Trung Quốc vượt Mỹ, trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong 4 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 3,3 tỷ USD, tăng trưởng 21% so với cùng kỳ năm 2024. Tăng trưởng này chủ yếu được thúc đẩy bởi các nhóm sản phẩm chủ lực như tôm, cá tra và nhuyễn thể.

Riêng ngành tôm ghi nhận sự phục hồi ấn tượng với kim ngạch đạt 1,27 tỷ USD, tăng 30%, nhờ giá cả dần ổn định và nhu cầu tiêu thụ gia tăng tại các thị trường như Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản.

Trung Quốc đã chính thức vượt Mỹ để trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam, với kim ngạch gần 710 triệu USD, tăng mạnh 56% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng cao nhất trong số các thị trường chính. Nhật Bản xếp thứ 2 với hơn 536 triệu USD, tăng 22% nhờ nhu cầu ổn định và sự ưa chuộng các sản phẩm chế biến giá trị gia tăng.

Trong khi đó, Mỹ từng giữ vị trí dẫn đầu đã tụt xuống hạng 3, nhập khẩu 498 triệu USD, chỉ tăng 7%. Đáng chú ý, riêng trong tháng 4, kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ chỉ đạt hơn 120 triệu USD, giảm 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Nguyên nhân chủ yếu là do Mỹ công bố mức thuế đối ứng dự kiến lên tới 46% đối với một số mặt hàng thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam.

Xuất khẩu sang EU đạt 351,5 triệu USD, tăng 17%, trong khi Hàn Quốc đạt 264 triệu USD (tăng 15%) nhờ tận dụng tốt ưu đãi từ Hiệp định EVFTA. Khu vực ASEAN ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 25%, đạt 218,8 triệu USD. Ngược lại, thị trường Trung Đông giảm 8% do nhu cầu tiêu thụ suy yếu.

Trước nguy cơ mức thuế đối ứng của Mỹ có hiệu lực từ ngày 9/7/2025, nhiều doanh nghiệp đã chủ động đẩy mạnh xuất khẩu trong quý I và đầu quý II nhằm "chạy đà" trước khi chính sách được áp dụng. Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, một trong những doanh nghiệp xuất khẩu tôm lớn nhất cả nước đang cân nhắc rút khỏi thị trường Mỹ nếu thuế suất 46% được áp dụng chính thức.

Doanh nghiệp này lên kế hoạch mở rộng xuất khẩu sang các thị trường tiềm năng khác như Canada, Australia, Hàn Quốc và Nhật Bản. Chủ tịch HĐQT Hồ Quốc Lực cũng đánh giá Trung Quốc là một thị trường đầy tiềm năng, đang được công ty theo dõi để thâm nhập khi điều kiện thuận lợi.

Trong quý I, Sao Ta cùng công ty con đã xuất khẩu hơn 46 triệu USD sang Mỹ và dự kiến con số này có thể lên tới 60 triệu USD trong 40 ngày gần nhất. Việc đẩy mạnh xuất khẩu trong giai đoạn 90 ngày tạm hoãn thuế được xem là bước đi chiến lược nhằm giảm thiểu rủi ro.

Ở chiều ngược lại, Công ty CP Vĩnh Hoàn, doanh nghiệp hàng đầu trong ngành cá tra cho biết, vẫn tiếp tục tăng cường xuất khẩu sang Mỹ trước thời điểm áp thuế, dù đã điều chỉnh giảm kế hoạch lợi nhuận năm 2025 xuống 226 tỷ đồng, thể hiện sự thận trọng trong bối cảnh thị trường biến động.

VASEP dự báo, trong 2 tháng tới, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ có thể tăng 10 - 15% so với tháng 4 nhờ các hợp đồng gấp rút và chính sách giá linh hoạt nhằm bảo vệ thị phần. Tuy nhiên, xuất khẩu sang Trung Quốc và ASEAN có nguy cơ chững lại do sự cạnh tranh từ chính các sản phẩm thủy sản của Trung Quốc quay trở lại sau khi bị Mỹ áp thuế. Trong khi đó, thị trường EU và Nhật Bản được kỳ vọng duy trì đà tăng trưởng ổn định ở mức 8 - 10% nhờ nền tảng bền vững từ các hiệp định thương mại tự do.

Sự chuyển dịch thị trường và chính sách thuế quốc tế hiện nay đang buộc các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam phải tái cấu trúc chiến lược, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và tối ưu hóa chuỗi giá trị để duy trì lợi thế cạnh tranh trên quy mô toàn cầu.