Đã có đường đi cho xuất khẩu sách Việt

Ước mơ xuất khẩu sách Việt để thông qua đó quảng bá văn hóa đất nước giờ đây không còn quá xa vời khi đang có những tín hiệu vui cùng con đường bắt đầu được mở ra.

Đọc E-paper

Đầu tháng 9 này, Công ty CP Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam cho biết đã đại diện gia đình nhà văn Trần Dần giới thiệu thành công Những ngã tư và những cột đèn đến nhà xuất bản (NXB) IWBOOK Publishing House thông qua đại diện bản quyền KL Management, và bản tiếng Hàn của cuốn sách được xuất bản vào cuối năm 2018.

Đồng thời, thông qua mạng lưới quốc tế của KL Management, Nhã Nam đã gửi hồ sơ (gồm giới thiệu về tác giả, tác phẩm và một phần bản dịch tiếng Anh của dịch giả David Payne) đến nhiều đại diện bản quyền tại châu Âu và Mỹ cũng như các NXB tại Hội chợ sách Frankfurt vào tháng 10 tới.

Trước đó, vào cuối tháng 7, Công ty TNHH Văn hóa và Truyền thông Lệ Chi (Chibooks) cũng báo tin Tổng cục Xuất nhập khẩu sách Trung Quốc sẽ nhập khẩu sách của Chibooks. Ngoài ra, Chibooks còn nhận được đơn đặt hàng sách từ New Zealand. Hiện Chibooks đang dịch một số đầu sách sang tiếng Hoa, tiếng Anh để triển khai chương trình xuất khẩu sách mà họ đã theo đuổi từ năm 2012 sau khi ký hợp đồng đại diện cho 11 nhà văn.

Ngoài ra, từ năm ngoái, bản quyền của 3 trong số 7 quyển của bộ sách Em thích giỏi toán dành cho lứa tuổi mẫu giáo và tiểu học của Công ty CP Văn hóa Giáo dục Long Minh đã được NXB Clever Media mua để xuất bản tại Nga. Đến nay đã có thêm Malaysia, Singapore, Thái Lan, Indonesia mua bản quyền của bộ sách này. Và Long Minh đang hoàn thành việc dịch bộ sách ra tiếng Pháp và tiếng Nhật. Họ cũng đã xây dựng dự án xuất khẩu bản quyền cho một số bộ truyện tranh, sách toán, STEM khác...

Từ hàng chục năm nay, các NXB, công ty sách của Việt Nam vẫn chủ yếu đi mua bản quyền sách nước ngoài. Theo Cục Xuất bản, In và Phát hành, trong năm 2016, Việt Nam xuất khẩu được 400.000 bản sách, chủ yếu là sang các thị trường Mỹ, Anh, Pháp, Canada, Đông Âu và một số nước châu Á, nhưng nhập khẩu trên 41 triệu bản sách...

Trước đây, một số tác phẩm như Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ của Nguyễn Nhật Ánh hay Cánh đồng bất tận của Nguyễn Ngọc Tư được ký hợp đồng chuyển ngữ sang tiếng Thái, tiếng Hàn, tiếng Nhật hoặc tiếng Nga chỉ mang tính "tiểu ngạch", được giới thiệu thông qua bạn đọc, người quen ở nước ngoài.

>>4 cuốn sách "phơi bày sự thật" của các tỷ phú

Vài năm trở lại đây, các công ty sách như Chibooks, Long Minh, Nhã Nam, NXB Trẻ... đã quan tâm giới thiệu sách Việt ra thế giới thông qua hội sách lớn Frankfurt tại Đức, America Expo tại New York (Mỹ), hội sách London hay Bắc Kinh với mong muốn xuất khẩu được theo đường chính ngạch.

Chẳng hạn như Chibooks, từ 2012 đã thực hiện quy trình giới thiệu hết sức bài bản cho các nhà văn bằng việc xây dựng hồ sơ cá nhân (dịch sang tiếng Anh và tiếng Hoa) và các tác phẩm được lựa chọn chuyển ngữ đều ít nhiều tạo được sự chú ý trong nước, hoặc trở thành sách best-seller...

Sau khi phát hành ở Việt Nam, nhận thấy Em thích giỏi toán bán rất chạy, Long Minh đã đem phiên bản tiếng Anh của bộ sách giới thiệu tại Hội sách Frankfurt năm 2014 và nhận được sự quan tâm của các NXB của hơn 10 quốc gia khác.

Dẫu vậy, đến nay, con số sách Việt được xuất khẩu còn rất khiêm tốn. Có nhiều nguyên nhân, nhưng quan trọng nhất là muốn bán bản quyền ra nước ngoài thì cần có bản dịch ra tiếng Anh. Theo đại diện của Nhã Nam, nếu sách không được dịch ra tiếng Anh thì không thể chào bán rộng rãi ra thế giới, vì các nước không muốn mất công tìm kiếm người dịch từ tiếng bản xứ, rất tốn kém và mất thời gian. Do dịch toàn bộ tác phẩm chào hàng ra tiếng Anh rất tốn kém, nên thời gian qua và hiện nay, các công ty sách Việt vẫn chỉ có thể dịch tóm tắt hoặc một phần, như thế chưa đủ đáp ứng yêu cầu của NXB nước ngoài. Bởi vậy, việc dịch hàng loạt tác phẩm để chào hàng lại càng khó thực hiện.

>>Đọc 9 cuốn sách này, bạn sẽ hạnh phúc hơn trong công việc

Cách nay vài năm, NXB Trẻ từng có dự định dịch Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ (Nguyễn Ngọc Thuần) và Oxford thương yêu (Dương Thụy) cùng một số tác phẩm của nhà văn Sơn Nam sang tiếng Anh, hay NXB Kim Đồng muốn in song ngữ các bộ sách thiếu nhi, sách tranh minh họa cổ tích Việt Nam..., nhưng đến giờ vẫn chưa thực hiện được.

Một phần nữa là dịch giả người Việt vốn am hiểu và quen chuyển ngữ sách nước ngoài sang tiếng Việt, còn chuyển ngữ sách Việt sang tiếng nước ngoài thì những vấn đề về văn hóa, chơi chữ... thường không thoát ý khiến bạn đọc nước ngoài khó tiếp nhận.

Thuê dịch giả bản xứ hiện là xu hướng, như David Payne đang chuyển ngữ cho tác phẩm Những ngã tư và những cột đèn, song chi phí chắc chắn sẽ cao hơn, gây thêm khó khăn cho các công ty sách.

Còn việc có được sự hỗ trợ về dịch thuật từ các quỹ xuất bản hay chính phủ như Indonesia - quốc gia đang xuất khẩu cả trăm đầu sách mỗi năm, chỉ là ước mơ xa vời của sách Việt.

Tất nhiên, không phải không có cách gỡ khó. Ở thời điểm này đã xuất hiện một hướng đi mới cho xuất khẩu sách Việt. Đó là việc ứng dụng tiếp thị nội dung kỹ thuật số - giải pháp đang thu hút sự chú ý mạnh mẽ của các NXB và nhà văn ở nhiều nước. Tuần rồi, tập 1 của bộ truyện tranh Long thần tướng (huy chương bạc giải thưởng Truyện tranh Quốc tế 2016) được dịch sang tiếng Anh vừa được số hóa và phát hành dưới hình thức ebook (sách điện tử) với tựa Holy Dragon Imperator trên trang Amazon với giá 2,99USD (khoảng 67.000 đồng).

Đại diện của đơn vị phát hành Comicola cho biết: "Xuất khẩu theo con đường truyền thống, khi làm việc với các đơn vị nước ngoài, đàm phán bản thảo thì sẽ có vài bất lợi như mất thời gian chờ đợi và thương thảo, lại khó kiểm soát được bản quyền. Chúng tôi quyết định chọn hình thức ebook như một bước thăm dò thị trường. Tiếp đó, nếu lượng mua ebook đạt con số nhất định, nhóm sẽ xuất bản sách giấy tiếng Anh bán ra nước ngoài".

Hy vọng, rồi đây sẽ có nhiều sách Việt được xuất khẩu bằng cách này, dẫu vẫn tốn kém nhưng rõ ràng sẽ thuận lợi hơn.

>>Mọt sách thời "@"