Đề xuất quy định mô hình tổ hợp báo chí của địa phương

Qua quá trình tổng kết 8 năm thi hành Luật Báo chí năm 2016, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhận định rằng một số quy định hiện hành đã bộc lộ nhiều bất cập, chưa theo kịp sự vận động nhanh chóng của khoa học, công nghệ, cũng như xu thế hội tụ truyền thông.

Đáng chú ý, Luật hiện hành chưa có quy định cụ thể để tạo cơ sở pháp lý cho việc hình thành các cơ quan báo chí lớn, có quy mô và nguồn lực đủ mạnh, đóng vai trò dẫn dắt và định hướng thông tin trong môi trường truyền thông đa nền tảng.

Từ kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt là mô hình tập đoàn báo chí của Trung Quốc, quốc gia có nhiều nét tương đồng về cơ cấu thể chế với Việt Nam, việc xây dựng các tổ hợp báo chí được xem là giải pháp khả thi để củng cố sức mạnh truyền thông trong nước.

Hiện tại, một số cơ quan báo chí trung ương như Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV), Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) và Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) đã vận hành theo mô hình tổ hợp, với một cơ quan chủ quản và nhiều đơn vị báo chí trực thuộc như Báo điện tử VOV, Vietnam+, Thể thao & Văn hóa, Tin tức, Vietnam News...

Tại cấp địa phương, mô hình cơ quan báo chí hợp nhất cũng đã được triển khai thử nghiệm ở một số tỉnh thành như Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh, hay Đài Phát thanh - Truyền hình và Báo Bình Phước. Các mô hình này tích hợp đồng thời bốn loại hình báo chí: báo in, báo điện tử, phát thanh và truyền hình.

Tuy nhiên, do Luật Báo chí hiện hành chưa quy định rõ về việc một cơ quan báo chí có thể trực thuộc cơ quan báo chí khác, nên việc vận hành các mô hình tổ hợp này vẫn gặp không ít vướng mắc pháp lý.

Từ thực tiễn triển khai và chủ trương phát triển hệ thống thông tin quốc gia, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) đề xuất bổ sung hai mô hình tổ chức mới:

Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện: Là mô hình cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, có các đơn vị báo chí trực thuộc và có thể có doanh nghiệp trực thuộc hoặc góp vốn. Mô hình này giữ vai trò nòng cốt trong việc định hướng dư luận xã hội, được áp dụng cơ chế đặc thù về tài chính, lao động và tiền lương tương tự như doanh nghiệp.

Tổ hợp báo chí của địa phương: Là tổ chức báo chí cấp tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương, có nhiều loại hình báo chí và đơn vị trực thuộc, có vai trò trung tâm trong việc định hướng thông tin tại địa phương.

Các mô hình nêu trên sẽ được xây dựng theo quy hoạch phát triển mạng lưới cơ sở báo chí, phát thanh - truyền hình, thông tin điện tử và xuất bản do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Chính phủ sẽ quy định chi tiết về cơ chế hoạt động, tài chính và nhân sự của các tổ hợp này nhằm bảo đảm hiệu quả, tránh tình trạng hình thức hoặc dàn trải.

Bên cạnh việc tái cấu trúc mô hình tổ chức báo chí, dự thảo luật cũng chú trọng đến việc quản lý hoạt động thông tin trên không gian mạng, lĩnh vực đang phát sinh nhiều vấn đề liên quan đến cạnh tranh không lành mạnh và vi phạm bản quyền báo chí.

Một điểm mới đáng chú ý là dự thảo đã bổ sung khái niệm tạp chí, qua đó phân biệt rõ ràng giữa báo và tạp chí để ngăn chặn tình trạng "báo hóa" tạp chí, hiện tượng nhiều cơ quan tạp chí lợi dụng danh nghĩa để hoạt động như báo chí thông thường.

Theo đó, tạp chí là sản phẩm báo chí có tính chuyên ngành, đăng tải nội dung mang tính hướng dẫn, nghiệp vụ, không cập nhật tin tức thời sự ngoài phạm vi hoạt động của cơ quan chủ quản. Bao gồm cả tạp chí in và tạp chí điện tử.

Dự thảo cũng khẳng định rằng trang thông tin điện tử tổng hợp không được xem là sản phẩm có tính chất báo chí, chỉ được đăng lại thông tin đã được kiểm chứng, không được tự sản xuất tin, bài như báo chí.

Đồng thời, hai hành vi bị nghiêm cấm đã được bổ sung: Tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng xã hội, trang thông tin điện tử tổng hợp tự sản xuất và đăng phát tin bài như cơ quan báo chí và thông tin gây ảnh hưởng tiêu cực đến vị thế, uy tín, hình ảnh quốc gia; hoặc làm phương hại đến quan hệ đối ngoại, hợp tác quốc tế của Việt Nam.