải tìm ra những mô hình phát triển vừa phù hợp với xu thế toàn cầu, vừa phản ánh bản sắc riêng của Việt Nam. Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều bất ổn và phân cực, đây chính là thời điểm đặc biệt để Việt Nam khẳng định vai trò và vị thế của mình thông qua con đường phát triển hòa bình, ổn định và có trách nhiệm - một con đường không chỉ vì lợi ích quốc gia mà còn vì lợi ích chung của khu vực và toàn cầu.

Chúng ta đang sở hữu nhiều lợi thế để theo đuổi mô hình kinh tế hòa bình. Trước hết là vị trí địa chính trị chiến lược, nằm ở trung tâm khu vực Đông Nam Á - nơi giao thoa của các luồng thương mại, đầu tư và ảnh hưởng chính trị giữa các cường quốc. Tiếp đến là nền văn hóa hòa hiếu, vốn là giá trị truyền thống được hun đúc qua hàng ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, thể hiện trong chính sách đối ngoại “độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển” mà Đảng và Nhà nước đã kiên trì thực hiện. Thêm vào đó, vai trò trung gian và cầu nồi ngày càng rõ nét của Việt Nam trong các diễn đàn khu vực và toàn cầu đang giúp chúng ta xây dựng hình ảnh là một quốc gia đáng tin cậy, biết lắng nghe và có khả năng kết nối các lợi ích khác biệt.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một nền kinh tế hòa bình, Việt Nam cần tiến hành một số điều chỉnh chiến lược quan trọng:

Thứ nhất, về chính sách đối ngoại, cần tiếp tục kiên định với đường lối đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế, nhằm tạo thế cân bằng chiến lược, không lệ thuộc vào bất kỳ một thị trường hay đổi tác đơn lẻ nào. Việc duy trì mối quan hệ hài hòa với tất cả các đối tác lớn, đồng thời chủ động tham gia và đóng vai trò tích cực trong các tổ chức, hiệp định đa phương, sẽ là nên tảng bảo đảm cho sự ổn định lâu dài và chủ quyền quốc gia.

Thứ hai, chiền lược thu hút đầu tư cần có tính chọn lọc cao hơn. Thay vì thu hút đầu tư ồ ạt, chúng ta cần đặt ra tiêu chí rõ ràng về chất lượng: ưu tiên các dự án công nghệ cao, sử dụng năng lượng sạch, thân thiện với môi trường và có khả năng tạo ra giá trị gia tăng thực chất. Đồng thời, cần khuyến khích những nhà đầu tư có chiến lược gắn bó dài hạn với Việt Nam, đóng góp cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế và cộng đồng địa phương.

Thứ ba, xây dựng thương hiệu quốc gia là một yếu tố then chốt. Việt Nam cần được nhìn nhận trên trường quốc tế không chỉ là một thị trường tiềm năng, mà còn là một đối tác phát triển đáng tin cậy - nơi mà các doanh nghiệp và nhà đầu tư không chỉ tìm thấy cơ hội sinh lời, mà còn tìm thấy những giá trị đạo đức, môi trường đầu tư minh bạch, và một hệ sinh thái kinh doanh đề cao tính trách nhiệm xã hội. Hình ảnh một quốc gia hòa bình, ổn định, đổi mới sáng tạo và hướng tới tương lai sẽ là nền tảng để thu hút dòng vốn chất lượng cao và tạo ra sức hút bền vững.

Tóm lại, phát triển kinh tế theo hướng hòa bình không phải là con đường dễ đi, nhưng là lựa chọn chiến lược đúng đắn để Việt Nam khẳng định mình trong thế kỷ 21 - một quốc gia không chỉ mạnh về kinh tế, mà còn giàu giá trị nhân văn và có trách nhiệm với thể giới.

* Theo ông, cộng đồng doanh nhân kiều bào có thể đóng vai trò như thế nào trong việc chung tay kiến tạo một nền "kinh tế hòa bình" bền vững cho Việt Nam?

- Tôi nghĩ cộng đồng người Việt và doanh nhân kiều bào trên toàn thế giới sẽ có vai trò tích cực trong việc cùng chung tay kiến tạo nền “kinh tế hòa bình” của Việt Nam - không chỉ bởi họ là những người Việt xa xứ mang trong mình tình yêu quê hương, mà còn bởi họ sở hữu tầm nhìn toàn cầu, khả năng kết nối quốc tế và hiểu biết sâu sắc về cả thị trường trong nước lẫn nước ngoài. Trong bối cảnh thế giới ngày càng cần những cây cầu nối giữa các nền kinh tế, giữa lợi ích quốc gia và lợi ích toàn cầu, thì doanh nhân kiều bào chính là lực lượng có thể đóng vai trò trung gian hiệu quả và đáng tin cậy.

