Chính phủ đề xuất cắt giảm điều kiện kinh doanh đối với 21 ngành, nghề để thúc đẩy tự do đầu tư

Thay mặt Chính phủ trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, sau một thời gian thực thi, Luật Đầu tư hiện hành đã bộc lộ một số bất cập liên quan đến quyền tự do kinh doanh, chính sách ưu đãi và thủ tục đầu tư.

Trong lần sửa đổi này, Chính phủ chủ trương loại bỏ 21 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, chuyển sang hậu kiểm, qua đó tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, bình đẳng hơn.

Danh mục đề xuất cắt giảm bao gồm dịch vụ kế toán, đại lý làm thủ tục thuế, xuất khẩu gạo, kinh doanh tạm nhập - tái xuất hàng thực phẩm đông lạnh, cùng một số lĩnh vực có tính chất đặc thù khác.

Theo bà Ngọc, hiện có 234 ngành, nghề đang phải xin cấp phép kinh doanh, song phần lớn có thể áp dụng cơ chế hậu kiểm thay vì tiền kiểm, giúp doanh nghiệp giảm chi phí tuân thủ, rút ngắn thời gian gia nhập thị trường và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Đại diện cộng đồng doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho rằng việc rà soát và cắt giảm điều kiện kinh doanh là bước đi tích cực, song “dư địa cải cách vẫn còn lớn”.

Ông dẫn ví dụ, hoạt động nghiên cứu, chế tạo thiết bị bay không người lái (UAV) hiện nằm trong danh mục ngành nghề có điều kiện, trong khi đây là lĩnh vực công nghệ mới cần được khuyến khích thay vì hạn chế.

Theo ông Tuấn, “rủi ro không nằm ở khâu nghiên cứu, chế tạo, mà ở việc quản lý sử dụng”. Do đó, nên chuyển trọng tâm quản lý sang khâu sử dụng, vận hành, thay vì cấp phép chặt ngay từ đầu.

Ngoài ra, VCCI cũng đề nghị xem xét cắt giảm hoặc đơn giản hóa điều kiện đối với một số ngành như vận hành cơ sở hỏa táng, kinh doanh phân bón, và chỉ nên giữ điều kiện kinh doanh đối với sản xuất vàng miếng, thay vì toàn bộ hoạt động kinh doanh vàng, nhằm tránh chồng chéo và tạo môi trường cạnh tranh công bằng hơn.

Trong dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi), Chính phủ cũng đề xuất bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài đối với các dự án nhỏ, nhằm giảm thủ tục hành chính và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp mở rộng hoạt động đầu tư quốc tế.

Cụ thể, các dự án đầu tư ra nước ngoài dưới 20 tỷ đồng chỉ cần đăng ký giao dịch ngoại hối với Ngân hàng Nhà nước để chuyển tiền; còn các dự án từ 20 tỷ đồng trở lên, hoặc thuộc lĩnh vực đầu tư có điều kiện, vẫn phải xin cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

Cách tiếp cận này được kỳ vọng sẽ tăng tính linh hoạt, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tham gia đầu tư ra nước ngoài nhanh hơn, đồng thời vẫn bảo đảm quản lý nhà nước chặt chẽ với các dự án quy mô lớn hoặc nhạy cảm.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội do ông Phan Văn Mãi - Chủ nhiệm Ủy ban trình bày, nêu rõ: đa số ý kiến thống nhất với chủ trương cắt giảm 21 ngành nghề kinh doanh có điều kiện, tuy nhiên đề nghị Chính phủ rà soát kỹ để đảm bảo việc cắt giảm là thực chất, không mang tính hình thức.

Ủy ban nhấn mạnh, chỉ nên giữ lại các điều kiện thật sự cần thiết, phục vụ mục tiêu bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội, sức khỏe cộng đồng và bảo vệ môi trường. Với hoạt động đầu tư ra nước ngoài, Ủy ban đề nghị bổ sung quy định về đăng ký thông tin đầu tư hoặc thông báo trực tuyến, giúp cơ quan quản lý thực hiện hậu kiểm hiệu quả, tránh phát sinh thêm thủ tục hành chính.

Bên cạnh đó, cần phối hợp với Ngân hàng Nhà nước để liên thông cơ sở dữ liệu quản lý ngoại hối và đầu tư ra nước ngoài, đảm bảo dòng vốn được chuyển đúng mục đích, minh bạch và tuân thủ quy định.

Theo Bộ Tài chính, việc sửa đổi Luật Đầu tư lần này là một trong những bước cải cách thể chế quan trọng nhằm tháo gỡ rào cản pháp lý, cải thiện môi trường kinh doanh, và tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn 2026 - 2030.

Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi) dự kiến sẽ được trình Quốc hội xem xét và thông qua tại kỳ họp thứ 10, khai mạc vào ngày 20/10/2025. Nếu được thông qua, Luật mới sẽ tạo hành lang pháp lý linh hoạt, minh bạch hơn, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng.