Ấn Độ chính thức dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo

Lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ được triển khai từ tháng 7/2023 nhằm kiểm soát giá cả lúa gạo trong nước trong bối cảnh thời tiết khô hạn do tác động của hiện tượng thời tiết El Nino làm dấy lên lo ngại thiếu hụt nguồn cung gạo.

Ấn Độ đã áp dụng nhiều biện pháp hạn chế xuất khẩu gạo và gia hạn đến năm 2024 để kiểm soát giá gạo trong nước trước cuộc bầu cử toàn quốc diễn ra vào tháng 6 vừa qua.

Lệnh cấm khiến xuất khẩu gạo non-basmati của Ấn Độ giảm xuống còn 11,12 triệu tấn trong năm tài chính 2023-2024 so với 17,79 triệu tấn trong năm tài chính 2022-2023. Đồng thời, làm cho giá gạo trên thị trường toàn cầu tăng lên gần 600 USD/tấn.

Kể từ khi thực hiện lệnh cấm xuất khẩu gạo năm 2023, nguồn cung trong nước đã tăng lên, làm tăng lượng hàng tồn kho tại các kho dự trữ của chính phủ. Do đó, nhiều nước như Anh, Mỹ, Nhật Bản đã kêu gọi Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm này do lo ngại về nguy cơ an ninh lương thực bởi chính sách hạn chế xuất khẩu gạo của đất nước đông dân nhất thế giới được xem là thành công khi giúp kiềm chế giá cả trong nước nhưng lại dẫn đến một vấn đề khác là lượng gạo dự trữ đang quá nhiều.

Hiện, Ấn Độ đang có nguồn cung gạo dồi dào với dự trữ lên đến 32,3 triệu tấn, tăng 39% so với năm trước. Bên cạnh đó, nước này còn đang chuẩn bị cho việc xuất khẩu trở lại gạo trắng non-basmati trong bối cảnh gạo tồn kho ở nước này đang tăng vọt và nông dân chuẩn bị thu hoạch vụ mùa mới trong vài tuần tới.

Tuy nhiên, sự trở lại của nguồn gạo từ Ấn Độ có thể buộc các quốc gia như: Pakistan, Thái Lan, Việt Nam phải điều chỉnh giá để cạnh tranh, điều này làm giảm nhiệt giá gạo trên thị trường toàn cầu.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) nhận định, giá gạo 5% tấm của Việt Nam hiện còn 560 USD/tấn, giảm 20 USD so với tuần trước. Tương tự, giá gạo của Thái Lan cũng giảm về mức 550 USD/tấn, mức thấp nhất trong hơn 1 năm qua.

Việc Ấn Độ quay lại thị trường sẽ gây áp lực giảm giá lên các loại gạo phổ thông như gạo 5% và 25% tấm của Việt Nam nhưng VFA cũng cho rằng giá gạo Việt Nam khó có thể giảm về dưới 500 USD/tấn do nguồn cung nội địa không dồi dào, đặc biệt trong bối cảnh vụ mùa Thu Đông năm nay bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, làm giảm năng suất.

Ngoài ra, Việt Nam gần đây đã trúng thầu 2 lô gạo với số lượng gần 60.000 tấn, trong đợt mở thầu gạo tháng 9 của Indonesia với giá trúng thầu là 548 USD/tấn, giảm 32 USD so với tuần trước. Mặc dù giá giảm, nhưng nhu cầu từ các thị trường chủ lực như Philippines, Indonesia và Malaysia vẫn giữ ở mức cao, tạo áp lực cầu lớn cho gạo Việt Nam.

Theo báo cáo của Tổng cục Hải quan, đến giữa tháng 9/2024, tổng khối lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam đạt gần 6,5 triệu tấn với trị giá trên 4 tỷ USD, tăng 6,2% về lượng và 21,2% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Với kết quả này, Việt Nam đã hoàn thành hơn 80% kế hoạch xuất khẩu năm và dự kiến đạt mục tiêu 7,6 triệu tấn gạo trong năm nay.