Nguyễn Tiến Lược - Tổng giám đốc Công ty TNHH Cơ khí chính xác Việt - Pháp: Tôi luôn muốn làm ra nhiều sản phẩm Việt uy tín

* VF Decolletage đã đi một bước dài 20 năm. Ông có thể cho bạn đọc Doanh Nhân Sài Gòn một cái nhìn về hành trình của doanh nghiệp cơ khí chính xác Việt - Pháp?

- Tôi có những người anh em làm nghề tiện công cụ chính xác ở Pháp và Thụy Sĩ. Trong một lần về thăm quê hương, họ đã truyền cho tôi niềm say mê thích thú với nghề tiện những chi tiết máy móc cực nhỏ, cực chính xác trong ngành đồng hồ, ô tô, xe máy và chi tiết trong không gian dụng cụ dân dụng. Nhìn lại thực tế ở Việt Nam lúc bấy giờ, tôi thấy ngành này chưa phát triển, thế là say mê lao vô làm.

Tôi bắt đầu bằng những chuyến đi thực tế ở Pháp và Thụy Sĩ. Sau đó VF Decolletage ra đời năm 1999. Chúng tôi nhập toàn bộ máy móc, nguyên liệu, công cụ... của Thụy Sĩ và Pháp về Việt Nam để chế tạo những công cụ cơ khí chính xác. Bước đầu sản xuất, ngoài thị trường Việt Nam, chúng tôi còn nhắm đến các khách hàng ở Nhật Bản. Bước tiếp cận thị trường nước ngoài cũng rất nhiêu khê. Họ đặt hàng mình dè dặt với số lượng ban đầu rất ít, chúng tôi chấp nhận lỗ để xây dựng thị trường. Được hơn hai năm sau thì VF Decolletage được hơn 10 doanh nghiệp Nhật tín nhiệm, đặt hàng với số lượng lớn. Bây giờ thì công ty phát triển bền vững với số linh kiện xuất khẩu bình quân 100 triệu linh kiện/năm.

* Sau hơn 20 năm xây dựng và phát triển, với vị trí là một trong những doanh nghiệp đầu tiên của Việt Nam đầu tư vào ngành cơ khí chính xác, ông có nhận xét gì về sự phát triển của ngành cơ khí chính xác của Việt Nam hiện nay?

- Cả nước hiện có vài chục doanh nghiệp cơ khí chính xác như chúng tôi. Tuy nhiên, có sự khác nhau về quy trình đầu ra và đầu vào. Thực tế, chúng ta không thể căn cứ vào số lượng doanh nghiệp làm cơ khí chính xác để bảo rằng đó là sự phát triển. Tôi cho rằng, sự phát triển của ngành này hiện nay còn rất dè dặt. Một số doanh nghiệp vì cạnh tranh, vì để hạ giá thành sản phẩm đã sử dụng nguyên liệu, máy móc trong nước. Nguyên liệu, máy móc của Việt Nam để chế tạo ra những linh kiện chính xác, thật tình có chất lượng chưa cao. 

Sau 20 năm đi vào hoạt động, để giữ uy tín thương hiệu, VF Decolletage vẫn còn nhập phần lớn nguyên liệu và công cụ sản xuất của Pháp, Thụy Sĩ. Sau này, công nghiệp phụ trợ cơ khí chính xác của Thái Lan, Đài Loan, Hàn Quốc... phát triển, chúng tôi cũng có nhập hàng của các nước này. Tuy nhiên, để ủng hộ doanh nghiệp trong nước và tăng sức cạnh tranh với thị trường bình dân trong nước, VF Decolletage cũng đã sử dụng 25% nguyên phụ liệu của các doanh nghiệp Việt Nam.

* Sản phẩm xuất xưởng của VF Decolletage bao gồm những mặt hàng chính nào và dường như không thấy VF Decolletage tham gia các chiến dịch tiếp thị sinh động như các doanh nghiệp khác, thưa giám đốc?

