Văn hóa doanh nghiệp & Sức khỏe tinh thần: Văn hóa doanh nghiệp kỷ nguyên mới - Cân bằng tốc độ và bền vững (Bài 5)

Theo khảo sát của McKinsey năm 2023, 67% nhân viên không cảm nhận được văn hóa mà công ty tuyên bố trong công việc hàng ngày, mặc dù 78% CEO coi văn hóa là ưu tiên hàng đầu, theo PwC. Khoảng cách này cho thấy một thách thức: các tổ chức phải di chuyển nhanh để thích nghi, đồng thời xây dựng nền tảng cho sự bền vững lâu dài. Vậy, nếu văn hóa công ty bạn là một bữa ăn, liệu nhân viên của bạn đang thưởng thức nó hay đang bị nhồi đến ngạt thở?

Thực trạng Văn hóa Doanh nghiệp Hiện nay

1. Xây dựng Văn hóa sống động, không chỉ là kế hoạch

Nhân viên không tin vào những tuyên bố sứ mệnh treo trên tường - họ tin vào những gì họ thấy và trải nghiệm mỗi ngày. Nghiên cứu của McKinsey năm 2023 cho thấy các công ty có văn hóa mạnh đạt tốc độ tăng trưởng doanh thu cao gấp 3,2 lần so với đối thủ. Văn hóa không phải là dự án ngắn hạn, nó là một lối sống được dệt nên từ mọi tương tác. Khi nhân viên công ty bạn mô tả (nặc danh) văn hóa nơi làm việc bằng ba từ, họ sẽ nói gì? Những từ đó phản ánh niềm tự hào hay sự thất vọng?

2. Sức khỏe tinh thần như một chiến lược kinh doanh

Đầu tư vào sức khỏe tinh thần không chỉ là phúc lợi - đó là lợi thế cạnh tranh. Báo cáo của Deloitte năm 2022 cho thấy mỗi 1 đô la chi cho các sáng kiến sức khỏe tâm thần mang lại 5 đô la lợi nhuận thông qua cải thiện năng suất và giảm tỷ lệ nghỉ việc. Tuy nhiên, 77% nhân viên báo cáo đã trải qua kiệt sức ít nhất một lần trong năm qua, theo khảo sát của Deloitte năm 2021. Ưu tiên sức khỏe tâm thần có thể mở ra cơ hội tăng trưởng, nhưng bạn đang bỏ lỡ bao nhiêu cơ hội khi đội ngũ kiệt sức?

3. Minh bạch và an toàn tâm lý

Một nơi làm việc nơi mọi người cảm thấy an toàn để lên tiếng sẽ mang lại kết quả vượt trội. Các nghiên cứu cho thấy môi trường an toàn tâm lý thúc đẩy năng suất và giảm căng thẳng, mặc dù số liệu cụ thể có thể khác nhau. Tuy nhiên, 71% nhân viên giữ im lặng về các vấn đề quan trọng do hệ thống thiếu minh bạch hoặc nỗi sợ bị chỉ trích, theo các nghiên cứu ngành. Hãy tưởng tượng mọi cuộc họp của công ty bạn mỗi người đều có ba tấm thẻ - xanh (đồng ý, tôi thực thi ngay), vàng (thắc mắc, tôi hỏi ngay), đỏ (phản đối, tôi nêu ngay) - để thể hiện quan điểm. Bao nhiêu ý tưởng giá trị đang bị kìm hãm, bao nhiêu hướng đi sai lầm không được làm rõ trong tổ chức của bạn vì thiếu minh bạch và an toàn?

Công thức cho Hiệu suất cao và Bình yên nội tâm

1. Tốc độ cần phanh tốt: Bài học từ các đội hiệu suất cao

Hãy hình dung một chiếc xe đua lao nhanh mà không có những điểm dừng kỹ thuật và phanh an toàn - đó là công thức cho thảm họa. Nhiều tổ chức chạy đua theo kết quả ngắn hạn với cái giá là sự kiệt sức dài hạn, rơi vào cái bẫy năng suất-sức khỏe. Các công ty hàng đầu xây dựng “hệ thống phanh” “trạm nghỉ” - giai đoạn phục hồi có cấu trúc, không gian suy ngẫm, và các phương pháp tái tạo năng lượng - song song với việc khuyến khích tăng tốc. Bao nhiêu thành viên trong đội của bạn có thể đạt mục tiêu quý này nhưng quá kiệt sức để duy trì đà tiến tiếp theo?

