Việt Nam dẫn đầu Đông Nam Á về tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử

Kết quả này phản ánh sức bật mạnh mẽ của nền kinh tế số, được thúc đẩy bởi tinh thần khởi nghiệp năng động, năng lực logistics ngày càng hoàn thiện và sự linh hoạt của doanh nghiệp trong môi trường kinh doanh số.

Theo khảo sát, 69% chuyên gia cho rằng các quy định mới về thuế, đặc biệt là chính sách khấu trừ thuế giá trị gia tăng (VAT), đang tạo ra khó khăn ngắn hạn cho người bán hàng trực tuyến nhỏ lẻ. Tuy nhiên, 85% chuyên gia vẫn bày tỏ niềm tin mạnh mẽ vào tiềm năng dài hạn của Việt Nam, nhấn mạnh rằng tinh thần đổi mới sáng tạo, cùng khả năng thích ứng nhanh của doanh nghiệp, đang là động lực then chốt giúp Việt Nam duy trì đà tăng trưởng.

Các chuyên gia đánh giá Việt Nam vượt trội hơn nhiều nước trong khu vực ở những yếu tố thúc đẩy thương mại điện tử như hạ tầng logistics (84%), tính cạnh tranh của nền tảng (77%) và đổi mới trải nghiệm người dùng (70%). Tuy nhiên, chỉ 39% chuyên gia nhận định Việt Nam có môi trường pháp lý linh hoạt, cho thấy chính sách vẫn cần được hoàn thiện để theo kịp tốc độ phát triển của thị trường.

Ông David Black - Nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Blackbox Research, nhận định: “Những gì đang diễn ra tại Việt Nam là câu chuyện về sự kiên cường. Đây là quốc gia có mức độ lạc quan tăng trưởng cao nhất Đông Nam Á, được thúc đẩy bởi khả năng thích ứng vượt trội và niềm tin sâu sắc vào các yếu tố nền tảng”.

Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra nghịch lý giữa sự lạc quan về triển vọng tăng trưởng và rào cản chính sách vẫn còn hiện hữu. Việc điều chỉnh khung pháp lý, đặc biệt trong lĩnh vực thuế và hải quan, tuy gây áp lực trong ngắn hạn nhưng được kỳ vọng sẽ nâng cao tính minh bạch và tạo môi trường ổn định cho thương mại điện tử phát triển bền vững.

Bức tranh Việt Nam cũng phản ánh tình hình chung của khu vực, khi 48% chuyên gia Đông Nam Á cho rằng sự phân mảnh chính sách là rào cản lớn nhất đối với thương mại điện tử; tiếp theo là chi phí logistics cao (37%) và hạn chế về năng lực số của doanh nghiệp nhỏ (28%).

Theo báo cáo, khoảng 80% doanh thu thương mại điện tử Việt Nam hiện tập trung tại Hà Nội và TP.HCM, cho thấy khoảng cách số giữa thành thị và nông thôn vẫn lớn. Bên cạnh đó, rào cản thương mại xuyên biên giới vẫn tồn tại khi các quy định về hải quan, thuế và kiểm định chưa được thống nhất, khiến chi phí mở rộng thị trường quốc tế của doanh nghiệp nhỏ còn cao.

Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng Việt Nam vẫn là điểm sáng lớn của khu vực, khi vừa là “hình mẫu tiềm năng” cho các nước đang phát triển, vừa là “lời cảnh báo” về nhu cầu cấp thiết phải điều chỉnh chính sách để bắt nhịp tốc độ số hóa. Nếu cân bằng được giữa thực thi và hỗ trợ, Việt Nam hoàn toàn có thể dẫn dắt giai đoạn hội nhập số mới của Đông Nam Á.

Báo cáo của Blackbox Research chỉ ra năm “đòn bẩy chiến lược” giúp Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng cao và nâng tầm cạnh tranh khu vực.

Thứ nhất, đầu tư bền vững vào nền tảng số. Các nền tảng thương mại điện tử đang trở thành “kiến trúc sư của hệ sinh thái số”, kết nối người bán - người mua với logistics, thanh toán và tuân thủ pháp lý. 85% chuyên gia cho rằng nền tảng cần mở rộng vai trò này để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vượt qua rào cản kỹ thuật, trong khi 43% nhấn mạnh tầm quan trọng của đào tạo kỹ năng số.

Thứ hai, đổi mới trải nghiệm người dùng. Khi người tiêu dùng Việt Nam ngày càng kỳ vọng cao về tốc độ, tiện ích và cá nhân hóa, việc ứng dụng AI và tự động hóa trong vận hành, dịch vụ khách hàng và giao hàng sẽ giúp doanh nghiệp nhỏ cạnh tranh bình đẳng với các thương hiệu lớn.

Thứ ba, hợp tác đa phương giữa chính phủ, doanh nghiệp và nền tảng công nghệ. Hơn 57% chuyên gia cho rằng sự phối hợp này là yếu tố “không thể thiếu” trong việc duy trì đà phát triển của kinh tế số. Mô hình “đồng đầu tư” được khuyến nghị, trong đó chính phủ tháo gỡ rào cản, nền tảng xây dựng hạ tầng, và doanh nghiệp chủ động đổi mới.

Thứ tư, nâng cấp hệ thống logistics - yếu tố cốt lõi giúp Việt Nam gia tăng sức cạnh tranh. Đầu tư công - tư vào hạ tầng vận chuyển, kho bãi và dịch vụ giao hàng “chặng cuối” sẽ giúp giảm chi phí, tăng tốc độ giao nhận và mở rộng thị trường.

Cuối cùng, hoàn thiện khung pháp lý linh hoạt, hiện đại hơn. Việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải cách thuế, áp dụng cơ chế thử nghiệm chính sách (sandbox) và quản lý dựa trên dữ liệu sẽ giúp Việt Nam duy trì đổi mới, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và công bằng cho toàn thị trường.

Theo đánh giá của Blackbox Research, hệ sinh thái thương mại điện tử Việt Nam đang ở giai đoạn bản lề, nơi cơ hội và thách thức song hành. Nếu Chính phủ tiếp tục kết hợp cải cách thể chế với tư duy đổi mới sáng tạo, cùng sự tham gia chủ động của các doanh nghiệp và nền tảng số, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên vị thế tiên phong trong hội nhập số của ASEAN.

Để đạt được mục tiêu đó, các bên liên quan - từ nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp đến nền tảng công nghệ cần phối hợp đồng bộ, tháo gỡ rào cản, đầu tư hạ tầng số và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp nhỏ phát triển.

Đây chính là chìa khóa để Việt Nam tiếp tục giữ vững ngôi vị quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất Đông Nam Á, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm năng động của nền kinh tế số khu vực.