TP.HCM cần làm gì để trở thành Trung tâm tài chính quốc tế? (Bài 1)

IFC là gì?

IFC (International Financial Centre - IFC) với Việt Nam là khái niệm khá mới nhưng với các nền kinh tế phát triển thì đã có lịch sử hàng trăm năm.

IFC đầu tiên của thế giới phải kể đến London, trung tâm tài chính ở đây đã được hình thành vào giữa thế kỷ 19 và đến cuối thế kỷ 19 thì hơn một nửa thương mại toàn cầu được giao dịch bằng đồng bảng Anh.

Ngày nay, Trung tâm tài chính của London chủ yếu tập trung ở Square Mile và Canary Wharf, là nơi đặt trụ sở của Ngân hàng Anh, Sở Giao dịch Chứng khoán London (LSE) và hơn 500 ngân hàng quốc tế. Tiếp theo sau đó các Trung tâm tài chính khác như New York, Hong Kong… lần lượt ra đời.

Theo đó, IFC là nơi tập trung các hoạt động tài chính quy mô toàn cầu, với những đặc điểm cốt lõi:

Thứ nhất là tính kết nối toàn cầu. Trung tâm sẽ có sự hiện diện của các tổ chức tài chính lớn trên thế giới như: Các ngân hàng đầu tư, quỹ đầu tư, công ty bảo hiểm, tổ chức tài chính phi ngân hàng... Ở đó, dòng vốn, tài sản và dịch vụ tài chính luân chuyển xuyên biên giới, hoạt động 24/7.

Vì là trung tâm tài chính toàn cầu nên khi ở đông bán cầu là ban đêm thì tây bán cầu là ban ngày nên vẫn hoạt động bình thường. Điều này giải thích vì sao dịch vụ tài chính toàn cầu hoạt động 24/7, nơi đó dòng vốn liên tục luân chuyển và sinh lợi.

Cũng do tính chất toàn cầu nên ở đó giao dịch được thực hiện bằng nhiều loại tiền tệ mạnh như: USD, EU, CNY....

Thứ hai IFC là thị trường tài chính phát triển toàn diện. Không chỉ có thị trường vốn ngắn hạn mà còn có cả thị trường vốn dài hạn. Có thị trường chứng khoán sôi động, với khối lượng giao dịch lớn và danh sách các công ty niêm yết đa quốc gia. Cùng với đó là thị trường trái phiếu, phái sinh, ngoại hối, hàng hóa tài chính với hệ thống ngân hàng hiện đại, bao gồm cả ngân hàng truyền thống và ngân hàng đầu tư.

Để đáp ứng nhu cầu của các công ty tài chính đa quốc gia, IFC cần phải có khung pháp lý minh bạch, ổn định, có hệ thống pháp lý và thể chế vững chắc, bảo vệ quyền sở hữu tài sản và hợp đồng. Cùng với đó là chuẩn mực kế toán, kiểm toán và quản trị doanh nghiệp theo tiêu chuẩn quốc tế (IFRS, Basel, FATF...). Có cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả, thường thông qua trọng tài quốc tế.

Cùng với hệ thống pháp lý, IFC cần có nguồn nhân lực tài chính chất lượng cao. Đây là thách thức không nhỏ với VN, bởi các chuyên gia tài chính hiện có chúng ta chưa quen với môi trường tài chính quốc tế. IFC cần có đội ngũ chuyên gia tài chính, kế toán, luật, công nghệ tài chính, ngân hàng... được đào tạo bài bản, không chỉ am hiểu luật pháp VN mà còn phải thông hiểu luật pháp quốc tế.

Để đáp ứng được nguồn nhân lực này, chúng ta cần có mạng lưới các trường đại học, viện nghiên cứu, hiệp hội nghề nghiệp liên quan đến tài chính để cung cấp nguồn nhân lực cho Trung tâm.

IFC cũng cần có hệ thống trung tâm dữ liệu, trung tâm xử lý thanh toán, và liên kết với các thị trường khác. Đây cũng là điều mà chúng ta chưa phải là thế mạnh.

Các doanh nghiệp Việt hiện nay về cơ bản là vừa và nhỏ. Những doanh nghiệp lớn, hoạt động bài bản có hệ thống thông tin tài chính minh bạch chưa nhiều. Hầu hết các doanh nghiệp đều hoạt động theo lối cũ, chưa minh bạch về tài chính, chưa cập nhật thông tin lên hệ thống dữ liệu.

Cần phải có chính sách đồng bộ

Để xây dựng IFC, Nhà nước hiện đang thiết lập khung pháp lý và thể chế hiện đại. Theo đó sẽ ban hành luật, quy định về thị trường tài chính phù hợp thông lệ quốc tế.

Cùng với đó là áp dụng chuẩn mực kế toán (IFRS), quản trị doanh nghiệp, chống rửa tiền (AML/CFT). Cho phép thử nghiệm sandbox pháp lý (khuôn khổ pháp lý đặc biệt) cho các mô hình tài chính mới (blockchain, AI, tiền kỹ thuật số...).

Nhà nước cũng sẽ xem xét việc cởi mở dòng vốn, nới lỏng kiểm soát vốn và chuyển tiền quốc tế theo lộ trình an toàn. Tạo điều kiện cho nhà đầu tư nước ngoài sở hữu cổ phần ngân hàng, công ty chứng khoán....

Là IFC ra đời sau, để thu hút các nhà đầu tư, Nhà nước cần có chính sách ưu đãi và chính sách cạnh tranh. Theo đó sẽ cung cấp ưu đãi thuế, miễn giảm phí, visa lao động dài hạn cho nhà đầu tư, chuyên gia nước ngoài.

