Lãnh đạo bằng trí tuệ cảm xúc

Đề cập đến EQ trong một chương trình phát triển kỹ năng và chuyên môn cho lãnh đạo, FedEx Express phát hiện 72% người tham gia có sự phát triển vượt bậc về kỹ năng ra quyết định, 60% cải thiện được chất lượng sống và 58% nâng tầm sức ảnh hưởng. 

EQ là một loại trí thông minh liên quan đến khả năng làm chủ cảm xúc. EQ bao gồm các yếu tố: nhận thức cảm xúc (nhận diện và gọi tên cảm xúc), xử lý cảm xúc (tìm hiểu nguyên nhân, những vấn đề liên quan dẫn đến cảm xúc), quản lý cảm xúc (điều chỉnh, cân nhắc đưa ra các quyết định phù hợp).

Trong nghiên cứu về thuyết đa trí tuệ (Multiple Intelligences), nhà tâm lý học Howard Gardner cho rằng, các bài kiểm tra IQ chỉ đánh giá khả năng tư duy ngôn ngữ và năng lực lập luận trong toán học, chứ chưa đánh giá tổng quát năng lực trí tuệ của con người. Đối với người Do Thái - dân tộc thông minh nhất thế giới, có ba chỉ số thông minh quan trọng mà IQ chỉ là một phần trong đó. Cụ thể, họ trình bày cách giáo dục và đánh giá năng lực con người qua công thức thành công: 20% IQ + 80% (AQ + EQ) = 100%, AQ là viết tắt của Adversity Quotient - chỉ số vượt khó.

Có thể thấy, EQ chiếm một phần quan trọng trong công việc lẫn đời sống. Ý thức được sức mạnh của EQ và rèn luyện để nâng cao nó là điều cần thiết với tất cả mọi người. Các yếu tố góp phần hình thành EQ có thể kể đến từ quan sát và trải nghiệm thực tế. EQ chi phối khả năng lãnh đạo từ những việc nhỏ nhất. 

Đơn cử như chuyện về chiếc áo đồng phục ở một doanh nghiệp bất động sản mà tôi từng làm việc. Giám đốc điều hành công ty ấy có hai lựa chọn: áo xanh lá viền trắng và áo trắng viền xanh lá ở cổ, tay và túi áo. Tôi đưa ra lời khuyên nên chọn áo trắng vì ba lý do: màu sắc nhã nhặn, phù hợp với việc nhân viên kinh doanh thường mặc vest, màu trắng sẽ dễ kết hợp với các loại trang phục khác màu và sau cùng là độ bền, trong khi áo màu xanh sẽ rất dễ bạc màu sau vài tháng giặt, phơi. Kết quả là sau khi lắng nghe, anh ấy vẫn chọn theo sở thích với chiếc áo đồng phục màu nền xanh lá. Khi triển khai, anh ấy còn phải nhọc công nghĩ thêm quy chế xử phạt đối với nhân viên không mặc đồng phục đi làm. Nếu lắng nghe và thấu hiểu nhu cầu, tâm lý nhân viên, vấn đề nhân viên than phiền, không thích áo đồng phục của công ty sẽ không phát sinh và gây ảnh hưởng (không đáng có) tới công việc chung.

Tôi nhận thấy, đó chính là biểu hiện của một người lãnh đạo chưa có nhận thức về sự cần thiết của EQ. Anh ấy không có đủ dũng khí nhìn nhận điểm chưa tốt của mình, chưa cởi mở đón nhận cái mới và khả năng nhận thức về những đánh giá, nhận xét của những người xung quanh về bản thân. Điều ấy còn biểu hiện ở việc anh ấy thường gửi những thông tin cá nhân không liên quan đến công việc chung vào nhóm công ty, câu lạc bộ... Trong giao tiếp hằng ngày cũng như điều phối, quản lý công việc, khả năng truyền tải thông điệp của anh ấy rất dễ gây hoang mang, hiểu lầm và không có trọng tâm. Vì vậy, tôi đã chọn rời khỏi công ty ấy chỉ sau hai tháng.

Câu chuyện tôi nêu ra không nhằm mục đích chê bai cá nhân nào. Chúng được kể với thông điệp rằng, EQ là cần thiết, là có thể rèn luyện và bạn chưa làm tốt không có nghĩa là không thể cố gắng.

Quay lại chuyện công nghệ đã đề cập ở đầu bài viết. Hãy cùng thử trả lời câu hỏi: "Ai thông minh hơn AI?". Sự ra đời của ChatGPT và các công cụ tương tự đã gióng hồi chuông cảnh tỉnh con người khỏi "ảo tưởng biết tuốt". Thế nhưng, làm chủ và sử dụng hiệu quả những công cụ này cũng là  rất đáng quan tâm. Theo tôi, người thông minh hơn AI là người có EQ cao. Khi xem AI như là một "xích tử" - đứa trẻ sơ sinh đỏ hỏn, những gì mà bạn nhận được từ nó chính là kết quả của việc "nuôi dạy" nó. Hãy học cách giao tiếp rõ ràng, mạch lạc, học cách sử dụng ngôn ngữ đúng, văn phong chỉn chu và đặt mình vào vị trí của AI - thấu hiểu và ý thức được khả năng trả kết quả cho những câu hỏi của bạn. Linh hoạt và thích ứng tốt với mọi sự thay đổi cũng chính là biểu hiện của một người có EQ cao.

Có thể nói, nâng cao EQ cũng chính là quá trình rèn luyện kỹ năng lãnh đạo, trước hết là lãnh đạo chính mình, sau là làm chủ, quản trị tốt mọi vấn đề trong cuộc sống. Bạn có thể tìm đọc những nghiên cứu, phân tích tâm lý, hành vi liên quan đến EQ thì việc rèn luyện và nâng cao nó chỉ còn ở hành động và thời gian.

EQ có thể được cải thiện đáng kể từ những trải nghiệm sống, nên tôi tin rằng việc đọc và viết cũng là một cách cải thiện EQ hiệu quả. Khi ý thức được sức mạnh của EQ, bạn sẽ dần nhận ra và biến trí tuệ cảm xúc thành trợ thủ đắc lực trong lãnh đạo và kinh doanh.

(*) CEO và Founder Home Next