36 vị trí việc làm cấp xã: Bước đột phá trong tinh gọn bộ máy và nâng cao chất lượng cán bộ

Theo định hướng, 36 vị trí việc làm cấp xã gồm 8 vị trí lãnh đạo, quản lý và 28 vị trí chuyên môn, nghiệp vụ được phân bổ theo từng ngành, lĩnh vực. Trước đây, theo Nghị định 62/2020 và các thông tư hướng dẫn, cấp xã có tới 97 vị trí, dẫn đến tình trạng “một công chức là một vị trí việc làm” ở nhiều địa phương, khiến bộ máy trở nên cồng kềnh.

TS. Nguyễn Tiến Dĩnh - nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ đánh giá, danh mục 36 VTVL là cơ sở quan trọng để chính quyền cơ sở sắp xếp, sử dụng cán bộ, công chức theo chức năng, nhiệm vụ rõ ràng, phù hợp mô hình chính quyền hai cấp.

Ông nhấn mạnh: “Một vị trí có thể cần nhiều cán bộ đảm nhận hoặc ngược lại, một cán bộ có thể làm được nhiều việc. Chỉ như vậy mới bảo đảm tinh gọn bộ máy và tinh giản biên chế theo yêu cầu của Trung ương”.

Chung quan điểm, ông Nguyễn Đức Hà - nguyên Vụ trưởng Vụ Cơ sở Đảng (Ban Tổ chức Trung ương) cho rằng, việc xác định VTVL cụ thể sẽ giúp định hình khung biên chế cấp xã và xác định rõ nhiệm vụ của từng cán bộ. Tuy nhiên, ông lưu ý, đội ngũ cán bộ cấp xã trong bối cảnh mới phải nâng cao năng lực toàn diện: “Người cán bộ phải như con dao pha - giỏi một việc nhưng có thể làm được nhiều việc khác, linh hoạt và đa năng.”

Bổ sung nhân lực, giảm tải công việc

Trong bối cảnh chính quyền hai cấp đi vào vận hành, Bộ Nội vụ yêu cầu các tỉnh, thành phố bảo đảm số lượng công chức cấp xã tối thiểu theo Công văn 09/2025, đồng thời nhanh chóng bổ sung nhân lực ở những lĩnh vực thường xuyên quá tải như công nghệ thông tin, chuyển đổi số, kế toán, địa chính và xây dựng.

Theo TS. Nguyễn Tiến Dĩnh, sau sáp nhập đơn vị hành chính, nhiều xã, phường gặp tình trạng quá tải trong xử lý các lĩnh vực đất đai, môi trường, địa chính. Để khắc phục, Trung ương cho phép địa phương linh hoạt điều chuyển công chức giữa các xã, ký hợp đồng lao động với nhân sự chuyên môn, kể cả từ khu vực ngoài Nhà nước. Đây là giải pháp mới nhằm giảm thiếu hụt nhân lực, bảo đảm bộ máy vận hành thông suốt.

Ngoài ra, việc triển khai thi tuyển, xét tuyển hoặc tiếp nhận công chức theo Nghị định 170/2025 trong số biên chế chưa sử dụng cũng mở ra cơ hội thu hút nhân tài về làm việc tại cơ sở, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã.

Song song với tinh gọn bộ máy, yêu cầu phân cấp, phân quyền tiếp tục được nhấn mạnh. TS. Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng, ba Chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước (2001; 2011 - 2020; 2021–2030) đều đề cao nội dung này, gắn với mục tiêu xây dựng chính quyền phục vụ.

Ông Phan Trung Tuấn - Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) cho biết hiện có tới 1.065 nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền xuống địa phương, trong đó nhiều nhiệm vụ trực tiếp giao cho cấp xã. “Khối lượng công việc rất lớn, áp lực ngày càng cao, nhất là trong yêu cầu chuyển đổi số, trong khi năng lực cán bộ giữa các địa phương còn chênh lệch đáng kể”, ông nhấn mạnh.

Thực tế cho thấy, nhiều cán bộ giỏi thường bị giao thêm nhiều việc, dẫn đến mất cân đối trong khối lượng công tác hằng ngày. Bất cập này càng rõ nét tại vùng sâu, vùng xa, nơi hạ tầng công nghệ thông tin còn hạn chế, khiến đội ngũ khó đáp ứng yêu cầu số hóa.

Để khắc phục, Bộ Nội vụ đang phối hợp với các địa phương tổ chức các chương trình tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng cho cán bộ cơ sở. Đây là giải pháp quan trọng nhằm thu hẹp khoảng cách năng lực giữa các vùng miền, đồng thời tạo sự đồng bộ, chuyên nghiệp trong việc thực thi nhiệm vụ ở cấp xã.