Chính phủ cũng đang có chính sách xây dựng cơ chế tài chính đặc thù cho TP.HCM như thành lập “Khu tài chính đặc biệt” với những chính sách đặc biệt.

Cùng với hạ tầng xã hội, TP.HCM cần phải có cơ sở hạ tầng hiện đại. Gồm hạ tầng số như viễn thông, công nghệ thông tin và logistics phục vụ cho giao dịch tài chính toàn cầu theo thời gian thực.

Với các IFC đã hoạt động lâu năm như Newyork, London thì mỗi trục trặc nhỏ về điện hay viễn thông sẽ làm gián đoạn những giao dịch tài chính quốc tế, theo đó thiệt hại sẽ rất lớn, khó có thể đo đếm được bằng tiền.

Về đầu tư phát triển hạ tầng tài chính, TP.HCM đang xây dựng Khu Trung tâm Tài chính (Financial District) ở Thủ Thiêm với các tòa nhà văn phòng, trung tâm giao dịch, trụ sở ngân hàng quốc tế.

Thành phố cũng cần xây dựng hạ tầng số, Trung tâm dữ liệu (data center), trung tâm xử lý giao dịch (clearing house), sàn giao dịch hàng hóa - phái sinh. Chủ động kêu gọi các tập đoàn tài chính lớn mở văn phòng đại diện, trụ sở khu vực tại TP.HCM.

Để thu hút các nhà đầu tư, Thành phố cần tạo điều kiện cho các cơ quan truyền thông và xúc tiến thương mại tổ chức diễn đàn tài chính quốc tế, roadshow đầu tư, thúc đẩy hình ảnh TP.HCM như một điểm đến IFC tiềm năng.

Một yếu tố nữa rất quan trong ấy là phát triển nguồn nhân lực. Phát biểu tại Quốc Hội, ông Nguyễn Văn Dũng - Phó chủ tịch UBND TP.HCM cho biết, thành phố đang tiếp tục rà soát, đề xuất các cơ chế, chính sách sát với điều kiện thực tế của địa phương. Thành phố cũng đang chuẩn bị cơ sở hạ tầng kỹ thuật, lên kế hoạch về đào tạo nguồn nhân lực để phục vụ IFC.

Theo đó, thành phố sẽ kết hợp với các trường đại học, tổ chức tài chính để đào tạo chuyên gia tài chính, kế toán, fintech. Thành phố cũng đang tính đến việc cấp học bổng, chương trình thực tập, và hợp tác quốc tế trong đào tạo nhân lực IFC. Thành phố cũng sẽ đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, đăng ký doanh nghiệp, hải quan... cắt giảm thủ tục hành chính, tăng tính minh bạch và hiệu quả.

IFC, nhân tố quan trọng trong kỷ nguyên vươn mình!

Trong cuộc thảo luận ở quốc hội, các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc xây dựng IFC tại Việt Nam, đặc biệt là ở TP.HCM, sẽ mang lại những lợi ích kinh tế to lớn và lâu dài. Là cơ hội để tăng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp (FDI và FII, Foreign Indirect Investment), giúp Việt Nam thu hút nhiều nguồn vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp từ các quỹ quốc tế, ngân hàng toàn cầu, công ty bảo hiểm... Cùng với đó là tăng thanh khoản thị trường tài chính nội địa, giúp doanh nghiệp Việt dễ tiếp cận nguồn vốn hơn.

Nhờ đó mà thúc đẩy tăng trưởng GDP và đa dạng hóa nền kinh tế. IFC sẽ đóng góp trực tiếp vào GDP thông qua hoạt động ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, fintech, tư vấn tài chính... Giúp đa dạng hóa nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào sản xuất truyền thống, bất động sản hay xuất khẩu nguyên liệu.

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, Việt Nam định hướng phát triển IFC nhằm bổ sung nguồn lực cho nền kinh tế để đạt tăng trưởng hai chữ số trong giai đoạn tới. Việc này giúp Việt Nam hoàn thành 2 mục tiêu 100 năm là trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào 2030 và thành nước phát triển, thu nhập cao vào 2045.

Thủ tướng nêu rõ IFC cần đảm bảo môi trường pháp lý cạnh tranh, hạ tầng hiện đại, nhân lực chuyên nghiệp, chất lượng cao. Việt Nam cũng cần có các điều kiện cần thiết để vận hành trung tâm, quản trị hiện đại, phù hợp.

“Những điểm này phải vượt trội so với các trung tâm tài chính trong khu vực và thế giới”, Thủ tướng nói, đồng thời lưu ý các vấn đề về bảo đảm quyền tài sản, tự do, sáng tạo trong kinh doanh, chính sách visa thuận lợi với người cần khuyến khích.

Trong mấy chục năm qua, nền kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu kinh tế to lớn, nhưng vẫn ở mức thu nhập trung bình. Để trở thành nước phát triển có mức thu nhập cao vào năm 2045, rất cần phải tăng tốc cho nền kinh tế.

Nhu cầu về vốn sẽ rất lớn, cùng với nội lực chúng ta cần phải huy động các nguồn vốn từ bên ngoài. IFC là điểm đến hàng đầu cho dòng vốn quốc tế, bao gồm cả đầu tư trực tiếp (FDI) và gián tiếp (qua thị trường chứng khoán, trái phiếu, quỹ đầu tư...).

Điều này tạo ra nguồn lực tài chính lớn cho các doanh nghiệp và chính phủ để phát triển hạ tầng, đổi mới sáng tạo và mở rộng sản xuất. Đây sẽ là động lực quan trọng để nền kinh tế nước nhà tăng tốc và cất cánh trong kỷ nguyên vươn mình.