Văn hóa biết ơn: Nền tảng của một gia đình, tổ chức và xã hội phát triển

Trong khi đó, đây lại chính là một giá trị cốt lõi đóng vai trò nuôi dưỡng các mối quan hệ tích cực, xây dựng lòng nhân ái và làm nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của mỗi cá nhân, gia đình, tổ chức và xã hội.

Biết ơn là trạng thái tâm lý tích cực, thể hiện sự trân trọng, ghi nhận và cảm kích trước những giá trị tốt đẹp đã nhận được. Đó có thể là một món quà, một hành động tử tế, một cơ hội trong cuộc đời hay đơn giản là sự hiện diện bên cạnh của người thân. Khi trở thành một hệ giá trị được nuôi dưỡng và duy trì trong gia đình, tổ chức hay xã hội, văn hóa biết ơn không chỉ là phản ứng cá nhân mà còn trở thành chuẩn mực chung, là nền tảng để con người chủ động bày tỏ lòng tri ân và lan tỏa tinh thần thiện chí.

Theo các nhà tâm lý học tích cực như Martin Seligman và Robert Emmons, lòng biết ơn không chỉ là một cảm xúc tích cực mà còn là nền tảng thiết yếu giúp con người đạt được hạnh phúc bền vững và sự hài lòng sâu sắc trong cuộc sống.

Nhiều nghiên cứu cho thấy việc thực hành lòng biết ơn - thông qua việc ghi nhật ký, bày tỏ lời cảm ơn chân thành hoặc đơn giản là trân trọng những điều tốt đẹp có thể kích hoạt não bộ sản sinh các hormone như dopamine, serotonin và oxytocin. Đây là những “vitamin nội tâm” quan trọng hỗ trợ cải thiện sức khỏe tinh thần, giảm căng thẳng, lo âu và tăng cường khả năng kết nối xã hội.

Ở góc độ xã hội học, lòng biết ơn được xem như chất keo vô hình giúp tăng cường sự gắn kết giữa các cá nhân trong cộng đồng. Người biết ơn thường có xu hướng xây dựng được những mối quan hệ hài hòa, lâu bền và tích cực hơn. Từ đó tạo nên một chuỗi tương tác xã hội tích cực, nuôi dưỡng niềm tin và lan tỏa năng lượng thiện lành trong xã hội.

Về phương diện triết học, triết gia La Mã cổ đại Marcus Tullius Cicero từng nhấn mạnh: “Biết ơn không chỉ là đức tính vĩ đại nhất, mà còn là mẹ của mọi đức tính khác”.

Lòng biết ơn, theo ông, là khởi điểm của lòng khiêm nhường, công bằng, bác ái, khoan dung và trách nhiệm. Một người biết ơn sẽ không thể trở nên vô cảm hay tàn nhẫn, bởi nhận thức được sự hiện hữu của ân huệ sẽ dẫn dắt con người hành xử một cách đúng đắn, đạo đức và bền vững.

Trong môi trường doanh nghiệp, văn hóa biết ơn được xem như một nền tảng quản trị nhân văn và chiến lược. Một tổ chức có văn hóa biết ơn là nơi mà nhân viên cảm thấy được ghi nhận, khách hàng được trân trọng và đối tác được tin tưởng.

Đây là tài sản vô hình tạo nên sự gắn bó, lòng trung thành và là đòn bẩy cho sự phát triển bền vững. Văn hóa này cũng góp phần nâng cao vốn xã hội - thông qua sự tôn trọng lẫn nhau và cam kết cùng phát triển và truyền cảm hứng tích cực cho cộng đồng, từ đó trở thành lợi thế cạnh tranh thiết yếu trong bối cảnh người tiêu dùng và người lao động ngày càng coi trọng trách nhiệm xã hội.

Trong gia đình, văn hóa biết ơn được thể hiện qua việc cha mẹ dạy con trân trọng bữa cơm, kính trọng ông bà, và cảm ơn những điều nhỏ bé trong cuộc sống. Trẻ em lớn lên trong môi trường như vậy sẽ phát triển nền tảng đạo đức vững vàng, biết sống tử tế và thấu cảm với người khác. Sự gắn kết giữa các thành viên cũng trở nên khăng khít hơn nhờ vào việc nuôi dưỡng sự cảm kích và yêu thương lẫn nhau.

Tại nơi làm việc, lòng biết ơn không chỉ thể hiện qua sự ghi nhận đóng góp của nhân viên, mà còn là sự tri ân khách hàng đã tin tưởng, đối tác đã đồng hành, và cả những khó khăn đã giúp tổ chức trưởng thành. Khi người lãnh đạo biết bày tỏ lòng biết ơn một cách chân thành, họ sẽ truyền cảm hứng cho tập thể, khơi dậy động lực nội tại và thúc đẩy sự trung thành, sáng tạo trong toàn hệ thống.

Trên bình diện xã hội, văn hóa biết ơn góp phần hình thành một cộng đồng nhân văn và có chiều sâu. Ở đó, con người luôn ghi nhớ công lao của các thế hệ đi trước, trân trọng sự hy sinh thầm lặng của bao người, và không ngừng lan tỏa những giá trị tốt đẹp. Những phương châm như “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu, mà trở thành kim chỉ nam cho lối sống tử tế và trách nhiệm.

Văn hóa biết ơn không thể hình thành trong một sớm một chiều. Đó là kết quả của một hành trình giáo dục nhận thức, rèn luyện và thực hành bền bỉ. Nhưng khi đã trở thành nếp sống, lòng biết ơn sẽ mở ra một thế giới đầy lòng nhân ái, kết nối sâu sắc và tràn ngập năng lượng tích cực.

Hãy bắt đầu từ những điều giản dị nhất: một lời cảm ơn chân thành, một hành động tử tế, một ánh nhìn biết ơn. Từng chút một, bạn sẽ cảm nhận được sự chuyển hóa trong chính bản thân và môi trường sống xung quanh - sâu sắc hơn, hạnh phúc hơn và đầy ắp yêu thương hơn.

Như một triết gia từng nói: “Khi bạn biết ơn, nỗi sợ sẽ biến mất và lòng dũng cảm sẽ xuất hiện”. Hãy thắp lên trong tim mình một ngọn lửa thiện lành, để sống biết ơn và lan tỏa cảm hứng ấy đến với nhiều người hơn nữa.

(*) Tổng giám đốc Công ty TNHH Bao bì giấy nhôm New Toyo Việt Nam