TP.HCM và khát vọng đô thị đổi mới sáng tạo toàn cầu: Doanh nghiệp trong và ngoài nước đồng hành cùng Thành phố (Bài 5)

Ông Nguyễn Văn Ngà - Đồng sáng lập kiêm Phó Tổng Giám đốc điều hành Công ty CP Mebi Farm:

Khát vọng xây dựng TP.HCM thành đô thị đổi mới sáng tạo toàn cầu không thể thiếu sự góp sức rất lớn của khu vực tư nhân.

Nhắc đến đổi mới sáng tạo không thể không nói về công nghệ. Tuy nhiên, để hệ thống thiết bị công nghệ phát huy hiệu quả tối ưu thực chất, tránh chạy theo bề nổi, tôi cho rằng doanh nghiệp cần lưu ý ba điểm lớn: Thứ nhất, đầu tư thiết bị công nghệ cao phải xem xét tính đồng bộ hệ thống các thiết bị và phù hợp với hệ thống vận hành của doanh nghiệp. Thứ hai, cần tổ chức ban thẩm định, gồm những người am hiểu công nghệ và vận hành, để đánh giá hiệu quả toàn diện tất cả các khía cạnh cả về công nghệ, tiêu hao nguồn lực và hiệu quả tài chính. Đầu tư công nghệ cao vào ngành nông nghiệp, cần có chuyên gia am hiểu đặc thù ngành, nhằm đảm bảo công nghệ đó đáp ứng tối ưu cho quá trình sinh trưởng và phát triển của vật nuôi hoặc cây trồng. Thứ ba, cần có quy hoạch tổng thể về định hướng chiến lược phát triển doanh nghiệp, để có thể phân kỳ đầu tư phù hợp. Thiết bị công nghệ được đầu tư phân kỳ trước phải được thiết kế sẵn sàng để có thể đấu nối với thiết bị công nghệ khi mở rộng hệ thống ở phân kỳ sau. Nhằm phát huy tối ưu hiệu quả vận hành của cả hệ thống.

Ông Philippe Gautron - Tổng giám đốc Thị trường Việt Nam của STADA Pymepharco:

Đầu tư phát triển hạ tầng, thúc đẩy logistics, đẩy mạnh chuyển đổi số…

Là đầu tàu kinh tế của Việt Nam, để duy trì vị thế trung tâm kinh tế và thủ phủ khởi nghiệp, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh với các đô thị lớn trong khu vực, TP.HCM cần tiếp tục đầu tư phát triển hạ tầng, thúc đẩy logistics, đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi cho dòng vốn FDI.

Các chiến lược trọng tâm gồm: Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đạt chuẩn quốc tế thông qua các vườn ươm khởi nghiệp, mở rộng mạng lưới vốn đầu tư mạo hiểm và tăng cường hợp tác giữa đại học - doanh nghiệp; nâng cấp hạ tầng logistics và kết nối, đặc biệt là kết nối kỹ thuật số nhằm duy trì lợi thế cạnh tranh của thành phố trong khu vực; thúc đẩy phát triển đô thị bền vững với hạ tầng xanh và quy hoạch có trách nhiệm để nâng cao chất lượng sống, đáp ứng kỳ vọng của nhà đầu tư toàn cầu; đồng thời đẩy mạnh hội nhập quốc tế, khẳng định vị thế của TP.HCM như một cửa ngõ năng động của Việt Nam vào ASEAN và thế giới.

Ông Peter Mok - Giám đốc điều hành Trung tâm Đổi mới Sáng tạo và Khởi nghiệp Thanh niên Qianhai Thâm Quyến - Hồng Kông:

Định vị điểm khác biệt, đồng thời củng cố từng mắt xích trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

TP.HCM muốn trở thành trung tâm khu vực hay “cửa ngõ” đổi mới sáng tạo khu vực cần xác định rõ vị thế chiến lược của mình. Định vị ở đâu so với Singapore, Malaysia, Thái Lan? Mỗi nước đều có chiến lược riêng và Việt Nam hay TP.HCM cần tìm ra điểm khác biệt, đồng thời củng cố từng mắt xích trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Trước hết là nghiên cứu và phát triển (R&D). TP.HCM nên tận dụng các kết quả nghiên cứu hàng đầu từ các trường đại học và viện nghiên cứu quốc tế, biến mình thành “phòng thí nghiệm ứng dụng” cho các công nghệ mới. Khi có môi trường thử nghiệm tốt sẽ thu hút được các nhóm nghiên cứu công nghệ sâu đến triển khai thực tế. Tiếp theo là tập trung vào những lĩnh vực thế mạnh, như bán dẫn, AI, điện tử - thay vì dàn trải. Hãy chọn một vài hướng mũi nhọn phù hợp, dồn nguồn lực đào tạo, nghiên cứu và thu hút doanh nghiệp trong chuỗi giá trị đó.

