Quy định mới về cho vay: Sát hơn với thực tế

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa ban hành Thông tư số 39/2016/TT-NHNN hiệu lực từ 15/3/2017 quy định về cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng nhằm thay thế quy chế cho vay ban hành theo Quyết định 1627/2001/QĐ-NHNN năm 2001. Theo đó, việc cho vay được điều chỉnh sát với thực tiễn hiện nay hơn. 

Đọc E-paper

Tăng kiểm soát chất lượng tín dụng

Theo Thông tư 39 thì khách hàng vay vốn chỉ gồm hai chủ thể là pháp nhân và cá nhân, còn các đối tượng khác theo Quyết định 1627 trước đây như hộ gia đình, doanh nghiệp tư nhân không còn đủ tư cách chủ thể vay vốn tại các tổ chức tín dụng. Điều chỉnh này nhằm phù hợp với Bộ Luật Dân sự năm 2015.

Tuy nhiên trong trường hợp vay phục vụ kinh doanh, khách hàng vay là cá nhân có thể vay để đáp ứng nhu cầu vốn của chính cá nhân đó và nhu cầu vốn của hộ kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân mà cá nhân đó là ông bà chủ.

Đối với những nhu cầu vốn không được cho vay, quy định mới đã bổ sung thêm các nhu cầu cấm cho vay như để mua vàng miếng, vay để đảo nợ. Điều này nhằm kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng của các ngân hàng cũng như chống lại tình trạng vàng hóa trong nền kinh tế và những rủi ro trong đầu tư, đầu cơ vàng đã tác động tiêu cực đến nền kinh tế như trước đây.

Theo quy định mới, trước khi cơ cấu lại thời hạn trả nợ, các tổ chức tín dụng phải đánh giá khách hàng có khả năng trả nợ theo kỳ hạn được điều chỉnh hay không thì mới quyết định cơ cấu nợ. Việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ được thực hiện trước hoặc trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày đến kỳ hạn trả nợ đã thỏa thuận.

Minh bạch trong cho vay

Với mục đích đảm bảo minh bạch trong cho vay và bảo vệ quyền lợi của khách hàng vay, Thông tư 39 yêu cầu các tổ chức tín dụng phải niêm yết công khai hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch về cho vay tại trụ sở và đăng tải trên trang thông tin điện tử của tổ chức tín dụng, đồng thời phải cung cấp đầy đủ thông tin cho khách hàng biết trước khi ký kết thỏa thuận cho vay và có xác nhận của khách hàng về việc đã được tổ chức tín dụng cung cấp đầy đủ thông tin.

Thời hạn cho vay theo quy định mới sẽ được "tính từ ngày tiếp theo của ngày tổ chức tín dụng giải ngân vốn vay cho khách hàng cho đến hết ngày khách hàng phải trả hết nợ gốc và lãi tiền vay theo thỏa thuận của tổ chức tín dụng và khách hàng" (trong khi quy định cũ xác định thời hạn cho vay được tính ngay từ khi khách hàng bắt đầu nhận vốn vay). Sự thay đổi này cũng để phù hợp với quy định của Bộ Luật Dân sự 2015.

Về lãi suất cho vay, NHNN chỉ áp dụng quy định trần lãi suất cho vay đối với trường hợp cho vay ngắn hạn bằng đồng Việt Nam thuộc các lĩnh vực ưu tiên như nông nghiệp, xuất khẩu, SME, công nghiệp hỗ trợ và công nghệ cao, còn đối với các lĩnh vực khác thì sẽ theo thỏa thuận giữa tổ chức tín dụng và khách hàng.

Quy định mới cũng bắt buộc tổ chức tín dụng phải quy đổi lãi suất cho vay theo tỷ lệ %/năm tính theo số dư nợ cho vay thực tế và thời gian duy trì số dư nợ cho vay thực tế đó, nhằm cung cấp thông tin rõ ràng và minh bạch mức lãi suất vay đến khách hàng.

