Rủi ro từ các cuộc bầu cử trong năm 2024

Năm kỷ lục bầu cử

Chưa bao giờ thế giới lại bận rộn với các cuộc bầu cử trong năm nay, khi có đến 50 quốc gia với hơn 2 tỷ người và chiếm hơn 60% GDP toàn cầu, sẽ đến hẹn bầu cử trong năm nay. Trong đó có những cuộc bầu cử tại các cường quốc, nền kinh tế lớn, vốn đang có các mối quan hệ căng thẳng, dự kiến sẽ thu hút sự quan tâm trên toàn cầu vì kết quả có thể định hình lại trật tự thế giới trong tương lai.

Đơn cử như cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ thứ 60 sẽ diễn ra vào ngày 5/11/2024, với 2 ứng cử viên nặng lý là Joe Biden và cựu tổng thống Donald Trump. Trong khi ông Biden được cho là đã quá lớn tuổi (82 tuổi) để có thể gánh vác nhiệm vụ nặng nề này, ứng viên Đảng Cộng hòa là ông Trump hiện cũng đã 77 tuổi và đang đối diện hàng loạt thách thức pháp lý nghiêm trọng. Dù vậy, ông Donald Trump hiện vẫn là ứng viên được ủng hộ mạnh mẽ nhất của Đảng Cộng hòa, bất chấp hàng loạt phiên tòa hình sự đang chờ đợi ông phía trước.

Bên kia Thái Bình Dương, Tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo sẽ tái tranh cử vào năm 2024 sau khi Hội đồng Liên bang Nga ấn định thời gian tổ chức cuộc bầu cử. Theo giới quan sát, với thực quyền và tầm ảnh hưởng sâu rộng đang có, việc ông Putin tiếp tục tái đắc cử dường như là điều tất yếu, khi hiện tại cho thấy không có ứng cử viên nào đủ sức cạnh tranh với ông.

Trong khi đó, cuộc bầu cử xuyên quốc gia lớn nhất thế giới vào tháng 6/2024 sẽ chứng kiến hơn 400 triệu cử tri từ 27 nước Liên minh châu Âu (EU) đi bỏ phiếu chọn ra 720 thành viên Nghị viện châu Âu. Đáng lưu ý, mặc dù Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen có thể được bổ nhiệm lại nhưng Hội đồng châu Âu - cơ quan chịu trách nhiệm xác định các ưu tiên chính trị chung của EU - sẽ có một nhà lãnh đạo mới. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel, người đã phục vụ hai nhiệm kỳ liên tiếp, sẽ bàn giao cho người kế nhiệm vào tháng 11.

Nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới là Ấn Độ cũng có thể chứng kiến sự chuyển giao quyền lực, khi gần một tỷ người Ấn Độ sẽ đi bỏ phiếu vào tháng 4 và tháng 5 để bầu quốc hội, qua đó quyết định đảng nào sẽ có quyền thành lập chính phủ. Thủ tướng Narendra Modi và đảng BJP theo chủ nghĩa dân tộc của ông đang nỗ lực tìm kiếm nhiệm kỳ thứ ba.

Cũng tại châu Á, ngoài Ấn Độ, cuộc bầu cử của Đài Loan (Trung Quốc) diễn ra ngay giữa tháng 1 này cũng sẽ có ảnh hưởng tới quan hệ Mỹ - Trung. Ứng viên dẫn đầu là ông William Lai Ching-te của Đảng Dân chủ tiến bộ (DPP) cầm quyền, người được đánh giá là thiên về xu hướng độc lập. Đối thủ sát nút là ông Hou Yu-ih của Quốc Dân Đảng (KMT), người được đánh giá là thân thiện với Trung Quốc đại lục hơn.

“Thiên nga đen”

Theo các chuyên gia kinh tế, 60% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu sẽ chịu tác động của các cuộc bầu cử, đặc biệt là cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ tháng 11/2024 với kết quả được cho là mang tính quyết định đối với phần còn lại của thế giới, ít nhất là trong 4 năm tới. Trong khi ông Donald Trump là người có xu hướng từ bỏ vai trò lãnh đạo toàn cầu của Washington, ưu tiên củng cố lợi ích của Mỹ, ngược lại tổng thống Joe Biden có quan điểm chính trị truyền thống hơn và muốn tăng cường ảnh hưởng của Mỹ cũng như các đồng minh, đối tác trên toàn cầu.

Vì vậy, giới quan sát cho rằng nếu ông Donald Trump chiến thắng, có thể lại tạo ra sự bất ổn lớn trên toàn cầu vì ông Trump có thể đẩy lùi các cải cách hàng đầu của ông Biden, bao gồm cả Đạo luật Giảm lạm phát. Việc hủy bỏ các chính sách của ông Biden và quay về với “nước Mỹ trên hết” của ông Trump có thể làm suy yếu sự thống nhất của phương Tây và khiến chính sách của Mỹ trở nên khó dự đoán hơn đáng kể về các vấn đề như Trung Đông, xung đột Nga - Ukraina và bán đảo Đài Loan.

Trong khi đó, nếu tái đắc cử, ông Putin nhiều khả năng sẽ tiếp tục cuộc chiến ở Ukraine và duy trì đối đầu căng thẳng với phương Tây. Nga cũng sẽ tăng cường quan hệ với các quốc gia trong nhóm BRICS như Trung Quốc hay Ấn Độ, nhằm cạnh tranh ảnh hưởng với Mỹ và các đồng minh NATO trên trường quốc tế.

Cần lưu ý rằng kể từ ngày 1/1/2024, nhóm BRICS với năm nước Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi sẽ được gọi là BRICS+ khi có thêm năm thành viên gia nhập là Ai Cập, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, Ethiopia, và Iran. Mục tiêu của nhóm là đưa ra một giải pháp thay thế cho mô hình của Mỹ và các cường quốc phương Tây, cũng như là cải tổ hệ thống tài chính quốc tế.

Ngoài những ảnh hưởng địa chính trị, thị trường tài chính toàn cầu cũng có thể đối mặt với những rủi ro bất ngờ và biến động khó lường với các cuộc bầu cử. Như tại Ấn Độ, đảng của Thủ tướng Modi được kỳ vọng sẽ giành được chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc gia, khi trong cuộc khảo sát gần nhất, đảng của ông Modi cũng giành chiến thắng vang dội. Nhưng nếu bất ngờ xảy ra thì thị trường có nguy cơ giảm mạnh tới 25%, theo dự đoán của ngân hàng Jefferies.

Hàng loạt cuộc thăm dò ý kiến ở các thị trường quan trọng bao gồm Ấn Độ, Indonesia, Hàn Quốc và Đài Loan sẽ diễn ra trong nửa đầu năm 2024 và từ đó tạo ra rủi ro chính trị cho thị trường chứng khoán.

Ngoài ra, những biến động chính trị này có thể khiến các hộ gia đình và doanh nghiệp do dự hơn khi đưa ra quyết định, qua đó làm suy giảm hoặc mất đi động lực làm việc trong năm 2024. Đây là nguy cơ đáng báo động khi số lượng doanh nghiệp phá sản trên toàn cầu đang tiếp tục tăng lên.