Thỏa thuận thương mại Mỹ - Việt: Thuế suất 20%, cửa mở 0% và cuộc cân não trên bàn cờ toàn cầu

Theo tuyên bố của Tổng thống Donald Trump, Mỹ sẽ áp mức thuế nhập khẩu 20% đối với toàn bộ hàng hóa xuất xứ từ Việt Nam, đồng thời áp thuế 40% đối với các sản phẩm bị nghi là “chuyển khẩu” từ Trung Quốc, động thái nhắm vào hiện tượng lợi dụng Việt Nam như một trạm trung chuyển để né thuế Mỹ.

Tổng thống Trump khẳng định: “Chúng tôi sẽ không cho phép Trung Quốc sử dụng Việt Nam để tránh nghĩa vụ thuế quan. Đây là bước đi nhằm bảo vệ công ăn việc làm và sản xuất nội địa của người dân Mỹ khỏi các hành vi gian lận có hệ thống”.

Ở chiều ngược lại, Việt Nam được cho là đã đồng ý mở rộng tiếp cận thị trường cho hàng hóa xuất khẩu chủ lực của Mỹ với thuế suất 0%.

Trong phát biểu trước báo giới, ông Trump mô tả đây là “một chiến thắng lớn cho nông dân và công nhân Mỹ”, đặc biệt trong các lĩnh vực ô tô, nông sản (như ngô, đậu nành, thịt bò) và hàng tiêu dùng cao cấp. Mặc dù vậy, chi tiết danh mục và lộ trình thực thi vẫn chưa được hai phía công bố đầy đủ.

Đáng chú ý, thỏa thuận này được hoàn tất sau cuộc điện đàm trực tiếp giữa Tổng thống Trump và Tổng Bí thư Tô Lâm. Nhà lãnh đạo Mỹ đánh giá cao cuộc trao đổi này, gọi đó là “một cuộc đối thoại hiệu quả và thẳng thắn, mang lại kết quả cụ thể”.

Tuy vậy, thỏa thuận cũng đặt ra không ít thách thức cho Việt Nam. Việc áp thuế 20% đối với toàn bộ hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ sẽ ảnh hưởng đáng kể tới các ngành như dệt may, da giày, điện tử, vốn là những lĩnh vực chủ lực trong cơ cấu xuất khẩu.

Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sử dụng linh kiện từ Trung Quốc cũng sẽ phải đối mặt với chi phí gia tăng do yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng và xuất xứ sản phẩm.

Trong khi đó, việc giữ vững thị trường Mỹ, đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam hiện nay, được xem là ưu tiên chiến lược. Với kim ngạch thương mại song phương đạt khoảng 137 tỷ USD trong năm 2024 và Việt Nam đang là quốc gia có thặng dư thương mại lớn thứ ba với Mỹ (chỉ sau Trung Quốc và Mexico), rủi ro mất thị trường Mỹ có thể kéo theo những hệ lụy sâu rộng đến toàn bộ nền kinh tế.

Một số chuyên gia trong và ngoài nước đánh giá rằng, đây mới chỉ là thỏa thuận khung, chưa có ràng buộc pháp lý cụ thể. Các nội dung then chốt như việc Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, mở rộng hợp tác công nghệ, cũng như thiết lập cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại, vẫn đang trong quá trình đàm phán.

Trong bối cảnh Mỹ bước vào giai đoạn nước rút của chiến dịch tranh cử, còn Việt Nam tiếp tục định hình vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng châu Á, thỏa thuận này phản ánh nỗ lực của cả hai bên trong việc tránh đối đầu và tìm kiếm lợi ích song phương dài hạn.

Việt Nam đang đứng giữa một lựa chọn mang tính chiến lược: nhượng bộ có tính toán để bảo toàn thị trường, đồng thời tận dụng thỏa thuận này như một đòn bẩy tái cơ cấu chuỗi cung ứng và nâng cao tiêu chuẩn xuất khẩu.

Trong cuộc chơi toàn cầu hóa mới, năng lực linh hoạt và bản lĩnh thương lượng sẽ là yếu tố quyết định để không chỉ “trụ vững”, mà còn “vươn lên”.