Bên cạnh đó, cần thu hút các tập đoàn đa quốc gia vào đầu tư, đồng thời gắn kết họ với các nhóm nghiên cứu trong giai đoạn đầu, để những kết quả nghiên cứu có thể thương mại hóa ngay. Một trụ cột khác là đầu tư tài chính cho đổi mới sáng tạo, đặc biệt ở giai đoạn sớm và tăng trưởng. Đây là dạng đầu tư nhỏ, rủi ro cao, khác hẳn với thị trường tài chính thứ cấp như Tokyo hay Hồng Kông. Chính quyền Thành phố cần chủ động tạo cơ chế khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư vào đổi mới sáng tạo - từ đó “tiếp nhiên liệu” cho các doanh nghiệp công nghệ và startup.

Tóm lại, TP.HCM cần tập trung vào ba trụ cột: Giáo dục - nghiên cứu, thu hút đầu tư chiến lược, và xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững.

TS. Nguyễn Đức Quốc - Chủ tịch Tập đoàn giáo dục quốc tế Nam Việt (TP.HCM):

Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút nhân tài quốc tế.

Nếu TP.HCM muốn trở thành điểm đến của tri thức và công nghệ, bước đi đầu tiên phải là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Đổi mới sáng tạo không chỉ là công nghệ hay khởi nghiệp, mà còn là tư duy, kỹ năng sống và năng lực tự học - những phẩm chất cần được nuôi dưỡng liên tục, bắt đầu từ bậc mầm non cho đến trung học phổ thông.

Chúng tôi mong muốn xây dựng cầu nối giữa học sinh, nhà nghiên cứu và các startup công nghệ, hình thành một mạng lưới sáng tạo liên kết, nơi kiến thức, vốn và công nghệ gặp nhau để tạo ra giá trị mới. Những sáng kiến này sẽ góp phần trực tiếp vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của TP.HCM, giúp Thành phố thu hút đầu tư, nhân tài quốc tế. Với nguồn lực trẻ dồi dào, tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ và khát vọng chinh phục tương lai, nếu hệ sinh thái giáo dục, doanh nghiệp và công nghệ được kết nối chặt chẽ, TP.HCM hoàn toàn có thể trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á.

Ông Michael Peter Wekezer - Giám đốc Rödl & Partner Vietnam

Phát triển đô thị xanh thông qua năng lượng sạch, giao thông thân thiện môi trường và quy hoạch bền vững

TP.HCM là đô thị đặc biệt với vị trí chiến lược ở trung tâm ASEAN, đóng vai trò cửa ngõ quan trọng cho thương mại và đầu tư quốc tế. Để cạnh tranh với các đô thị hàng đầu khu vực như Bangkok, Kuala Lumpur hay Singapore, Thành phố cần ưu tiên đầu tư dài hạn vào hạ tầng và giáo dục - hai yếu tố nền tảng của một đô thị hiện đại. Song song đó, TP.HCM cần đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, phát triển công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số nhằm tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. Bên cạnh tăng trưởng kinh tế, việc phát triển đô thị xanh thông qua năng lượng sạch, giao thông thân thiện môi trường và quy hoạch bền vững sẽ giúp nâng cao chất lượng sống, đồng thời khẳng định vị thế của TP.HCM như một trung tâm kinh tế sáng tạo năng động hàng đầu khu vực.

Ông Alexander Ziehe - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Đức tại Việt Nam (GBA):

TP.HCM cần chính sách mở cửa mạnh mẽ và sớm áp dụng các cải cách thông qua mô hình sandbox

Chúng tôi mong muốn thúc đẩy sâu hơn sự hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp. Việc đưa nhu cầu thực tế của doanh nghiệp vào chương trình đào tạo và thiết lập hệ thống thực tập chính quy sẽ giúp tăng tính ứng dụng trong học tập, đồng thời tạo cơ hội cho sinh viên tiếp cận môi trường làm việc thực tế. Các chương trình nghiên cứu chung giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo trong các lĩnh vực như phát triển đô thị tương lai, trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ mới đã chứng minh hiệu quả tại nhiều nền kinh tế phát triển, và cần được ưu tiên triển khai tại Việt Nam. Điều này đòi hỏi nguồn tài trợ bổ sung để sinh viên được học theo phương pháp hiện đại, làm việc với công cụ tiên tiến, đồng thời khuyến khích các cơ sở đào tạo tham gia mô hình hợp tác công - tư (PPP). Bên cạnh đó, việc cải thiện chính sách visa và cư trú theo hướng minh bạch, đơn giản hơn cũng là yếu tố quan trọng để thu hút và giữ chân nhân tài quốc tế.

Để thu hút thêm đầu tư, TP.HCM cần chính sách mở cửa mạnh mẽ và sớm áp dụng các cải cách thông qua mô hình sandbox – công cụ then chốt giúp doanh nghiệp thử nghiệm sáng kiến trong môi trường linh hoạt. Các doanh nghiệp mong muốn tận dụng lực lượng lao động trẻ, trình độ cao cùng mạng lưới công nghiệp phát triển của TP.HCM và các tỉnh lân cận để mở rộng hoạt động. Một khung chính sách minh bạch, cởi mở và thân thiện sẽ là nền tảng quan trọng giúp biến mối quan tâm này thành các dự án đầu tư thực chất. Trong bối cảnh Việt Nam vẫn duy trì mức thuế tương đối cao, các hoạt động dựa trên nghiên cứu và phát triển (R&D) cần được áp dụng chính sách ưu đãi nhằm khuyến khích đầu tư, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.