Huy động vốn: Không chỉ là câu chuyện doanh nghiệp "tìm tiền"

Những rủi ro hiện hữu

Đây là vấn đề được đặt ra tại Hội nghị “Khung pháp lý và giải pháp huy động vốn cho doanh nghiệp” do ITPC phối hợp với Trung tâm Trọng tài Quốc tế việt Nam (VIAC) tổ chức ngày 14/8 tại TP.HCM.

Năm 2025, mục tiêu GDP tăng 8,3 - 8,5% đòi hỏi DN phải mở rộng sản xuất, nâng cấp công nghệ, mở thị trường mới và cần dòng tiền lớn và ổn định. Thị trường vốn Việt Nam dù có đủ kênh tiếp cận gồm ngân hàng, trái phiếu, cổ phiếu, quỹ đầu tư trong và ngoài nước, các mô hình hợp tác công tư...nhưng việc tiếp cận không dễ dàng.

Chia sẻ tại Hội nghị, TS. Tạ Thanh Bình - Tổng giám đốc Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho rằng, Việt Nam đang tiến gần đến mốc nâng hạng thị trường chứng khoán lên “mới nổi” là một tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, thị trường vốn không phải cánh cửa tự mở cho tất cả, mà đòi hỏi DN phải chuẩn mực minh bạch, tuân thủ và chiến lược bài bản.

"Thực tế, vì chưa đủ thông tin, năng lực quản trị chưa đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư tổ chức nên DN vừa và nhỏ vẫn khó tiếp cận vốn dài hạn, khiến nhiều dự án tiềm năng không thể bước ra thị trường vốn”, bà Thanh Bình nhấn mạnh.

Ông Hoàng Anh Tuấn - Giám đốc Quan hệ Khách hàng tại Công ty CP Chứng khoán MB (MBS) nhận định: “Nếu Việt Nam được nâng hạng thị trường trong năm nay, dòng vốn ngoại sẽ vào mạnh, nhưng cạnh tranh cũng khốc liệt hơn. Nhà đầu tư quốc tế không chỉ nhìn vào tiềm năng lợi nhuận, mà còn vào cách DN quản trị và công bố thông tin”. Điều này đòi hỏi DN phải tăng khả năng huy động vốn và nâng tầm quản trị.

LS. Nguyễn Văn Hải - Luật sư thành viên Allen & Overy Shearman Sterling Vietnam cảnh báo: “Không ít hợp đồng huy động vốn vô hiệu vì điều khoản không rõ ràng hoặc vi phạm pháp luật. Rủi ro pháp lý có thể xóa sạch lợi ích tài chính nếu DN chủ quan”.

Bên cạnh đó còn những bất cập trong điều kiện chào bán, tiêu chuẩn nhà đầu tư chuyên nghiệp và cơ chế giám sát thị trường, nếu không cải thiện, sẽ “giới hạn độ sâu” của thị trường vốn. Điều này đặc biệt bất lợi với DN cần nguồn vốn trung - dài hạn để chuyển đổi số hoặc đầu tư công nghệ cao.

Ngoài chứng khoán, huy động vốntừ quỹ đầu tư và tổ chức tín dụng cũng là lựa chọn phổ biến của nhiều DN hiện nay. Tuy nhiên, bà Mã Thanh Loan - Phó chủ tịch Thường trực CLB Doanh nghiệp Tư vấn TP.HCM cho rằng, hiện các nhà đầu tư cá nhân vẫn thích tự đầu tư hơn là qua quỹ chuyên nghiệp, khiến vai trò điều tiết và phân tán rủi ro của ngành quỹ còn hạn chế. Với DN, điều này đồng nghĩa dòng vốn từ quỹ đầu tư, dòng vốn mang tính ổn định cao chưa phát huy hết tiềm năng.

"Chìa khóa" để DN Việt Nam tìm vốn

Huy động vốn không thể chỉ là “đi tìm tiền”, đó phải là chiến lược tổng thể, kết hợp quản trị, pháp lý và truyền thông tài chính. Ba trụ cột sau đây được các chuyên gia coi là chìa khóa để DN Việt Nam hóa giải thách thức.

Thứ nhất, minh bạch thông tin. "Nếu không công bố rõ tình hình tài chính và mục đích sử dụng vốn, doanh nghiệp sẽ tự loại mình khỏi cuộc chơi. Điều này đặc biệt đúng trong môi trường hậu nâng hạng, khi tiêu chuẩn công bố thông tin tiệm cận thông lệ quốc tế", bà Bình nhấn mạnh.

Thứ hai, chuẩn hóa quản trị và phòng ngừa rủi ro pháp lý. LS. Nguyễn Văn Hải khuyến nghị DN nên “đầu tư” cho hợp đồng ngay từ khâu soạn thảo, đảm bảo mọi điều khoản rõ ràng, tuân thủ luật, đồng thời dự liệu kịch bản xử lý tranh chấp.

Thứ ba, đa dạng hóa nguồn vốn để phân tán rủi ro. DN nên phối hợp giữa vốn ngân hàng, phát hành chứng khoán và hợp tác với quỹ đầu tư, tùy vào chu kỳ kinh doanh và mục tiêu chiến lược.

Ngoài ba trụ cột trên, các chuyên gia còn nhấn mạnh tầm quan trọng của kỷ luật vốn - quản lý dòng tiền đúng kế hoạch, báo cáo định kỳ cho nhà đầu tư, và sẵn sàng điều chỉnh chiến lược khi thị trường biến động. Đây là “chìa khóa” để duy trì sự tin tưởng của nhà đầu tư ngay cả khi DN gặp khó khăn ngắn hạn.

Về dài hạn, nếu thị trường vốn Việt Nam được nâng hạng, dòng vốn tổ chức sẽ đóng vai trò lớn hơn, buộc DN phải chuyển từ tư duy “huy động vốn khi cần” sang “chuẩn bị vốn trước khi cần”. Điều này đòi hỏi chiến lược tài chính trung - dài hạn, thay vì phản ứng tức thời.

Ở tầm chính sách, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và hạ tầng thị trường, tạo sự đồng bộ giữa tiêu chuẩn quản trị DN và môi trường đầu tư. Khi luật pháp, quản trị và chiến lược vốn cùng vận hành hiệu quả, DN Việt Nam mới có thể khai thác tối đa cơ hội từ thị trường vốn, đồng thời giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn.