Việt Nam phát triển nguồn nhân lực đường sắt hiện đại, hướng tới trung tâm đào tạo tầm khu vực

Phó Thủ tướng Lê Thành Long vừa ký ban hành Quyết định số 2230/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đường sắt Việt Nam đến năm 2035, định hướng đến năm 2045.

Theo đó, Việt Nam sẽ tập trung đào tạo đội ngũ nhân lực đồng bộ, có trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp và năng lực công nghệ cao, phục vụ trực tiếp cho việc triển khai các dự án đường sắt tốc độ cao, đường sắt quốc gia điện khí hóa và đường sắt đô thị. Mục tiêu lớn hơn là làm chủ công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy phát triển công nghiệp đường sắt tự chủ, bền vững.

Trong giai đoạn 2025 - 2030, Đề án đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 35.000 nhân lực, trong đó chú trọng lực lượng chất lượng cao để đáp ứng các dự án hạ tầng hiện đại. Cụ thể, kế hoạch gồm 1.000 nhân lực trình độ sau đại học (80 tiến sĩ và 920 thạc sĩ, trong đó 210 người là giảng viên), 14.000 nhân lực đại học, 11.000 cao đẳng và 9.000 trung cấp.

Theo cơ cấu chuyên ngành, Việt Nam dự kiến đào tạo 4.700 nhân lực kỹ thuật công trình đường sắt, 16.300 nhân lực kỹ thuật xây dựng, 3.700 nhân lực thông tin - tín hiệu, 1.100 nhân lực hệ thống điện và năng lượng đường sắt, 1.700 nhân lực đầu máy - toa xe, 1.500 nhân lực kinh tế xây dựng và kinh tế vận tải, cùng 6.000 nhân lực khai thác vận tải đường sắt.

Bên cạnh đó, khoảng 5.000 nhân lực sẽ được bồi dưỡng nghiệp vụ phục vụ vận hành, khai thác, bảo trì các tuyến đường sắt đô thị; 500 cán bộ, chuyên gia được bồi dưỡng kỹ năng quản lý và phát triển đường sắt và 1.000 nhân lực được đào tạo nghiệp vụ quản lý dự án đường sắt.

Giai đoạn 2031 - 2035, Việt Nam tiếp tục mở rộng quy mô, đào tạo ít nhất 70.000 nhân lực, trong đó ưu tiên phát triển đội ngũ chuyên gia, kỹ sư công nghệ cao phục vụ vận hành các dự án đường sắt tốc độ cao, đường sắt điện khí hóa và đường sắt đô thị.

Cụ thể, sẽ có 2.000 nhân lực trình độ sau đại học (100 tiến sĩ và 1.900 thạc sĩ), 18.000 nhân lực đại học, 30.000 nhân lực cao đẳng và 20.000 nhân lực trung cấp. Trong đó, các nhóm chuyên ngành trọng điểm gồm: 12.300 nhân lực kỹ thuật công trình đường sắt, 21.400 nhân lực kỹ thuật xây dựng, 9.300 nhân lực thông tin - tín hiệu, 7.600 nhân lực điện và năng lượng đường sắt, 8.000 nhân lực đầu máy - toa xe, 2.100 nhân lực kinh tế xây dựng và vận tải, cùng 9.300 nhân lực khai thác vận tải đường sắt.

Đồng thời, ít nhất 40.000 nhân lực sẽ được đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu để phục vụ công tác vận hành, khai thác và bảo trì toàn bộ hệ thống đường sắt quốc gia, trong đó có 13.800 nhân lực cho đường sắt tốc độ cao, 5.000 nhân lực cho đường sắt quốc gia hiện hữu và 21.200 nhân lực cho các tuyến đường sắt đô thị.

Định hướng đến năm 2045, Việt Nam sẽ tiếp tục bồi dưỡng và cập nhật kỹ năng nghề nghiệp, đáp ứng nhu cầu thực tế của các dự án đường sắt quy mô lớn. Trọng tâm là xây dựng một số trung tâm đào tạo và chuyển giao công nghệ đường sắt hiện đại, có khả năng liên kết quốc tế và đào tạo nhân lực chất lượng cao cho khu vực Đông Nam Á.

Các trung tâm này không chỉ phục vụ đào tạo và nghiên cứu trong nước mà còn đóng vai trò nền tảng hợp tác quốc tế về công nghệ, kỹ thuật và quản lý vận hành ngành đường sắt, hướng tới tự chủ công nghệ và phát triển công nghiệp đường sắt nội địa theo chuẩn quốc tế.

Đề án xác định 6 nhóm nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu nhằm bảo đảm thực thi hiệu quả:

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế và chính sách phát triển nguồn nhân lực đường sắt, đặc biệt là cơ chế tuyển dụng, đãi ngộ và phát triển nghề nghiệp.

Thứ hai, nâng cao năng lực các cơ sở đào tạo và nghiên cứu, xây dựng chương trình giảng dạy đạt chuẩn quốc tế, kết hợp lý thuyết với thực hành và thực tế tại các dự án trọng điểm.

Thứ ba, đẩy mạnh đào tạo và bồi dưỡng nhân lực gắn với doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn, liên danh trong và ngoài nước tham gia các dự án đường sắt tốc độ cao.

Thứ tư, phát triển nhân lực nghiên cứu, ứng dụng và làm chủ công nghệ, hướng tới khả năng tự thiết kế, sản xuất, lắp đặt và bảo trì hệ thống đường sắt hiện đại.

Thứ năm, tăng cường hợp tác quốc tế, đẩy mạnh chuyển giao công nghệ và trao đổi chuyên gia với các quốc gia có nền công nghiệp đường sắt phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức và Pháp.

Thứ sáu, đa dạng hóa nguồn lực đầu tư, khuyến khích mô hình hợp tác công - tư (PPP) trong đào tạo và nghiên cứu phát triển nhân lực, tạo cơ chế tài chính bền vững và lâu dài cho ngành đường sắt