Việt Nam là quốc gia đứng đầu thế giới về xuất khẩu quế

Tính đến hết tháng 10/2023, Việt Nam đã xuất khẩu được 74.744 tấn quế, thu về 220,3 triệu USD, tăng 19,2% về lượng và nhưng giảm 1,3% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Giá xuất khẩu quế trung bình 10 tháng đạt 2.948 USD/tấn, giảm 17,2% so với cùng kỳ năm 2022. Thị trường xuất khẩu chính của quế Việt Nam là Ấn Độ, chiếm 43,9% thị phần, tiếp đến là Mỹ, Bangladesh…

Được biết, diện tích trồng quế ở Việt Nam vào khoảng 180.000 ha, tập trung chủ yếu ở miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ… Đây là loại cây trồng đóng góp rất lớn cho sinh kế của hàng trăm nghìn hộ dân tộc thiểu số tại các tỉnh vùng sâu vùng xa, đồng thời đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội của nhiều địa phương. Quế có nhiều tác dụng trong sản xuất và cuộc sống như sử dụng làm gia vị, làm hương liệu, làm thuốc chữa bệnh, sử dụng để chế biến thức ăn, nuôi gia súc, gia cầm hoặc sử dụng làm phân bón…

Năm 2022, sản lượng quế Việt Nam chiếm 18,2% nhưng chiếm 34,4% về thị phần xuất khẩu quế toàn cầu. Với sản lượng trên, Việt Nam trở thành nước xuất khẩu quế số 1 trên thế giới với kim ngạch đạt trên 292 triệu USD. Hiện tại, Việt Nam đã có một số doanh nghiệp đầu tư nhà máy chế biến quế hiện đại, đặc biệt là một số doanh nghiệp của FDI.

Dù đạt được thành tích đứng đầu thế giới về xuất khẩu quế và đứng thứ 3 thế giới về sản lượng quế, tuy nhiên Việt Nam vẫn chưa có định hướng chiến lược phát triển bền vững ở cấp quốc gia; thiếu cơ chế để đưa ra những nghiên cứu nhằm kịp thời phản hồi yêu cầu của thị trường.

Theo Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, tiềm năng lợi thế của ngành quế Việt Nam chưa phát huy tương xứng. Nguyên nhân là do tổ chức sản xuất, liên kết theo chuỗi giá trị chưa có, kỹ thuật trồng, chăm sóc, sơ chế, bảo quản vẫn còn yếu. Bên cạnh đó, vẫn thiếu các sản phẩm quế chất lượng cao.

Chất lượng cây giống còn bỏ ngỏ, chưa có nghiên cứu giống đầu dòng. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến cho sản lượng quế Việt Nam còn thấp hơn rất nhiều so với năng suất quế thế giới, đặc biệt là Trung Quốc.

Bên cạnh đó, mối liên kết giữa các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu với người trồng quế chưa phát triển dù Việt Nam có hơn 600 công ty hoạt động trong lĩnh vực gia vị, chủ yếu làm thương mại; việc hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã kết nối với doanh nghiệp còn hạn chế...

Hiện nhiều doanh nghiệp ngành gia vị còn thiếu công nghệ và vốn để đầu tư chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, trong đó có quế; năng lực kỹ thuật chuyên sâu chưa đáp ứng yêu cầu, chưa có nghiên cứu đánh giá tiềm năng khác từ quế để thúc đẩy giải pháp gia tăng giá trị (thị trường carbon, giá trị sản phẩm phụ từ quế…).

Ngoài ra, hiện chưa có một tổ chức làm đầu mối kết nối các tổ chức lại với nhau dẫn tới các chương trình hoạt động mang tính riêng lẻ. Đồng thời, chuỗi cung ứng chưa được tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả, đặc biệt là việc hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã để kết nối với các doanh nghiệp.

Cùng với đó, tình trạng sâu bệnh xảy ra với cây quế và tình trạng khai thác không hợp lý, tận thu quá mức như khai thác trắng cả những diện tích quế còn non; chặt cây tỉa cành không khoa học... Diện tích quế hữu cơ bắt đầu phát triển nhưng còn rất ít, dưới 7% tổng diện tích, sản phẩm chưa đa dạng.