Từ 2026, hộ kinh doanh tính thuế theo doanh thu và lợi nhuận thực tế

Theo Nghị quyết 198/2025/QH15, từ ngày 1/1/2026, tất cả hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh trên cả nước sẽ bỏ hình thức nộp thuế khoán - phương thức đã áp dụng nhiều năm để chuyển sang kê khai, xác định và tự nộp thuế theo doanh thu thực tế.

Cùng với đó, Quyết định 3389/QĐ-BTC năm 2025 của Bộ Tài chính cũng đã phê duyệt Đề án chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, nhằm chuẩn hóa, hiện đại hóa và đảm bảo công bằng trong thực thi nghĩa vụ thuế.

Việc chuyển đổi này được chia thành 3 nhóm hộ kinh doanh dựa theo quy mô doanh thu và hình thức hoạt động. Mục tiêu là đảm bảo người nộp thuế được đối xử công bằng, cơ quan thuế quản lý minh bạch và hiệu quả hơn, đồng thời khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi số và phát triển bền vững.

Nhóm 1: Hộ kinh doanh doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm được miễn thuế

Các hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống sẽ được miễn hoàn toàn thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Tuy nhiên, dù được miễn thuế, nhóm này vẫn phải thực hiện kê khai định kỳ hai lần mỗi năm để phục vụ thống kê và cập nhật dữ liệu quản lý.

Nhóm hộ này không cần áp dụng sổ sách kế toán phức tạp, song vẫn phải đảm bảo tính trung thực và minh bạch về doanh thu. Đây là bước đầu trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ, phục vụ quản lý thuế hiện đại, hướng tới chuyển đổi số trong khu vực hộ kinh doanh.

Nhóm 2: Hộ kinh doanh doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm tính thuế trực tiếp theo doanh thu

Đối với nhóm hộ có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm, cơ quan thuế sẽ áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp trên doanh thu với các mức thuế suất phân theo lĩnh vực hoạt động.

Cụ thể, mức thuế suất là 1,5% đối với hoạt động phân phối và bán lẻ hàng hóa, 4,5% đối với sản xuất, vận tải và dịch vụ ăn uống, 7% cho các loại hình dịch vụ khác, và 10% đối với hoạt động cho thuê tài sản.

Các hộ thuộc nhóm này sẽ kê khai và nộp thuế theo từng quý, lập sổ sách kế toán đơn giản theo mẫu quy định và mở tài khoản ngân hàng riêng phục vụ hoạt động kinh doanh để đảm bảo tính minh bạch tài chính.

Đặc biệt, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, qua đó tăng tính công khai, phòng ngừa gian lận và giảm thất thu ngân sách.

Nhóm 3: Hộ kinh doanh doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm áp dụng kê khai và khấu trừ như doanh nghiệp

Những hộ có doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm sẽ chuyển sang phương pháp kê khai và khấu trừ thuế tương tự doanh nghiệp siêu nhỏ. Thuế giá trị gia tăng (GTGT) được tính bằng thuế GTGT đầu ra trừ thuế GTGT đầu vào, trong khi thuế thu nhập cá nhân (TNCN) được xác định theo công thức thu nhập tính thuế nhân với thuế suất 17%, trong đó thu nhập tính thuế được xác định bằng doanh thu trừ chi phí hợp lý, hợp lệ.

Các hộ nhóm này phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền, đồng thời áp dụng chế độ kế toán và chứng từ theo quy định của doanh nghiệp siêu nhỏ. Việc áp dụng cơ chế này giúp phản ánh trung thực kết quả kinh doanh, đồng thời nâng cao tính chuyên nghiệp và tự chủ của hộ kinh doanh quy mô lớn.

Theo Bộ Tài chính, việc xóa bỏ thuế khoán và áp dụng kê khai, tự nộp thuế là một bước ngoặt lớn trong quá trình hiện đại hóa hệ thống thuế, giúp phản ánh chính xác kết quả kinh doanh, hạn chế thất thu ngân sách và tạo sự công bằng giữa các hộ kinh doanh. Cải cách này cũng hướng tới mục tiêu minh bạch hóa, số hóa hoạt động quản lý thuế, đồng thời nâng cao ý thức tự giác, trách nhiệm của người nộp thuế.

Từ nay đến cuối năm 2025, Cục Thuế sẽ triển khai chương trình hỗ trợ chuyển đổi, tập huấn và hướng dẫn kê khai điện tử cho hộ kinh doanh trên toàn quốc. Hệ thống phần mềm và hạ tầng công nghệ cũng sẽ được nâng cấp để đảm bảo thuận lợi cho người nộp thuế khi thực hiện kê khai, nộp thuế và sử dụng hóa đơn điện tử.

Việc chuyển sang tính thuế theo doanh thu và lợi nhuận thực tế là bước đi cần thiết để xây dựng hệ thống thuế công bằng, minh bạch và phù hợp với thông lệ quốc tế. Cơ chế mới sẽ giúp cơ quan quản lý kiểm soát tốt hơn nguồn thu, đồng thời tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa hộ kinh doanh cá thể và doanh nghiệp.

Đây cũng là một phần trong chiến lược chuyển đổi số ngành tài chính - thuế, hướng tới mô hình quản trị hiện đại, hiệu quả, góp phần xây dựng nền kinh tế số và chính phủ điện tử.

Khi thực hiện đầy đủ, cải cách này sẽ giúp nâng cao năng suất, tăng thu ngân sách, đồng thời tạo điều kiện cho khu vực kinh tế cá thể phát triển bền vững, hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế quốc gia.