2. Thuộc về một tổ chức có ý nghĩa

Hãy tưởng tượng bạn thức dậy vào thứ Hai, hào hứng đi làm - không phải vì để trả những hóa đơn đến cuối tháng, mà vì bạn thấy công việc thực sự ý nghĩa. Nhân viên gắn kết mang lại lợi nhuận cao hơn 23% và năng suất cao hơn 17%, theo báo cáo của Gallup năm 2023. Tuy nhiên, ở Đông Nam Á, chỉ 1 trong 10 người lao động thực sự gắn kết, trong khi 2 người "tích cực không gắn kết" (phá) và 7 người chỉ làm việc qua loa. Sự thuộc về đích thực bắt nguồn từ mục đích cao đẹp vượt ra khỏi tổ chức, không phải từ bàn bóng bàn hay cà phê miễn phí. Bao nhiêu phần trăm lực lượng lao động của bạn thực sự đam mê với sứ mệnh của công ty?

3. Những bước nhỏ dẫn đến đột phá lớn

Leo núi bắt đầu từ một bước, rồi một bước nữa, và tiếp tục như vậy. Teresa Amabile từ Harvard phát hiện rằng tiến bộ nhỏ hàng ngày là động lực mạnh mẽ nhất tại nơi làm việc. Nghiên cứu của Carol Dweck về tư duy tăng trưởng cho thấy niềm tin rằng khả năng có thể cải thiện qua nỗ lực dẫn đến kết quả đáng kinh ngạc. Công trình của Anders Ericsson về luyện tập có chủ đích nhấn mạnh rằng nỗ lực tập trung, kiên trì vượt qua tài năng bẩm sinh. Bao nhiêu nhân viên của bạn có thể chỉ ra tiến bộ của mình rõ ràng, đo lường được đến từng tuần trong tháng qua?

Con đường Chiến lược cho Tăng trưởng dài hạn

1. Văn hóa mạnh là yêu cầu kinh doanh

Văn hóa mạnh không phải là điều bạn muốn làm thì làm, không muốn làm thì thôi - đó là chiến lược sinh tồn để thắng trong cả ngắn hạn và dài hạn. Dữ liệu của McKinsey cho thấy các công ty có văn hóa mạnh vượt trội đối thủ với lợi nhuận dài hạn cao hơn 756%. Họ phục hồi nhanh hơn 40% sau khủng hoảng, thu hút 86% nhân tài Gen Z và Millennials, và thúc đẩy sáng tạo. Để đạt được điều này:

Đánh giá khoảng cách giữa văn hóa hiện tại và văn hóa mong muốn.

Tập trung vào bộ thói quen văn hóa cốt lõi được thực thi hàng tuần.

Đảm bảo lãnh đạo làm gương, tin tưởng và nhiệt huyết thực hiện.

Theo dõi tiến độ bằng các chỉ số rõ ràng.

Văn hóa của bạn được xây dựng để tồn tại ba tháng, ba năm, hay ba thập kỷ, ba thế kỷ?

2. Ra quyết định là ADN của văn hóa

Văn hóa không được định nghĩa bởi tuyên bố sứ mệnh mà bởi các quyết định hàng ngày - ai được thăng chức, kết quả nào được khen thưởng, hành vi nào cần được nhắc nhở và cách lãnh đạo phản ứng dưới áp lực. Sự thiếu nhất quán của lãnh đạo làm xói mòn niềm tin, với các nghiên cứu cho thấy sự sụt giảm đáng kể trong lòng tin khi lời nói và hành động không khớp. Để đảm bảo tính nhất quán:

Sử dụng bộ lọc quyết định dựa trên sứ mệnh và những nguyên tắc nền tảng.

Duy trì minh bạch trong các lựa chọn quan trọng.

Giải thích rõ ràng các quyết định khó khăn.

Áp dụng các kiểm tra để đảm bảo sự đồng nhất.

Nếu nhân viên so sánh quyết định của bạn với những gì bạn nói, họ sẽ kết luận gì về văn hóa công ty?

