Cẩm nang về lịch sử thành phố mang tên Bác

Đầu năm 2023, bộ sách Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020) của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư được NXB Tổng hợp TP.HCM giới thiệu đến bạn đọc. 

Tác phẩm Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020) gồm 6 phần. Được chia thành hai tập, tập I từ năm 1698-1945, tập II từ năm 1945-2020. Phần dẫn nhập trình bày đại cương về địa lý tự nhiên của thành phố, về thời tiền sử, về thời kỳ Phù Nam, về thời kỳ Thủy Chân Lạp và lưu dân người Việt.

Phần thứ nhất giới thiệu thời các chúa Nguyễn và vua nhà Nguyễn, trình bày về vùng Bình Thuận - Đồng Nai - Gia Định trước khi Nguyễn Hữu Cảnh được cử vào kinh lý miền Nam; việc mở mang bờ cõi, tổ chức các đơn vị hành chính dưới thời các vua nhà Nguyễn, tổ chức an ninh, quốc phòng, mở mang nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, giao thông vận tải, bưu chính, thương mại, thuế, tiền tệ, văn hóa, giáo dục, nghệ thuật, thể dục, y tế, xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo.

Phần thứ hai giới thiệu thời Pháp thuộc, trình bày về việc quân Pháp mở đầu cuộc xâm lược Nam Kỳ, đánh thành Gia Định, đánh đồn Phú Thọ, đánh đồn Chí Hòa; công cuộc kháng chiến của quân dân ta; Hòa ước Nhâm Tuất (1862); người Pháp tổ chức bộ máy cai trị thành phố Sài Gòn, thành phố Chợ Lớn, khu Sài Gòn - Chợ Lớn, cấp tỉnh, cấp quận, cấp tổng, cấp làng, tổ chức quản lý hành chính tỉnh Gia Định, tỉnh Chợ Lớn, tỉnh Tân Bình; tổ chức ngành tư pháp, quốc phòng; chính sách đối với người Hoa, chính sách về nông nghiệp, về công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, về giao thông vận tải, bưu điện, thương mại, tài chính, thuế vụ, tiền tệ, ngân hàng, giáo dục, văn hóa, nghệ thuật, y tế, thể thao, du lịch, xã hội, về tín ngưỡng, tôn giáo; nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định tiếp tục chống Pháp.

Phần thứ ba từ năm 1945-1954, từ ngày Nhật đảo chánh Pháp đến Hiệp định Genève 1954, trình bày về cuộc đảo chính của Nhật và cuộc nổi dậy giành chính quyền tại Sài Gòn; quân Pháp tái chiếm Sài Gòn - Gia Định và cuộc kháng chiến chống Pháp 9 năm.

Phần thứ tư giới thiệu giai đoạn Việt Nam Cộng hòa (1954-1975), trình bày việc chính quyền Ngô Đình Diệm âm mưu chia cắt lâu dài đất nước dưới sự can thiệp của Chính phủ Mỹ, hoạt động nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải, thương mại, xuất nhập khẩu, bến cảng, tài chính - ngân hàng - tiền tệ, văn hóa, nghệ thuật, giáo dục, y tế, xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, du lịch, ngoại giao, quốc phòng; cuộc đảo chính lật đổ Diệm; những việc chính quyền Nguyễn Văn Thiệu đã làm được; việc các cấp Đảng Lao động Việt Nam lãnh đạo nhân dân Sài Gòn - Gia Định đấu tranh chống Mỹ và chính quyền Việt Nam Cộng hòa dẫn tới Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng.

Phần thứ năm giới thiệu giai đoạn xây dựng thành phố hòa bình, văn minh, hiện đại, hội nhập từ 1975-2020, dưới chính thể Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam; trình bày về việc thành lập TP.HCM, về xây dựng và phát triển nông nghiệp, chăn nuôi, ngư nghiệp, công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, đầu tư nước ngoài, thương mại, tài chính - ngân hàng - tiền tệ, giao thông vận tải, bưu điện, giáo dục, các lĩnh vực văn hóa, loại hình nghệ thuật, y tế, xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, thể dục thể thao, du lịch, liên kết với các tỉnh và hội nhập quốc tế, an ninh, quốc phòng. 

Theo tác giả Nguyễn Đình Tư, tác phẩm này ví như một tập cẩm nang để khi muốn tìm kiếm một vấn đề gì liên quan đến Sài Gòn - TP.HCM, chỉ việc mở sách ra là được thỏa mãn, khỏi phải đi tìm đâu xa.