Hà Nội và TP.HCM được đề xuất trở thành đơn vị hành chính đặc biệt

Theo Bộ Nội vụ, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 202 về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh vào năm 2025. Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã thông qua 34 Nghị quyết liên quan đến việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã tại 34 tỉnh, thành phố. Kết quả sau sắp xếp, cả nước còn lại 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, trong đó có 6 thành phố trực thuộc Trung ương và 28 tỉnh, cùng 3.321 đơn vị hành chính cấp xã.

Việc điều chỉnh này đã làm thay đổi cơ bản về quy mô dân số và diện tích của các địa phương so với tiêu chuẩn quy định trong Nghị quyết 1211/2016.

Nếu tiếp tục sử dụng hệ thống tiêu chí cũ, kết quả phân loại sẽ không còn sát với thực tiễn, gây sai lệch trong đánh giá mức độ phát triển, đồng thời ảnh hưởng đến hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực và tổ chức bộ máy chính quyền địa phương.

Thực tế triển khai Nghị quyết 1211/2016 đã cho thấy nhiều hạn chế và bất cập. Vì vậy, việc ban hành một Nghị định mới là cần thiết để kịp thời triển khai thi hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15.

Nghị định này sẽ tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho công tác phân loại đơn vị hành chính, qua đó giúp xây dựng chính sách phát triển kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư và cải thiện chất lượng đời sống của người dân. Đồng thời, Nghị định cũng quy định rõ ràng về chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ, công chức, phù hợp với đặc điểm từng loại đơn vị hành chính.

Trong dự thảo, Hà Nội và TP.HCM được xác định là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt, theo đúng quy định của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.

Các thành phố trực thuộc Trung ương khác như Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Huế được mặc nhiên xếp vào loại I, bởi các đô thị này đã đáp ứng đầy đủ tiêu chí cao nhất về dân số, diện tích, kinh tế - xã hội, cơ sở hạ tầng và quản trị.

Đối với các tỉnh, việc phân loại được thực hiện theo ba mức gồm loại I, loại II và loại III, dựa trên tổng số điểm của năm nhóm tiêu chuẩn chính.

Các tiêu chuẩn bao gồm quy mô dân số, diện tích tự nhiên, số lượng đơn vị hành chính trực thuộc, điều kiện kinh tế - xã hội và những yếu tố đặc thù của từng địa phương. Cách phân loại này nhằm bảo đảm sự minh bạch, công bằng và phản ánh đúng thực trạng phát triển của các tỉnh.

Việc công nhận Hà Nội và TP.HCM là đơn vị hành chính đặc biệt thể hiện rõ vai trò và vị thế trung tâm của hai đô thị trong hệ thống chính trị, kinh tế và văn hóa quốc gia.

Đây cũng là cơ sở pháp lý quan trọng để triển khai các cơ chế, chính sách đặc thù, góp phần giảm thiểu thủ tục hành chính, bảo đảm tính ổn định trong quản lý và tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển lâu dài.