Khó khăn là bước đệm để kinh tế Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn

Thưa quý doanh nghiệp và độc giả,“ôn cố tri tân”, tôi xin mở đầu năm mới bằng việc nhắc lại chuyện cũ. Đó là những lần kinh tế Việt Nam đối mặt với khó khăn và rồi tìm cách vượt qua những khó khăn đó.

Cuộc khủng hoảng thứ nhất tiềm ẩn từ cuối thập niên 70, bùng phát trong thập niên 80, kéo dài đến đầu thập niên 90 của thế kỷ trước.

Lần thứ hai là khi Việt Nam đang trên đà phát triển và mở cửa hội nhập thì xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính - tiền tệ khu vực. Cuộc khủng hoảng này bắt đầu từ Thái Lan lan sang Hàn Quốc, Indonesia,... Do có sự chủ động ứng phó từ trong nước, Việt Nam đã không bị cuốn vào vòng xoáy của cuộc khủng hoảng này và dần dần đã vượt qua.

Cuộc khủng hoảng thứ ba đến từ nước Mỹ bùng phát vào cuối 2008, lan sang các nước trên thế giới. Cuộc khủng hoảng này xảy ra trong điều kiện Việt Nam vừa mới gia nhập WTO từ đầu năm 2007. Sau 5 năm rơi vào khó khăn, tăng trưởng GDP của Việt Nam trong quý IV 2014 đạt mức 6,2% so với cùng kỳ năm ngoái, và đến cuối năm, tỷ lệ tăng trưởng của Việt Nam là 5,98%. Theo Ngân hàng Thế giới đây là những “dấu hiệu ban đầu” cho thấy kinh tế đã bắt đầu phục hồi.

Mỗi lần vượt qua khủng hoảng là mỗi lần Việt Nam chuyển được vị thế của mình. Sau cuộc khủng hoảng thứ nhất, Việt Nam đã chuyển từ nhóm nước kém phát triển sang nhóm nước đang phát triển. Sau cuộc khủng hoảng thứ hai, Việt Nam đã chuyển từ một nước mở cửa trong nước sang mở rộng cửa hội nhập với thế giới. Sau cuộc khủng hoảng thứ ba này, Việt Nam đặt mục tiêu chuyển sang nhóm nước có thu nhập trung bình, hướng tới mục tiêu đến năm 2020 cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.

Với mục tiêu này, chúng ta đã có đủ thiên thời địa lợi vì chưa bao giờ Việt Nam lại đứng trước cơ hội mở rộng thị trường như thời điểm này. Việc ký kết hàng loạt hiệp định tự do thương mại (FTA) thế hệ mới ngay trong đầu năm 2015 sẽ cải thiện rất lớn vị trí của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu thông qua các cơ hội đầu tư - kinh doanh mới. Các FTA Việt Nam - EU, FTA giữa Việt Nam và Liên minh Hải quan Nga - Belarus - Kazakhstan đều đã được các bên khẳng định sẽ ký kết ngay trong đầu năm 2015.

Ông Huỳnh Văn Minh - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM

Hiệp định Đối tác Kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) dù vẫn còn một vài trở ngại không nhỏ, song lãnh đạo các nước tham gia tại hành lang APEC hồi tháng 11/2014 đều bày tỏ quyết tâm muốn kết thúc đàm phán trong năm 2015 và có thể vào đầu năm 2015.

Bên cạnh đó, FTA giữa Việt Nam và Hiệp hội Thương mại tự do châu Âu (EFTA, gồm Thụy Sỹ, Na Uy, Iceland và Liechtenstein) cũng đang trên đà tiến triển. Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) giữa ASEAN và 6 đối tác (Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, New Zealand, Úc, Trung Quốc) và FTA giữa ASEAN và EU cũng đang được các bên kỳ vọng đạt được kết quả ngay trong năm 2015. Đặc biệt, Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) sẽ chính thức ra mắt vào cuối năm 2015, mở ra một không gian 600 triệu dân, quy mô GDP khoảng 3.000 tỷ USD/năm...

Đồng hành và bám sát doanh nghiệp trong năm qua, Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) nhận thấy các doanh nghiệp đều rất hồ hởi đón nhận những cơ hội này, một cơ hội chưa từng có để kinh tế Việt Nam hội nhập sâu và rộng hơn với thị trường thế giới. HUBA cũng đang đứng trước một nhiệm kỳ mới với quyết tâm thực hiện nhiều thay đổi để theo kịp những đòi hỏi và yêu cầu của hội viên trước cơ hội lớn này.

Tuy nhiên, cuộc chơi nào cũng có giá của nó. Việt Nam là đối tác có thu nhập thấp hơn trong các hiệp định này, nhưng sẽ phải thực hiện cam kết trong các FTA với các đối tác khác nhau gần đồng thời, với nguyên tắc cao nhất theo thông lệ quốc tế.

