Vietnam Innovation Summit 2025: Diễn đàn cho hành động và thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Thực tế cho thấy, dù Việt Nam đã trở thành cứ điểm chiến lược cho Apple, Intel, Qualcomm, Google, Samsung hay Coherent…, nhưng phần lớn doanh nghiệp nội địa vẫn đang đứng ngoài cuộc, đảm nhận vai trò gia công, cung ứng thứ cấp, và khó vươn lên tầng giá trị cao hơn.

Nghịch lý 78%: Khi doanh nghiệp Việt vẫn đứng ngoài cuộc chơi lớn

Tính đến tháng 10/2025, trị giá xuất khẩu hàng hoá của nhóm doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm hơn 78% tổng kim ngạch xuất khẩu, tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động thương mại quốc tế. Ngược lại, khối doanh nghiệp trong nước vẫn chủ yếu dừng lại ở khâu gia công, cung ứng linh kiện đơn giản, và nhập siêu kéo dài.

Theo Bộ Công Thương, mục tiêu ban đầu của Việt Nam khi thu hút FDI là không chỉ tạo việc làm và tăng thu ngân sách, mà còn kỳ vọng vào việc chuyển giao công nghệ, kỹ năng quản trị và kết nối chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, tỷ lệ doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi giá trị toàn cầu năm 2025 chỉ đạt khoảng 18%, chủ yếu là các doanh nghiệp lớn. Hơn 90% doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn loay hoay tìm cách “chen chân” vào mạng lưới cung ứng quốc tế.

Theo kết quả khảo sát của VCCI, có đến 64,7% doanh nghiệp Việt chưa có sự chuẩn bị gì khi tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó có đến 53,54% doanh nghiệp Việt Nam chưa xác định được mục tiêu cụ thể khi tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Bộ Công Thương cũng chỉ rõ, ba nguyên nhân chính khiến Việt Nam khó chen chân vào chuỗi giá trị là do tỷ lệ nội địa hóa thấp; sự chuẩn bị chưa kỹ của doanh nghiệp; và đặc biệt là thiếu sự liên kết giữa khối FDI và doanh nghiệp trong nước.

Thế nhưng, trong bức tranh còn nhiều thách thức, những chuyên gia quốc tế vẫn nhìn thấy ở Việt Nam một tiềm năng bật lên mạnh mẽ nhờ nền tảng nhân lực trẻ, hạ tầng logistics đang phát triển, và làn sóng kinh tế số phát triển nhanh nhất khu vực.

Từ “ xưởng khu vực” đến trung tâm đổi mới sáng tạo

Đánh giá về tiềm năng của Việt Nam trong chuỗi giá trị khu vực, ông Ted Osius - Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc US-ASEAN Business Council (USABC), nguyên Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam hiện là thị trường tăng trưởng nhanh nhất ASEAN và đã trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng sản xuất toàn cầu. Dự án sân bay Long Thành sẽ củng cố năng lực logistics của Việt Nam, mở đường để vươn lên trong khu vực và thậm chí là toàn cầu.

Theo ông, cơ hội đang mở ra rõ rệt khi nền kinh tế số ASEAN được dự báo có thể đạt cột mốc 1 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Để đón đầu làn sóng này, Việt Nam cần “tiếp tục loại bỏ các rào cản hành chính, đẩy nhanh quá trình ra quyết định và cải thiện môi trường đầu tư nước ngoài. Ông nhấn mạnh “Điều quan trọng nhất là Việt Nam phải tăng cường đổi mới sáng tạo thông qua hệ sinh thái giáo dục phải ở đẳng cấp thế giới. Việt Nam đã và đang tích cực tham gia vào các xu hướng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học và điện toán lượng tử”.

Thực tế cho thấy, Việt Nam đang dần chuyển mình khỏi hình ảnh “công xưởng giá rẻ” để hướng đến mô hình kinh tế tri thức. Theo báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company, quy mô kinh tế số Việt Nam năm 2024 đạt 36 tỷ USD, dự kiến tăng gấp đôi vào năm 2027 - nhanh thứ hai khu vực, chỉ sau Indonesia. Bên cạnh đó, chi tiêu cho R&D (nghiên cứu - phát triển) của doanh nghiệp trong nước đã bắt đầu tăng trở lại, với sự xuất hiện của nhiều trung tâm đổi mới sáng tạo từ Hà Nội, TP.HCM đến Đà Nẵng.

Diễn đàn cho hành động và thúc đẩy - Vietnam Innovation Summit 2025

Trong bối cảnh đó, Vietnam Innovation Summit 2025 ra đời như một diễn đàn hành động, giúp doanh nghiệp Việt tháo gỡ những “điểm nghẽn” lớn: thiếu công nghệ, thiếu vốn và thiếu kết nối quốc tế. Đồng thời, chương trình kết nối các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia, đại diện các doanh nghiệp để thảo luận hướng đi cho Việt Nam trong kỷ nguyên kinh tế số, bàn về cách Việt Nam có thể bước ra khỏi “vùng an toàn gia công”, tiến tới định vị lại vai trò trong chuỗi giá trị toàn cầu thông qua đổi mới sáng tạo.

Ông Huỳnh Công Thắng - Chủ tịch InnoLab Asia, đại diện Ban Tổ chức chương trình chia sẻ: “VIS 2025 không chỉ là diễn đàn thảo luận mà là nền tảng hành động. Tại đây, doanh nghiệp Việt có thể tìm thấy công nghệ mới, học hỏi các case study thành công và ký kết hợp tác để số hóa, xanh hóa và mở rộng thị trường quốc tế.”

Sau ba mùa, VIS 2025 trở lại mùa thứ tư với quy mô quốc tế, quy tụ hơn 3.000 đại biểu và 150 chuyên gia đến từ 30 quốc gia, trong đó có lãnh đạo tập đoàn, quỹ đầu tư, startup, cùng các cơ quan hoạch định chính sách và trung tâm đổi mới sáng tạo khu vực.

Bên cạnh các phiên thảo luận, VIS 2025 còn tổ chức các hoạt động bên lề đa dạng như chuỗi triển lãm sản phẩm công nghệ, các phiên kết nối đầu tư trực tiếp, là điều kiện để cộng đồng khởi nghiệp và doanh nghiệp Việt tiếp cận nguồn lực mới, mở rộng mạng lưới hợp tác, tìm kiếm giải pháp tăng trưởng dài hạn.

Từ “công xưởng khu vực” đến “trung tâm đổi mới sáng tạo”, hành trình của Việt Nam đang được viết tiếp, bằng nỗ lực của chính phủ, bằng sự chủ động của doanh nghiệp và tinh thần dám thay đổi để bước vào sân chơi quốc tế.