Đảm bảo đủ điện, chấm dứt cắt điện luân phiên

Bà Nguyễn Thị Việt Nga - Phó trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương

* Thiếu điện cục bộ, cắt điện luân phiên, mất điện đột ngột khiến người dân bức xúc, nghị trường Quốc hội “nóng” về vấn đề này, theo bà nguyên nhân do đâu?

- Theo tôi, nguyên nhân do Hè này nắng nóng gay gắt, nhu cầu sử dụng thiết bị điện, đặc biệt thiết bị làm mát tiêu thụ nhiều điện năng tăng cao dẫn đến lượng điện tiêu thụ tăng vọt. Trong khi đó, đầu mùa Hè lượng mưa ít, mực nước tại các hồ chứa thủy điện xuống thấp, thậm chí dưới mực nước chết khiến các nhà máy thủy điện không phát đủ công suất. Nguồn điện từ nhiệt điện thì chỉ chiếm một phần nhỏ, các nhà máy nhiệt điện cũng không thể hoạt động quá công suất để bù đắp được phần điện thiếu hụt từ thủy điện. Vì vậy, cắt điện luân phiên để điều tiết nhu cầu sử dụng điện được xem là một giải pháp tình thế, mặc dù không ai mong muốn.

Hạ tầng điện còn thiếu đồng bộ, có nơi đường dây tải trọng yếu phải gánh nhu cầu tiêu thụ điện năng quá lớn xảy ra chập, cháy đường dây, trục trặc các trạm biến áp làm mất điện đột ngột, cuộc sống người dân bị ảnh hưởng dẫn đến tâm lý bức xúc.

* Dư luận nghi ngờ việc điều tiết nguồn điện có “khuất tất”, “tiêu cực”, Thủ tướng đã yêu cầu Bộ Công Thương thanh tra, bà nhìn nhận việc này thế nào?

- Theo chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Công Thương đã lập đoàn thanh tra để thanh tra liên quan đến vấn đề này trong vòng 30 ngày kể từ ngày 10/6/2023. Việc có hay không những vi phạm, khuất tất trong công tác điều tiết, cung ứng điện sẽ được sáng tỏ khi Bộ Công Thương công bố kết luận thanh tra.

Nhu cầu về điện là hết sức thiết yếu, thiếu điện, cắt điện luân phiên đã ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người dân, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, kinh doanh. Mất điện những ngày nắng nóng đã tác động xấu đến sức khỏe con người, nhất là với người già, trẻ nhỏ, người bệnh. Thanh tra việc cung ứng, điều tiết nguồn điện là cần thiết và kịp thời.

* Nguồn điện từ năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời đã phát triển khá mạnh nhưng một số công trình vướng mắc về pháp lý, cơ chế mua bán điện, việc khai thác nguồn điện này chưa hiệu quả, theo bà giải quyết vấn đề như thế nào?

- Điện gió, điện mặt trời chủ yếu thực hiện ở khu vực miền Trung và miền Nam - nơi dồi dào nguồn năng lượng này, trong khi khó khăn về cung cấp điện vào mùa cao điểm lại chủ yếu diễn ra ở miền Bắc. Do giới hạn về mặt kỹ thuật, để đảm bảo vận hành an toàn đường dây truyền tải điện 500kV Bắc - Nam, nguồn điện bổ sung từ miền Trung và miền Nam vẫn chưa thể truyền tải ra hỗ trợ được tình trạng thiếu điện cục bộ ở miền Bắc. 

Một số công trình năng lượng tái tạo gặp khó khăn, vướng mắc do chưa có đủ hồ sơ pháp lý theo quy định, dẫn tới quá trình đàm phán giữa EVN với chủ đầu tư không thể sớm hoàn thành, EVN không thể mua điện từ các công trình chưa được cấp phép hoạt động. Trước đó, giá mua điện năng lượng tái tạo cũng chưa được Chính phủ phê duyệt khiến EVN không thể mua điện khi không xác định được khung giá chênh lệch giữa giá sàn và giá trần. 

Để xử lý vướng mắc, Chính phủ, Bộ Công Thương đã chấp thuận phương án giá tạm bằng 50% trần khung giá, vài hồ sơ pháp lý đối với các công trình vướng mắc sẽ tiếp tục hoàn thiện theo quy định của pháp luật, khi được công nhận vận hành thương mại, sẽ phát điện ngay lên lưới.

Theo tôi, để các công trình năng lượng tái tạo hòa lưới điện sớm, cần có sự phối hợp giữa các bên có liên quan trong việc xử lý, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc theo nguyên tắc “lợi ích hài hòa - rủi ro chia sẻ”. 

Về lâu dài, cần tính toán kỹ lưỡng quy hoạch phát triển điện, tránh đầu tư nhỏ lẻ, manh mún, thiếu đồng bộ dẫn đến lãng phí nguồn lực, kém hiệu quả. Cần đầu tư cải thiện hệ thống hạ tầng điện một cách đồng bộ, hiện đại để đảm bảo tận dụng được tối đa nguồn điện năng lượng tái tạo.

* Để có đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội, chấm dứt tình trạng cắt điện luân phiên, theo bà cần những giải pháp gì?

- Trong ngắn hạn, cần sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả. Khâu phát điện phải đảm bảo đủ nhiên liệu, luôn sẵn sàng vận hành để phát điện, nhất là đối với các nguồn điện ở miền Bắc. Phải ứng phó nhanh, hiệu quả với các sự cố có thể phát sinh, đảm bảo khâu truyền tải điện luôn thông suốt, tin cậy.

Trong dài hạn, cần kiên trì tiết kiệm điện. Sớm phê duyệt kế hoạch triển khai Quy hoạch điện VIII để có cơ sở pháp lý lựa chọn đầu tư xây dựng các công trình điện, triển khai xây dựng các đề án điện đảm bảo đúng tiến độ, hiệu quả. Sớm hoàn thành đường dây truyền tải điện 500kV (mạch 3) từ Vũng Áng ra miền Bắc để giải quyết tình trạng thiếu điện cục bộ. Khuyến khích phát triển phù hợp, có kiểm soát đối với nguồn điện năng lượng tái tạo, đặc biệt là tại miền Bắc. Cần có cơ chế, chính sách giá điện phù hợp để thu hút đầu tư phát triển ngành điện...

* Cảm ơn bà!