3. Từ khách hàng hài lòng đến người hâm mộ cuồng nhiệt

Năm 2013, 95.000 cổ động viên Liverpool FC tại Úc cùng hát “You’ll never walk alone,” thể hiện lòng trung thành mãnh liệt. Họ là những người hâm mộ - những người yêu quý, ủng hộ, bảo vệ và tôn vinh đội bóng công khai. Nhưng quan trọng hơn họ là những khách hàng của đội bóng. Bain & Company phát hiện rằng tăng 5% tỷ lệ giữ chân khách hàng có thể tăng lợi nhuận từ 25-95%. Đề bài của chúng tôi không chỉ là giữ chân khách hàng mà là tạo ra những người hâm mộ cuồng nhiệt. Để tạo ra những người hâm mộ, chúng ta cần:

Mang lại trải nghiệm đáng nhớ, vượt kỳ vọng.

Xây dựng cộng đồng công khai quanh sứ mệnh, mục đích chung.

Cho phép khách hàng đồng sáng tạo và cảm thấy sở hữu.

Bao nhiêu khách hàng của bạn sẽ công khai ủng hộ công ty bạn?

4. Minh bạch để cải tiến liên tục

Không có tầm nhìn rõ ràng, tiến bộ sẽ đình trệ. Mặc dù số liệu cụ thể khác nhau, các nghiên cứu cho thấy nhiều tổ chức không đạt được mục tiêu chiến lược do hệ thống thiếu minh bạch. Chúng tôi thường đề xuất ba công cụ đo lường đơn giản có thể giúp:

Đèn giao thông: Sử dụng thẻ xanh, vàng, đỏ để đánh giá hiệu quả cuộc họp.

Hạnh phúc đích thực: Đánh giá động lực bền vững qua các chỉ số như niềm tự hào và mục đích.

Người hâm mộ cuồng nhiệt: Đo lường độ gắn kết và sự ủng hộ cụ thể, công khai - không chỉ đo sự hài lòng.

Bạn đo lường văn hóa doanh nghiệp bao nhiêu lần mỗi tháng, và bạn hành động thế nào dựa trên kết quả?

Trần Xuân Hải hiện là CEO của Missionizer, chuyên gia về thiết kế tổ chức, hạnh phúc doanh nghiệp và phát triển năng lực cốt lõi đột phá. Từng là giám đốc sáng tạo nhận diện thương hiệu Thế Giới Di Động, người dịch và hiệu đính hơn 10 đầu sách kinh điển như Reinventing Organizations, Flow, OKRs, The Experience Economy…, ông đồng thời là một nhà đào tạo đáng tin cậy với hàng nghìn học viên CEO.
Từ nền tảng khoa học não bộ, hành vi, thiết kế sáng tạo đến mô hình tổ chức tự tiến hóa, ông giúp doanh nghiệp xây dựng năng lực “tự vượt lên chính mình” và kiến tạo văn hóa đổi mới liên tục.
Ông đồng hành cùng tổ chức trong hành trình thiết kế lại tư duy, cấu trúc và động lực phát triển để tăng tốc và tiến hóa bền vững.

Tiến bộ Mỗi tuần trong Văn hóa khát vọng đột phá

Khi đối mặt với câu hỏi “tốc độ hay bền vững?”, câu trả lời rõ ràng không phải là chọn một trong hai - mà là đạt được cả hai. Những tổ chức thành công nhất tạo ra văn hóa nơi con người có cơ hội tiến bộ, phát triển mạnh mẽ và kiến tạo liên tục các kết quả kinh doanh vượt trội. Cách tiếp cận toàn diện này mang lại chiến thắng nhanh chóng đồng thời đặt nền móng cho một tương lai rực rỡ. Không phải là chọn chạy nước rút hay chọn marathon - mà là làm chủ cả hai. Hãy bắt đầu mỗi tuần như một cuộc chạy nước rút ngắn để mỗi người trong công ty tiến bộ rõ rệt trong một công việc quan trọng mà họ muốn tập trung. Hãy tích lũy và ghi nhận công khai các tiến bộ của từng người để cộng hưởng tạo sức mạnh đột phá. Từ đó kiến tạo được các thành tích mà ai cũng khát khao. Chúng ta muốn đi nhanh và đi xa, đều cần đi cùng nhau.

Văn hóa không phải là thứ bạn xây dựng theo dự án; đó là thứ bạn sống mỗi ngày. Như thịt lợn luộc, đó là thứ bạn thực sự tiêu thụ, không phải thứ bạn tuyên bố sẽ ăn. Vì vậy, hãy tự hỏi: Văn hóa của bạn là hơi thở tràn đầy năng lượng cho đội ngũ, hay là làn khói độc khiến họ kiệt sức trước khi ngày làm việc kết thúc?

(*) Chuyên gia Chuyển hóa tổ chức