Cơ hội nâng cao thu nhập

NHNN cũng xác định rõ khách hàng đủ 18 tuổi trở lên hoặc từ đủ 15 tuổi đến 18 tuổi có năng lực hành vi dân sự đều đủ điều kiện để vay vốn. Như vậy, đối tượng vay vốn của ngân hàng đã được mở rộng về độ tuổi nhiều hơn. Điều này cũng phù hợp với quy định khách hàng từ 15 tuổi trở lên đã có thể mở tài khoản tiền gửi tại ngân hàng.

Về phí cho vay, Thông tư 39 đã kế thừa các quy định tại Thông tư 05/2010/TT-NHNN, đồng thời bổ sung thêm một loại phí là "phí cam kết rút vốn" từ thời điểm thỏa thuận cho vay có hiệu lực đến ngày giải ngân vốn vay lần đầu. Đây là loại phí mà thông lệ quốc tế, các tổ chức tín dụng đều được thu để bù đắp chi phí thu xếp vốn, tránh trường hợp khách hàng đã ký kết thỏa thuận về cho vay và được tổ chức tín dụng bố trí nguồn vốn để vay nhưng không rút vốn.

Thông tư 39 cũng quy định nghĩa vụ trả lãi cho tiền lãi chậm trả, cụ thể tối đa 10%/năm tính trên số dư lãi chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả. Sự thay đổi này rõ ràng mang lại nhiều lợi ích cho các ngân hàng khi hiện tại rất nhiều khách hàng tại các tổ chức tín dụng luôn chậm trả trong việc trả lãi định kỳ do gặp khó khăn về dòng tiền hoặc thậm chí để chiếm dụng vốn. Đối với các khoản vay bị chuyển nợ quá hạn thì vẫn áp dụng mức lãi suất tối đa 150% lãi suất trong hạn.

>>Có nên vay vốn đầu tư bằng mọi giá?

NHNN cũng đã bổ sung quy định phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại trong trường hợp tổ chức tín dụng hoặc khách hàng không thực hiện đúng nội dung trong thỏa thuận cho vay.

Tuy nhiên, tổ chức tín dụng và khách hàng có thể thỏa thuận chỉ phạt vi phạm và không bồi thường thiệt hại hoặc vừa phạt vi phạm vừa phải bồi thường thiệt hại. Đây là thỏa thuận rất quan trọng vì mức xác định bồi thường thiệt hại thông thường sẽ khó xác định và có thể sẽ rất lớn so với mức phạt vi phạm, do đó khách hàng khi ký hợp đồng cần phải lưu ý.

Quy định mới cũng đã bổ sung một số phương thức cho vay phù hợp với thực tế hoạt động tín dụng hiện nay như cho vay lưu vụ, cho vay quay vòng và cho vay tuần hoàn. Sự bổ sung này sẽ giúp các tổ chức tín dụng có cơ hội phát triển và mở rộng thêm sản phẩm cho vay nhằm tăng thêm thu nhập.

Trước đó trong tháng 9/2016, NHNN đã ban hành công văn số 6960/NHNN-TTGSNH về việc chấn chỉnh việc cho vay mới để trả nợ trước hạn hoặc cấp tín dụng theo hình thức cho vay tuần hoàn, theo đó các ngân hàng phải thu hồi nợ gốc và lãi khi hết thời hạn cho vay đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng giữa các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài với khách hàng, không được tái tục toàn bộ hoặc một phần khoản nợ gốc đã cho vay.

Do đó, với việc quy định rõ điều kiện cho vay tuần hoàn trong Thông tư 39, NHNN đã mở nghiệp vụ cho vay tuần hoàn trở lại đối với các tổ chức tín dụng.

Với những quy định mới được bổ sung, điều chỉnh như trên, các tổ chức tín dụng sẽ được kiểm soát và yêu cầu minh bạch trong kinh doanh nhiều hơn, tuy nhiên cơ hội để phát triển và nâng cao các nguồn thu nhập cũng sẽ nhiều hơn. Những thay đổi mới kỳ vọng sẽ giúp ngành ngân hàng ngày càng nâng cao chất lượng hoạt động và tiệm cận các thông lệ quốc tế.