Theo đó, doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh sẽ buộc phải dựa vào năng suất, chất lượng và hiệu quả để kết nối thành công với chuỗi giá trị toàn cầu. Sự khác biệt của các FTA thế hệ mới so với những FTA truyền thống mà Việt Nam đã tham gia là phạm vi rộng.

Nội dung các FTA đang đàm phán đều vượt ra ngoài cam kết về thương mại, dịch vụ và một phần đầu tư, đề cập nhiều đến thể chế, pháp lý trong các lĩnh vực môi trường, lao động, doanh nghiệp nhà nước, sở hữu trí tuệ, mua sắm chính phủ... Có nghĩa là các FTA này khi có hiệu lực sẽ tác động rất mạnh tới thể chế của các bên liên quan.

Thưa các bạn, dù kinh tế đã có dấu hiệu hồi phục nhưng vẫn còn tồn tại bốn vấn đề lớn của kinh tế Việt Nam hiện nay là thể chế, cơ chế chính sách chưa theo kịp với yêu cầu của hội nhập, “sức khỏe” của các doanh nghiệp, nợ công và nợ xấu của các ngân hàng. Đây đều là những trở ngại khiến kinh tế Việt Nam, doanh nghiệp Việt Nam điêu đứng và kiệt quệ trong những năm qua.

Nền kinh tế đã thoát đáy và đang vật vã để đi lên nhưng tổng cầu vẫn yếu, nợ xấu không được giải quyết hiệu quả và đang có xu hướng tăng lên, tín dụng không đến được với nền kinh tế, tốc độ phục hồi chậm.

Ngoài bốn vấn đề lớn, còn hàng loạt thách thức khác có tính chất dài hạn đang cản trở quá trình hội nhập sâu rộng hơn nữa của kinh tế Việt Nam: môi trường kinh doanh còn phức tạp, hệ thống tài chính bất ổn và kém hiệu quả, lạm phát ở mức cao so với các nước ASEAN, hạn chế về nguồn nhân lực chất lượng cao... Vấn đề không chỉ là tốc độ tăng trưởng mà quan trọng hơn là cách thức tạo ra tăng trưởng. Để tiến nhanh hơn, sớm thu hẹp khoảng cách với các nước xung quanh cần có những thay đổi cơ bản, đặc biệt là cải cách về thể chế kinh tế, cải cách hành chánh...

Việt Nam, với lợi thế cạnh tranh của một quốc gia nhỏ và đang phát triển ở bậc “cạnh tranh bằng lợi thế thiên nhiên”. Việt Nam cần tiến đến bậc thứ hai là “cạnh tranh bằng năng suất” rồi tiếp theo đến “cạnh tranh bằng sáng tạo”. Chúng ta không cần những doanh nghiệp to lớn cồng kềnh, mà là những doanh nghiệp khôn khéo hơn, biết lựa chọn những điều ưu tiên và biết đầu tư vào những sự phát triển có nền tảng vững chắc.

Chính vì vậy, đứng trước cơ hội lớn, đã đến lúc các doanh nghiệp cần điều chỉnh chiến lược để tận dụng tối đa những cơ hội mới, những lợi thế của đất nước, hạn chế được những thách thức. Những điều chỉnh này cần tập trung vào ba vấn đề: tăng trưởng thông qua kiến tạo giá trị mới; tăng trưởng thông qua tăng năng suất; tăng trưởng với năng lực cốt lõi được tăng cường.

Từ những cơ hội và thách thức như trên, năm 2015, HUBA xác định là năm của hội nhập, năm của doanh nghiệp nhỏ và vừa, năm đẩy mạnh vai trò giám sát, phản biện (HUBA là thành viên của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và là thành viên của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc TP.HCM) để thúc đẩy cải cách mạnh mẽ thể chế kinh tế - cải cách hành chánh để “cởi trói” cho doanh nghiệp làm ăn, phát triển bền vững; năm cuối của nhiệm kỳ 5 năm và bắt đầu nhiệm kỳ mới.

Doanh nhân - doanh nghiệp chúng ta có cơ sở để vững tin hơn, chúng ta cần đoàn kết chặt chẽ hơn, đổi mới mạnh mẽ hơn, hợp tác sâu rộng và chân thành hơn, đồng thời, góp phần chăm lo công tác xã hội - cộng đồng ngày càng tốt hơn.

Đây là nhiệm vụ của doanh nhân - doanh nghiệp chúng ta, với niềm tin rằng khi làm việc chăm chỉ và hoàn thành trách nhiệm của mình, thì chắc chắn bạn sẽ tiến lên phía trước.

Năm mới, kính chúc các doanh nhân - doanh nghiệp mạnh khỏe, luôn thành công trong công việc, hạnh phúc trong cuộc sống. 

>Đặt lợi ích người dân và doanh nghiệp trong nước lên hàng đầu
>Việt Nam đứng thứ 9 thế giới về lạc quan kinh tế
>Việt Nam đứng thứ 9 thế giới về lạc quan kinh tế