Trước hết, họ là những người dẫn dắt dòng đầu tư chất lượng vào Việt Nam. Với mạng lưới đối tác rộng khắp và uy tín được xây dựng qua nhiều năm hoạt động trên thị trường quốc tế, các doanh nhân kiều bào có khả năng kết nối nhà đầu tư nước ngoài với những cơ hội cụ thể tại Việt Nam - từ lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng tái tạo, đến nông nghiệp bền vững và logistics hiện đại. Họ không chỉ giúp “đưa vốn” về nước, mà còn góp phần “lọc vốn”, lựa chọn những nhà đầu tư có cùng tầm nhìn phát triển bền vững, có trách nhiệm xã hội và cam kết lâu dài.

Thứ hai, họ là nguồn chia sẻ tri thức và công nghệ quý giá. Trải nghiệm trong môi trường kinh doanh chuyên nghiệp và cạnh tranh ở nước ngoài giúp họ tích lũy được nhiều bài học quản trị tiên tiến, tư duy đổi mới sáng tạo, cũng như khả năng nắm bắt xu hướng toàn cầu. Khi trở về hoặc hợp tác với doanh nghiệp trong nước, họ chính là những người truyền cảm hứng, chuyển giao kinh nghiệm, góp phần nâng cao năng lực quản trị, hiệu quả vận hành và khả năng cạnh tranh cho các doanh nghiệp Việt.

Quan trọng hơn cả, doanh nhân kiều bào đóng vai trò câu nồi trong việc đưa doanh nghiệp Việt vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Nhờ hiểu biết và vị thế tại các thị trường bản địa - từ ASEAN, Đông Bắc Á đến châu Âu, Bắc Mỹ - họ giúp doanh nghiệp trong nước không chỉ xuất khẩu sản phẩm, mà còn từng bước tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu. Điều này không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn tạo nền tảng cho một hệ sinh thái kinh doanh dựa trên sự hợp tác, liên kết và cùng phát triển - đúng với tinh thần của một nền kinh tế hòa bình.

Có thể nói, nếu biết phát huy đúng mức tiềm năng của lực lượng doanh nhân, kiều bào, Việt Nam sẽ có thêm một "lực đẩy mềm" đầy uy lực để hướng tới một nền kinh tế không chỉ tăng trưởng nhanh, mà còn phát triển bền vững, hài hòa và có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế

* Nếu gửi một thông điệp đến thế hệ doanh nhân trẻ Việt Nam trong và ngoài nước, ông sẽ nói gì?

- Tôi muốn gửi đến thế hệ doanh nhân trẻ Việt Nam một thông điệp chân thành - không chi với tư cách của một người đi trước, mà còn với niềm tin sâu sắc vào sức mạnh của các bạn: Hòa bình không chỉ là sự vắng bóng của chiến tranh, mà là sự hiện diện của công lý, của sự phát triển bao trùm, và của một nền kinh tế mang trong mình tinh thần nhân văn. Hòa bình, nếu chỉ được nói bằng những tuyên ngôn, thì rất mong manh. Nhưng nếu được kiến tạo bằng hành động kinh tế cụ thể, bằng cách mà chúng ta kinh doanh, hợp tác và đối xử với nhau - thì đó sẽ là nền móng vững chắc nhất cho tương lai.

Hãy kinh doanh không chỉ bằng trí tuệ, mà bằng cả trái tim. Hãy để mỗi quyết định của bạn - dù là lựa chọn đối tác, thiết kế sản phẩm hay cách bạn ứng xử với cộng đồng - đều mang theo giá trị của sự sáng tạo, công bằng và thiện chí. Sáng tạo để cạnh tranh, nhưng hợp tác để cùng thịnh vượng.

Mỗi sản phẩm bạn tạo ra, mỗi hợp đồng bạn ký kết, mỗi thương hiệu bạn xây dựng hôm nay - đều có thể là một viên gạch đặt nền cho một Việt Nam kiên cường, độc lập và có trách nhiệm với thể giới. Và cũng chính từ đó, bạn góp phần vào một thế giới không chỉ thịnh vượng hơn, mà còn an toàn và nhân ái hơn. Hãy là thế hệ doanh nhân không chỉ tạo ra giá trị, mà còn kiến tạo hòa bình.

* Xin cảm ơn ông!