Đề xuất gỡ bỏ kiểm nghiệm sau lưu thông trong quản lý mỹ phẩm

Quy định này đã thu hút nhiều ý kiến phản hồi từ cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức đại diện, trong đó có Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

Theo góp ý từ VCCI, việc bắt buộc doanh nghiệp kiểm nghiệm định kỳ mỹ phẩm sau khi lưu thông là không cần thiết trong bối cảnh hiện nay, đồng thời tiềm ẩn nhiều bất cập cả về hiệu quả lẫn tính khả thi.

Về mặt chính sách, VCCI cho rằng mục tiêu đảm bảo chất lượng sản phẩm đã được thực hiện thông qua việc áp dụng và kiểm soát nghiêm ngặt tiêu chuẩn Thực hành tốt sản xuất mỹ phẩm của ASEAN (CGMP-ASEAN).

Các sản phẩm mỹ phẩm đều phải được sản xuất theo tiêu chuẩn này và trải qua đánh giá độ ổn định nhằm bảo đảm tính an toàn, đồng đều trong suốt thời gian lưu hành.

Song song đó, cơ chế xử lý vi phạm trong dự thảo đã quy định rõ việc thu hồi Phiếu công bố đối với các sản phẩm không đạt chuẩn.

Cụ thể, Điều 52.11 của Dự thảo nêu rõ các trường hợp vi phạm tiêu chuẩn CGMP-ASEAN sẽ bị thu hồi Phiếu công bố sản phẩm. Như vậy, việc yêu cầu kiểm nghiệm sau lưu thông là trùng lặp, gây tốn kém nguồn lực nhưng không mang lại hiệu quả bổ sung đáng kể.

Hơn nữa, trên thực tế, mẫu kiểm nghiệm do doanh nghiệp tự gửi có thể không phản ánh đúng chất lượng sản phẩm đang lưu hành ngoài thị trường, khiến kết quả kiểm nghiệm thiếu khách quan và không có giá trị giám sát thực chất.

VCCI nhấn mạnh rằng cách tiếp cận hậu kiểm đang được áp dụng phổ biến tại EU và các nước ASEAN mang lại hiệu quả cao hơn trong giám sát chất lượng mỹ phẩm.

Mô hình này tập trung vào việc lấy mẫu thực tế trên thị trường, kết hợp khoanh vùng và giám sát có trọng tâm đối với các sản phẩm có mức độ rủi ro cao, thông qua hệ thống tiêu chí đánh giá rủi ro.

Đây được đánh giá là phương thức quản lý hiện đại, vừa bảo đảm tính hiệu quả, vừa tiết kiệm nguồn lực cho cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Bên cạnh đó, VCCI cũng bày tỏ quan ngại về việc chỉ công nhận kết quả kiểm nghiệm từ hệ thống kiểm nghiệm nhà nước. Cách làm này tạo ra sự phân biệt đối xử giữa khu vực tư nhân và nhà nước, không phù hợp với định hướng của Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó khẳng định rõ nguyên tắc đối xử bình đẳng giữa các thành phần kinh tế.

Ngoài ra, việc dồn toàn bộ trách nhiệm kiểm nghiệm lên hệ thống nhà nước trong bối cảnh số lượng mẫu lớn mỗi năm có thể gây ra tình trạng quá tải, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và tạo ra điểm nghẽn trong lưu thông hàng hóa.

Một nội dung đáng chú ý khác trong Dự thảo là quy định tại Điều 7.3, trong đó giới hạn hiệu lực của Phiếu công bố mỹ phẩm chỉ còn 3 năm thay vì 5 năm như quy định hiện hành. Theo VCCI, quy định này chưa nêu rõ mục tiêu chính sách cụ thể, trong khi lại làm phát sinh thêm thủ tục hành chính không cần thiết.

Hiện nay, khi có sự thay đổi quan trọng hoặc điều chỉnh thông tin liên quan đến sản phẩm, doanh nghiệp đã phải thực hiện việc công bố lại theo quy định. Vì vậy, việc rút ngắn thời hạn công bố xuống còn 3 năm không mang lại nhiều giá trị quản lý, ngược lại gây áp lực về thủ tục, nhân lực và chi phí.

Ngoài ra, Dự thảo tiếp tục yêu cầu doanh nghiệp thực hiện thủ tục gia hạn công bố tương tự như thủ tục công bố mới. Điều này tạo thêm gánh nặng hành chính, đồng thời dễ gây tồn đọng hồ sơ tại các cơ quan quản lý, dẫn đến nguy cơ gián đoạn nguồn cung sản phẩm ra thị trường.

Với những bất cập nêu trên, VCCI đề xuất áp dụng cơ chế tự động gia hạn Phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm, trong trường hợp không có thay đổi về nội dung hồ sơ. Cơ chế này giúp đơn giản hóa thủ tục cho doanh nghiệp mà vẫn đảm bảo hiệu quả giám sát từ phía cơ quan nhà nước.

Đáng lưu ý, cơ chế tự động gia hạn đã được triển khai thành công trong lĩnh vực dược phẩm. Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược năm 2024 (Điều 56.8.c) và Nghị quyết 80/2023/QH15 trước đó, Giấy đăng ký lưu hành thuốc được tự động gia hạn và tiếp tục có hiệu lực cho đến khi Bộ Y tế có thông báo ngược lại. Với mức độ rủi ro thấp hơn lĩnh vực dược, việc áp dụng cơ chế tương tự trong quản lý mỹ phẩm là hoàn toàn khả thi và hợp lý.

Tại khu vực ASEAN, nhiều quốc gia cũng đã cho phép tự động gia hạn Phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm mà không yêu cầu doanh nghiệp nộp lại hồ sơ, miễn là không có sự thay đổi về nội dung.

Từ các phân tích trên, VCCI kiến nghị cơ quan soạn thảo Dự thảo Nghị định cần: Bãi bỏ quy định bắt buộc kiểm nghiệm sau lưu thông tại hệ thống kiểm nghiệm nhà nước; Áp dụng cơ chế hậu kiểm khách quan dựa trên đánh giá rủi ro; Giữ nguyên hiệu lực Phiếu công bố là 5 năm như hiện hành và cho phép cơ chế tự động gia hạn Phiếu công bố nếu không có thay đổi nội dung hồ sơ.

Những điều chỉnh này không chỉ giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, mà còn nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tiệm cận với thông lệ quốc tế và thúc đẩy sự phát triển minh bạch, bền vững của thị trường mỹ phẩm Việt Nam.