 |
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, bối cảnh thay đổi của thế giới và khu vực đem lại nhiều cơ hội phát triển mới cho Việt Nam. Tuy nhiên, số liệu thống kê cho thấy nền kinh tế Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức, như tốc độ tăng trưởng chậm lại, thị trường bất động sản, thị trường tài chính gặp nhiều khó khăn, nợ xấu ngân hàng và áp lực đáo hạn trái phiếu có xu hướng tăng. Dự báo năm 2023, doanh nghiệp và người lao động sẽ bị ảnh hưởng đến thu nhập, việc làm.
Theo báo cáo khảo sát nhanh của VCCI thực hiện tại TP.HCM và một số tỉnh, thành phía Nam vừa qua, về triển vọng sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, 68% giảm đơn hàng và 23% chưa biết được tình hình thị trường trong thời gian tới, dẫn đến phải tiếp tục cắt giảm lao động và sức mua của người tiêu dùng giảm. Thách thức càng nghiêm trọng hơn khi triển vọng tăng trưởng kinh tế thế giới bị đe dọa bởi bệnh dịch, lạm phát, hệ thống tài chính toàn cầu suy yếu trong khi xung đột quân sự Nga - Ukraine tiếp tục leo thang, chuỗi cung ứng nguyên liệu bị đứt gãy. Hơn nữa, việc cạnh tranh không lành mạnh, thiếu công bằng cũng như sự thiếu hiệu quả của nhiều doanh nghiệp và công trình xây dựng của Nhà nước đã gây ra sự lãng phí và không phát huy hết tính ưu việt của nền kinh tế thị trường.
Để vận hành hiệu quả nền kinh tế thị trường, Chính phủ tác động bằng hai công cụ chính là chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa. Những chính sách này ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến cách sử dụng nguồn lực nhằm tác động lên tổng cầu nền kinh tế, bao gồm tiêu dùng, đầu tư tư nhân, đầu tư chính phủ và xuất khẩu ròng.
Đầu tháng 2/2023, nhận thức rõ thách thức của nền kinh tế, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 10 nhằm thực hiện nhất quán mục tiêu giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn. Chính sách miễn, giảm, hoãn thuế đã có tác động tích cực đối với doanh nghiệp, đời sống người dân. Nhiều chính sách tài khóa, như gói tài chính hỗ trợ người lao động thuê nhà, gói hỗ trợ doanh nghiệp được triển khai đem lại hiệu ứng khả quan.
Mặc dù vậy, trước những bất ổn của nền kinh tế thế giới, giá nguồn vốn sản phẩm (manufactured capital) cũng như giá đầu vào tăng, đặc biệt giá bán lẻ điện tăng 3% từ ngày 4/5 vừa qua còn làm cho doanh nghiệp gặp khó và chi phí sinh hoạt, đi lại của người dân tăng theo. Hơn nữa, Việt Nam là nước nhập siêu nên khi lạm phát các nước tăng cao sẽ ảnh hưởng lớn đến các doanh nghiệp nhập khẩu. Do đó, cần phải có giải pháp đồng bộ trong ngắn hạn và dài hạn để đảm bảo có hiệu ứng lan tỏa tích cực đối với nền kinh tế, hơn là chỉ có chính sách đơn lẻ có lợi cho một ngành hoặc cá nhân doanh nghiệp. Cụ thể:
Thứ nhất, Chính phủ tăng cường các giải pháp hỗ trợ kích cầu như gia hạn nộp thuế, tiền thuê đất và miễn giảm thuế, tiền thuê đất. Điều hành tỷ giá chủ động, linh hoạt, phù hợp với điều kiện kinh tế và thị trường, bảo đảm vị thế tiền đồng. Chỉ đạo các tổ chức tín dụng cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ, miễn, giảm lãi, phí để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người vay vốn, giảm lãi suất điều hành với tổng mức giảm 1,5-2%/năm nhằm giảm chi phí tiếp cận vốn từ Ngân hàng Nhà nước cho tổ chức tín dụng, tạo điều kiện để tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho vay đối với nền kinh tế; đồng thời chỉ đạo tổ chức tín dụng tiết giảm tối đa chi phí hoạt động để tập trung giảm lãi suất cho vay.
Thứ hai, triển khai thực hiện hiệu quả hệ thống cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế. Xác định giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ trọng tâm của năm 2023, nhất là đối với các công trình hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia, có tính liên vùng và hạ tầng đô thị lớn, đẩy nhanh tiến độ xây dựng đường sắt đô thị, đường cao tốc Bắc - Nam.
Thứ ba, cải thiện cơ cấu xuất khẩu, tăng tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm của doanh nghiệp trong nước để xuất khẩu ổn định và bền vững. Mở rộng đối tác thương mại bao gồm cả các nhà cung cấp và tiêu thụ hàng Việt Nam để giảm bớt sự lệ thuộc vào xuất khẩu hàng sang một số thị trường truyền thống và giảm bớt thâm hụt thương mại.
Thứ tư, hoàn thiện sửa đổi Luật Đất đai, minh bạch thị trường bất động sản và tài chính để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách, giải phóng mặt bằng và thu hút đầu tư tư nhân cũng như nước ngoài.
Thứ năm, cần tăng cường cải cách doanh nghiệp nhà nước theo hướng cạnh tranh lành mạnh, công bằng và tiết kiệm chi phí hoạt động để giảm và giữ giá thành sản phẩm. Phát triển sản xuất công nghiệp để thay thế dần hàng nhập khẩu, giảm áp lực tỷ giá tăng. Phải tăng cường đổi mới công nghệ để tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm.
Thứ sáu, làm tốt công tác dự báo cung cầu thị trường trên cơ sở tổng kết kết quả thực thi các giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô và nghiên cứu thị trường quốc tế, tìm ra các mô hình phát triển kinh tế phù hợp để ứng phó tốt nhất với những bất ổn của kinh tế thế giới.
