Cần xây dựng mô hình hệ sinh thái trong đại học khởi nghiệp

Theo TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, Phó chủ tịch CLB các nhà kinh tế, Việt Nam đang đối mặt với nhiều nghịch lý, đó là tuy được đánh giá cao là đất nước có truyền thống hiếu học nhưng tỷ lệ lao động có văn bằng, chứng chỉ lại rất thấp, chỉ chiếm 30%. Bên cạnh đó, tuy giành nhiều giải thưởng khoa học, nhưng Việt Nam vẫn bị xếp vào các nước nghèo, thu nhập bình quân đầu người thấp và đang phấn đấu đạt thu nhập trung bình, trên 7.000 USD vào năm 2035.

Thời gian qua, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (ĐMST) ở Việt Nam tuy còn non trẻ nhưng đã chứng tỏ tiềm năng phát triển rất lớn. Mỗi đối tượng trong hệ sinh thái (từ dự án khởi nghiêp đến các trường ĐH, tổ chức ươm tạo…) đều đã có những bước phát triển vượt bậc, số lượng và chất lượng ngày một nâng cao qua từng năm. Với những lợi thế sẵn có và sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành, địa phương trong việc xây dựng và ban hành các cơ chế, chính sách cần thiết, đặc thù cho hoạt động khởi nghiệp sẽ là đòn bẩy cho hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST ở Việt Nam phát triển, từ đó thúc đẩy các dự án khởi nghiệp phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng.

Theo ông Đặng Đức Thành - Chủ tịch Tập đoàn Green+, việc xây dựng mô hình hệ sinh thái trong đại học khởi nghiệp là một đề án mới, từng được tổ chức ở các đại học (ĐH) như ĐH Hoa Sen, ĐH Bách Khoa, bây giờ là ĐH Y Dược TP.HCM và sắp tới (ngày 21/4) là ĐH Nông Lâm. "Trường ĐH là nơi nghiên cứu và phát triển những công nghệ mới, những mô hình kinh doanh mới. Vì vậy, đây là mô hình ý tưởng cho những ý tưởng ĐMST. Mục tiêu của cuộc hội thảo này là phải tìm ra được thế nào là hệ sinh thái trong trường ĐH, hệ sinh thái này bao gồm những thành tố nào để giúp cho sinh viên và các thầy cô cũng như những người quan tâm hiểu rõ hơn về điều này", ông Thành gợi mở.

Ông Đặng Đức Thành - Chủ tịch Tập đoàn Green+ chia sẻ tại chương trình

Theo PGS.TS Trần Ngọc Đăng - Trung tâm hỗ trợ dự án đổi mới sáng tạo GIC (ĐH Y Dược TP.HCM), thực trạng nghiên cứu khoa học ĐMST còn khá ít ỏi. Tại GIC, từ năm 2019 đến nay chỉ có 2 bằng sáng chế, 1 giải pháp hữu ích, số bài báo trung bình của giảng viên là 0,65/năm, số bài báo quốc tế chỉ chiếm 25%, trong đó 54% số bài là phải tự túc kinh phí. Như vậy, có thể thấy, tiềm năng nghiên cứu khoa học ĐMST của ĐH Y Dược TP.HCM chưa được khai mở hết.

“Nhiệm vụ của GIC chúng tôi là phải làm sao tối ưu hóa, truyền cảm hứng hỗ trợ các giảng viên, sinh viên và các ngành học khác nhau thực hiện các nghiên cứu và dự án ĐMST nhằm mang lại lợi ích tốt đẹp cho xã hội. Chúng tôi tập trung vào giáo dục và nghiên cứu liên quan đến ĐMST và khởi nghiệp. Chúng tôi tin rằng sinh viên, giảng viên, nghiên cứu sinh của ĐH Y Dược TP.HCM là những người có năng lực sáng tạo và là lực lượng quan trọng đóng góp vào sự phát triển của y tế Việt Nam”, ông Đăng chia sẻ.

Ông Phạm Tuấn Hiệp - Giám đốc quản lý Quỹ Đầu tư khởi nghiệp sáng tạo (BK Fund) cho biết, hệ thống ĐMST ĐH Bách khoa Hà Nội (Labs to Market) bao gồm 3 trường, 15 viện, 5 trung tâm, 10 phòng thí nghiệm, gần 100 nhóm nghiên cứu. Để thúc đẩy ĐMST và khởi nghiệp, BK Fund có nguyên tắc chung là: Thúc đẩy hợp tác các doanh nghiệp công nghiệp; Quản lý và khai thác danh mục số hóa thông tin, cấp quyền sử dụng sáng chế... Sau 3 tháng tập trung với 10 nhóm nghiên cứu, Quỹ đã tiến hành tối ưu hoá sản phẩm thương mại, tối ưu hoá mô hình kinh doanh đội nhóm, gọi vốn, chuyển giao công nghệ, bán hàng.

Trong đó có 5 nhóm ươm tạo thành công, giúp tăng doanh thu, kết nối đối tác, kết nối đầu tư và đã có 1-2 nhóm mở rộng thị trường ra quốc tế.

Các diễn giả tham gia chương trình

Theo ông Hiệp, để mô hình hệ sinh thái trong ĐH khởi nghiệp thành công thì cần chú ý 6 yếu tố, đó là: Chiến lược cam kết dài hạn của nhà trường; Số lượng và chất lượng nghiên cứu của nhà trường; Chính sách rõ ràng cho tác giả đối với kết quả nghiên cứu: về quyền sở hữu và chia sẻ lợi nhuận, hỗ trợ phát triển; Nhà trường phải đầu tư tài chính và cơ sở vật chất cho trung tâm đổi mới trong giai đoạn ban đầu; Tăng tự chủ cho trung tâm đổi mới để chủ động kết nối, hợp tác, đầu tư (đi liền với minh bạch); Nhân sự phù hợp gắn bó với trung tâm đổi mới...

Cuối buổi hội thảo, PGS.TS Nguyễn Hồng Quân - Viện nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn (ĐH Quốc gia TP.HCM), kết luận: Các trường ĐH cần có nghiên cứu chuyên sâu hơn về ĐMST và khởi nghiệp, trong đó cần xây dựng khu phân tích, trong việc áp dụng khung sáng tạo trong điều kiện Việt Nam cần chú ý những thành tố nào. Hiện tại, phong trào ĐMST ở Việt Nam vẫn còn mang tính phong trào, việc hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp còn hạn chế, vì thế các thầy cô nên đầu tư nghiên cứu ĐMST, phân tích chính sách và mô hình thí điểm ở các đơn vị ĐH công lập.