Logistics - Đòn bẩy chiến lược cho tăng trưởng của TP.HCM

Cơ hội vàng cho TP.HCM

TP.HCM có lợi thế lớn để phát triển logistics nhờ vị trí trung tâm giao thương nội địa và quốc tế. Năm 2024, logistics là một. trong những ngành tăng trưởng mạnh nhất TP.HCM, góp tới 25,4% vào mức tăng GRDP. TP.HCM cũng đặt mục tiêu phát triển logistics trở thành ngành dịch vụ mũi nhọn, đóng góp tích cực cho hoạt động sản xuất, kinh doanh trên địa bàn.

Việc hình thành khu vực “TP.HCM mở rộng”, kết nối TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, càng tiếp thêm động lực mạnh mẽ để hiện thực hóa mục tiêu này. Cùng với Bình Dương - “thủ phủ công nghiệp” của vùng và cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải, TP.HCM hoàn toàn có thể trở thành trung tâm xử lý và trung chuyển hàng hóa hàng đầu Đông Nam Á.

Sự liên kết này mang lại lợi thế rõ rệt cho phát triển logistics vùng. Khi hạ tầng được kết nối liền mạch giữa cảng biển, khu công nghiệp và trung tâm logistics, doanh nghiệp có thể tối ưu chi phí, rút ngắn thời gian vận chuyển và giảm thiểu rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng. Mô hình này cũng được kỳ vọng sẽ thu hút thêm dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, đồng thời hình thành một cấu trúc kinh tế vùng năng động và bền vững.

Nếu TP.HCM sớm hình thành các khu thương mại tự do, nơi tập trung hoạt động logistics và kho vận hiện đại, đây sẽ là cú hích mạnh mẽ cho dòng vốn đầu tư quốc tế và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước.

Dù có nhiều lợi thế, TP.HCM vẫn còn tồn tại một số vấn đề về chi phí và năng lực cạnh tranh mà toàn ngành cần cùng tháo gỡ. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để mỗi doanh nghiệp, mắt xích trong chuỗi giá trị phát huy tối đa nội lực?

Cần giải pháp đồng bộ

Khi Việt Nam tiến sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, logistics ngày càng khẳng định vai trò chiến lược trong cấu trúc phát triển kinh tế. Tuy nhiên, chi phí logistics của Việt Nam hiện chiếm khoảng 16-17% GDP, cao hơn đáng kể so với mức trung bình 10-12% của thế giới. Chính phủ đặt mục tiêu giảm tỷ lệ này xuống 15% vào năm 2035, song đây vẫn là thách thức lớn.

Theo ông Kim Lê Huy - Tổng giám đốc DKSH Việt Nam, chi phí logistics cao ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, đặc biệt khi muốn vươn ra toàn cầu.

Một trong những trở ngại lớn là doanh nghiệp Việt Nam thiếu sự hợp tác trong chuỗi giá trị. Nhiều doanh nghiệp Việt còn e ngại trong việc hợp tác để "cùng phát triển thị trường". Khi hợp tác, các doanh nghiệp có thể hình thành hệ sinh thái mạnh mẽ hơn và hưởng lợi từ quy mô chung.

Ông Lương Duy Hoài - Tổng giám đốc Công ty Giao Hàng NẶNG cũng đồng quan điểm này và cho biết thêm rằng, là một phần trong chuỗi cung ứng, công ty nhận thấy các doanh nghiệp ngoại vẫn chiếm ưu thế trong các khâu có giá trị cao của chuỗi logistics toàn cầu như quản lý chuỗi cung ứng, vận tải xuyên biên giới hay logistics tích hợp. Nhờ tiềm lực vững chắc, họ đã tạo dựng được lòng tin với các đối tác toàn cầu.

Trong khi đó, tiềm lực của các doanh nghiệp nội địa phần lớn vẫn còn hạn chế trong việc tham gia vào các phân khúc giá trị cao. Những đơn vị vận chuyển như Giao Hàng Nhanh hay Giao Hàng Tiết Kiệm chủ yếu đảm nhiệm khâu vận tải nội địa, phục vụ thương mại điện tử hoặc dịch vụ kho bãi cơ bản. Để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng quốc tế, việc hợp tác là cần thiết.

Ngoài ra, ông Kim Lê Huy cho rằng với những thị trường đang phát triển nhanh như Việt Nam, cơ hội thường nằm ở việc "làm thứ mình giỏi nhất" và tối ưu hóa hiệu quả vận hành trước khi thử nghiệm những hướng đi mới. Việc hợp tác với bên thứ ba giúp doanh nghiệp vừa tiết kiệm chi phí, vừa có thể linh hoạt mở rộng quy mô mà không phải đầu tư dàn trải cho những lĩnh vực ngoài chuyên môn.

Tại DKSH, phương châm “hợp tác để phát triển quy mô” là nền tảng cho mọi hoạt động. Thành công của DKSH Việt Nam bắt nguồn từ việc tận dụng mạng lưới và cơ sở hạ tầng hiện có để tạo lợi thế kinh tế theo quy mô, mang lại giá trị cho các đối tác. Ví dụ, khi DKSH vận chuyển thêm 10 sản phẩm của một doanh nghiệp nhỏ trên cùng tuyến giao hàng hiện có, chi phí sẽ thấp hơn đáng kể so với việc doanh nghiệp đó tự điều xe riêng chỉ để chở 1-2 sản phẩm. Mô hình hợp tác như vậy giúp tối ưu chi phí, đồng thời tạo động lực để các doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị.

Nhìn chung, phát triển logistics trong giai đoạn mới cần hướng tới mô hình vận hành hiệu quả, ứng dụng công nghệ và đảm bảo phát triển bền vững. Chuyển đổi số, logistics xanh và hợp tác giữa các doanh nghiệp hay hợp tác công - tư là những hướng đi tất yếu. Doanh nghiệp có thể tận dụng lợi thế quy mô thông qua hợp tác mạng lưới, trong khi chính quyền cần tiếp tục đầu tư hạ tầng đa phương thức, cải thiện khung pháp lý và tạo điều kiện cho đổi mới sáng tạo.

Với vị trí chiến lược và năng lực sản xuất mạnh, TP.HCM đang có cơ hội lớn để vươn lên thành trung tâm logistics của khu vực. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, cần một chiến lược đồng bộ, kết hợp đầu tư hạ tầng hiện đại, phát triển nhân lực chuyên nghiệp, ứng dụng công nghệ và thúc đẩy cơ chế hợp tác hiệu quả giữa doanh nghiệp và chính quyền. Bởi, logistics không chỉ hỗ trợ mà là động lực trực tiếp cho tăng trưởng. Khi “mạch máu” logistics được khai thông, dòng chảy hàng hóa, vốn và công nghệ sẽ lưu thông mạnh mẽ hơn, tạo xung lực mới cho nền kinh tế quốc gia.