Bổ sung hành lang pháp lý cho vay ODA phục vụ khoa học, công nghệ và chuyển đổi số

Nghị định mới được kỳ vọng sẽ tháo gỡ những vướng mắc trong tiếp cận nguồn vốn ODA, đặc biệt đối với các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập tự chủ tài chính, qua đó thúc đẩy đầu tư cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Trước đây, cơ chế cho vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ được áp dụng chung cho các đơn vị sự nghiệp công lập, chưa có quy định riêng đối với các tổ chức khoa học và công nghệ công lập hay cơ sở giáo dục đại học công lập tự chủ. Việc thiếu hành lang pháp lý cụ thể khiến nhiều dự án khoa học - công nghệ gặp khó khăn trong huy động vốn ODA, nhất là khi phải đáp ứng yêu cầu về bảo đảm tiền vay bằng tài sản.

Với Nghị định số 317/2025/NĐ-CP, Chính phủ đã bổ sung quy định tại khoản 2 Điều 21 Nghị định số 97/2018/NĐ-CP, cho phép đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập có dự án đầu tư trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số - thuộc phạm vi Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị và Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được áp dụng tỷ lệ vay lại 10% vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài, với điều kiện tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư theo quy định của pháp luật về quản lý nợ công.

Một điểm mới đáng chú ý khác là việc làm rõ cơ chế bảo đảm tiền vay. Theo quy định sửa đổi tại khoản 4 Điều 16 Nghị định số 97/2018/NĐ-CP, trong trường hợp tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập vay lại nguồn vốn vay nước ngoài của Chính phủ nhưng không thể thực hiện bảo đảm tiền vay bằng tài sản theo quy định của pháp luật, thì không bắt buộc phải có tài sản bảo đảm.

Trong những trường hợp này, trên cơ sở đề xuất của cơ quan chủ quản và ý kiến thẩm định của cơ quan được ủy quyền cho vay lại, Bộ Tài chính sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc cho vay lại và không yêu cầu tài sản bảo đảm. Cơ quan chủ quản chịu trách nhiệm toàn diện trước pháp luật về việc rà soát, đánh giá khả năng không thể thực hiện bảo đảm tiền vay bằng tài sản.

Việc bổ sung các quy định nêu trên được đánh giá là bước hoàn thiện quan trọng về thể chế tài chính, tạo điều kiện để các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập tiếp cận hiệu quả hơn nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài. Qua đó, góp phần thúc đẩy nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế trong giai đoạn phát triển mới.