TP.HCM cần hơn 13.500 tỷ đồng để chuyển đổi toàn bộ xe buýt sang điện

Thông tin được ông Phạm Vương Bảo - Phó giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng (Sở Xây dựng), cho biết tại hội nghị phản biện về lộ trình và chính sách hỗ trợ chuyển đổi xe buýt ngày 26/8.

Theo kế hoạch, từ năm 2025, tất cả tuyến buýt mở mới sẽ sử dụng xe điện, tiến tới thay thế hoàn toàn hệ thống xe buýt hiện nay vào năm 2030. Như vậy, trong vòng 5 năm, TP.HCM cần đầu tư gần 3.200 xe buýt điện và năng lượng xanh, với tổng vốn hơn 13.511 tỷ đồng.

Để khuyến khích doanh nghiệp tham gia, thành phố dự kiến hỗ trợ vay tối đa 85% vốn đầu tư (không quá 300 tỷ đồng/dự án), với lãi suất 3% trong vòng 7 năm. Về hạ tầng trạm sạc, phần xây dựng sẽ được hỗ trợ 70%, còn thiết bị được hỗ trợ 85%.

Theo tính toán, ngân sách thành phố dự kiến chi trên 3.600 tỷ đồng, trong đó hơn 2.000 tỷ đồng dành hỗ trợ lãi vay chuyển đổi xe buýt, phần còn lại cho đầu tư công xây dựng trạm sạc và hỗ trợ doanh nghiệp tham gia phát triển hạ tầng.

Nhiều chuyên gia cho rằng lộ trình này quá gấp rút. Bà Ung Thị Xuân Hương - Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật (Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM), nhận định kế hoạch đi trước mục tiêu của Chính phủ tới 20 năm, cần xem xét kéo dài thêm để giảm áp lực. Bà cũng lưu ý đề án chưa làm rõ phương án xử lý xe buýt cũ nhằm giảm thiệt hại cho doanh nghiệp.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP HCM, khẳng định xu hướng chuyển đổi xanh là tất yếu, song cho rằng chính sách hiện tại thiên về doanh nghiệp lớn, trong khi hợp tác xã nhỏ khó tiếp cận nguồn vốn. Ông nhấn mạnh chi phí thay pin (chiếm 30-50% giá trị xe, phát sinh sau 3 - 7 năm) là gánh nặng tài chính lớn.

Ông Hậu dẫn kinh nghiệm từ Thâm Quyến (Trung Quốc), đề xuất TP.HCM xem xét mô hình thuê pin thay vì mua đứt, giúp giảm 40 - 50% chi phí đầu tư ban đầu. Đồng thời, triển khai trạm hoán đổi pin để xe buýt chỉ mất vài phút thay pin, vừa duy trì hiệu suất hoạt động vừa giảm tải cho lưới điện vào giờ cao điểm.

Ông cũng cảnh báo, dù xe điện không phát thải khi vận hành, nhưng quá trình sản xuất và thải loại pin có thể gây ô nhiễm nghiêm trọng. “Nếu không có kế hoạch xử lý pin thải, chúng ta sẽ phải đối mặt với gánh nặng môi trường trong tương lai”, ông nhấn mạnh.

Theo ông Bùi Hòa An - Phó giám đốc Sở Xây dựng, trong bối cảnh TP.HCM mở rộng sau sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, các vấn đề môi trường và giao thông ngày càng cấp bách, đòi hỏi phát triển hệ thống vận tải xanh. Ông cho biết Sở sẽ tiếp thu ý kiến phản biện để hoàn thiện đề án, trình HĐND thành phố xem xét.

Đề án này nằm trong kế hoạch kiểm soát khí thải phương tiện tại TP.HCM. Giai đoạn tiếp theo sẽ mở rộng sang các loại xe khác, đồng thời thí điểm vùng phát thải thấp (LEZ) tại trung tâm thành phố, Cần Giờ và Côn Đảo.

Theo lộ trình, từ năm 2026 sẽ hạn chế phương tiện xăng dầu không đạt chuẩn vào khu vực này, trước mắt áp dụng với xe máy kinh doanh dịch vụ và ôtô thương mại.