Quyền lợi diêm dân bị bỏ quên

Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) kêu tồn 234.767 tấn muối ăn. Bộ Công thương nói cần nhập 100.000 tấn muối công nghiệp và 2.000 tấn muối y tế. “Cuộc chiến muối” đã bỏ quên quyền lợi của diêm dân.

Để đảm bảo sản xuất cho các doanh nghiệp (DN) sản xuất hóa chất, Bộ Công Thương ban hành Thông tư số 45/2010/TT-BCT quy định hạn ngạch thuế quan nhập khẩu muối 2011, cụ thể, 100.000 tấn muối công nghiệp và 2.000 tấn muối tinh khiết dùng trong y tế.

Hạn ngạch này được phân làm 2 đợt. Đầu năm, DN nhập đợt 1, khoảng 50.000 tấn muối công nghiệp. Đợt 2 vào cuối quý I/2011, nhập số còn lại.

Thu hoạch muối ở huyện Cần Giờ

Để giảm bớt những khó khăn cho diêm dân, ngày 14/6/2011, Bộ NN&PTNT gửi công văn số 1635/BNN-CB đề nghị Bộ Công Thương chưa phân giao đợt 2 lượng hạn ngạch nhập khẩu 50.000 tấn muối còn lại.

Lý do, năm 2011, nhu cầu muối cả nước khoảng 1,35 triệu tấn nhưng nguồn cung đã lên tới 1,462 triệu tấn, vượt cầu 112.000 tấn. Hiện, lượng muối tồn trong cả nước vào khoảng 234.767 tấn. Đề nghị các doanh nghiệp sử dụng muối sản xuất trong nước.

Bộ Công Thương cho rằng, nhập muối để đảm bảo sản xuất của các DN hóa chất. Bộ NN&PTNT nói không nên nhập muối để giảm bớt khó khăn cho diêm dân. Song trên thực tế, chuyện “sư nói sư phải, vãi nói vãi hay” kéo dài đã nhiều năm.

Theo Cục Hóa chất - Bộ Công Thương, nhu cầu về xút-clo trong nước rất lớn, khoảng 200.000 tấn/năm, trong khi tổng lượng xút-clo sản xuất được mới đạt 130.000 tấn/năm, thiếu hụt 70.000 tấn/năm.

Mức thiếu hụt sẽ lớn hơn nhiều, khi dự án bo-xit Tân Rai đi vào hoạt động, cần thêm 60.000 tấn xút/năm. Hiện một tấn xút-clo sản xuất trong nước có giá từ 100 đến 110USD/tấn, nhưng giá nhập khẩu hơn gấp 5 lần, khoảng 550 USD/tấn. Nhập muối theo hạn ngạch, các DN hóa chất chỉ phải chịu 15% thuế, nhưng nếu nhập theo đường tiểu ngạch, mức thuế là 50%.

Hiện đã sang quý III, các doanh nghiệp sản xuất hóa chất vẫn chưa được cấp hạn ngạch nhập khẩu muối đợt 2. Nhiều doanh nghiệp hóa chất nói đang đứng trước nguy cơ phải dừng dây chuyền do thiếu muối sản xuất.

Ông Lê Văn Hùng, Tổng giám đốc Công ty TNHH một thành viên Hóa chất cơ bản Miền Nam cho hay, với công suất 30.000 tấn xút-clo/năm, mỗi năm công ty cần khoảng 70.000 tấn muối công nghiệp. Năm 2011, Công ty mới được cấp hạn ngạch 22.500 tấn muối. Nếu việc cấp hạn ngạch để nhập muối bị dừng lại, nhiều khả năng phải dừng dây chuyền sản xuất.

Ông Lê Văn Hùng nói, từ tháng 10/2010, công ty đã gửi công văn mua muối đến các DN sản xuất, kinh doanh muối trong nước như Công ty CP Muối Vĩnh Hảo, Công ty liên doanh Muối Đầm Vua, Công ty CP Muối Ninh Thuận... nhưng chỉ có Muối Ninh Thuận trả lời là không có muối.

Muối không phải là mặt hàng cấm nhập khẩu, nhưng các bộ cần phối hợp tốt để bảo đảm quyền lợi của diêm dân và nguyên liệu sản xuất cho các DN sản xuất hóa chất. Mặt khác, giải quyết được vấn đề nhập muối sẽ góp phần hạn chế nhập siêu. Ông Phùng Hà - Cục trưởng Cục Hóa chất thừa nhận: “việc bảo đảm cùng lúc hai mục tiêu là không dễ dàng”.

“Cuộc chiến về muối” giữa Bộ Công thương và Bộ NN&PTNT tồn tại đã nhiều năm, chưa đi đến hồi kết. Cuộc họp bàn ngày 13/7, do Bộ Công thương chủ trì về nội dung nhập khẩu muối, trong khi DN hóa chất tỏ ra sốt sắng với việc cấp hạn ngạch nhập khẩu muối, thì các DN sản xuất muối trong nước - những người đại diện cho diêm dân lại vắng mặt.

Từ chối bình luận về quyền lợi của diêm dân về việc Bộ Công Thương tiếp tục cấp hạn ngạch nhập khẩu muối, vị quan chức duy nhất của Bộ NN&PTNT tham dự cuộc họp, nói, phải tuân thủ quy chế phát ngôn của Bộ NN&PTNT.