- Công ty của chúng tôi có thể làm được những sản phẩm đường kính nhỏ (từ 0,5mm) với dung sai thật chính xác (0,005mm). VF Decolletage sản xuất các linh kiện cho ngành ô tô, xe máy như taper, nozzle, key, contact, pluger, stopper, pin... Các linh kiện cho sản phẩm cần câu cá như roller, collar, handle rivet, shaft... Các khớp nối trong ngành công nghiệp điện - điện tử như dust cap, holder, plug frame... Các thiết bị và dụng cụ trong ngành y tế như spiral implants, screws, drills... Không tham gia tiếp thị, đúng ra cũng là một hạn chế của doanh nghiệp. Chúng tôi cũng muốn quảng bá cho cộng đồng biết đến doanh nghiệp VF Decolletage làm những linh kiện máy móc siêu nhỏ với hơn 200 công nhân, kỹ sư lành nghề. Tuy nhiên, cung không đủ cấp cho cầu nên ngày tiếp ngày, tháng tiếp tháng, năm tiếp năm, chúng tôi cứ mãi bù đầu trong sản xuất...

* Doanh nghiệp cơ khí tỷ đô vẫn lặn ngụp trong khó khăn - đây là thực tế hoạt động của các doanh nghiệp cơ khí ở Việt Nam được nêu ra trong một hội nghị ngành cơ khí mới đây. Ông có ý kiến gì về vấn đề này?

- Một trong những khó khăn lớn nhất mà các doanh nghiệp cơ khí chúng tôi phải “lặn ngụp” hiện nay là sự chỉ đạo, định hướng của cấp trên, của ngành chủ quản... không sâu sát thực tế, không rõ ràng. Chúng tôi cần được định hướng về mặt vĩ mô là đầu tư như thế nào và đầu tư vào đâu thì hiệu quả. Đầu tư như thế nào để không trùng lắp, để có sự cân đối cung - cầu hợp lý.

Tôi có thể đưa ra đây một câu chuyện “hướng đầu tư” không hợp lý. Đó là chính sách cấm doanh nghiệp trong nước nhập máy đã sử dụng từ 10 năm trở lên. Chính sách này chỉ đúng với một số loại máy và một số quốc gia xuất xứ máy. Riêng với máy tiện chính xác (và nhiều loại máy khác nữa) của các quốc gia phát triển, tuổi thọ của máy có khi kéo dài đến 50 năm (vẫn chạy tốt). Tình hình khó khăn như thế, nhiều doanh nghiệp không có khả năng mua máy mới (giá có khi đắt gấp 10 lần máy cũ nhưng vẫn còn xài tốt), đành phải mua máy mới nhưng rẻ tiền từ nơi xuất xứ không đảm bảo (mua máy của Trung Quốc chẳng hạn).

* Chính sách cấm nhập máy đã sử dụng 10 năm trở lên của Nhà nước có ảnh hưởng gì đến “thương hiệu chuyên dùng máy ngoại” của VF Decolletage?

- Không sao cả. Trước khi có chính sách này, chúng tôi đã nhập 100 máy chuyên dụng của Thụy Sĩ, Pháp và Nhật Bản. Phải nói là Nhật Bản có bước tiến vượt bậc về khả năng chế tạo máy, công cụ... cho ngành cơ khí chính xác. Sau thế chiến thứ hai, Nhật Bản chỉ mới bắt đầu tập tễnh vào ngành cơ khí chính xác, ngành công nghiệp này của Nhật lúc bấy giờ cũng chưa có gì. Nhưng hiện nay, họ đã chế tạo được máy móc, công cụ... để làm linh kiện cơ khí chính xác có chất lượng không thua gì sản phẩm của Pháp, Thụy Sĩ.

- Có một doanh nghiệp Đài Loan đã tung “tin vịt” như thế này: “Việt Nam không làm nổi con ốc vít”. Đúng là “tin vịt” vì doanh nghiệp Việt chúng tôi hiện nay làm được nhiều điều hay hơn họ tưởng. Chúng tôi luôn chí thú làm ăn, luôn muốn làm ra nhiều sản phẩm Việt uy tín. Bằng chứng là trong thời gian dài vừa qua, rất nhiều mặt hàng thương hiệu Việt bị nước ngoài giả nhãn mác, giả nguồn gốc xuất xứ đến mức báo động.

* Thực tế, ngành cơ khí Việt Nam hiện nay chỉ đáp ứng được 32% nhu cầu sản phẩm cơ khí cả nước. Ông có thể lý giải về việc “phủ sóng” khá khiêm tốn của ngành cơ khí trong nước?

Nhưng vì sao nhiều mặt hàng Việt vẫn “phủ sóng” không hết thị trường cả nước, trong đó có mặt hàng cơ khí? Chúng tôi bị áp lực về các thủ tục nhập khẩu máy móc, nguyên liệu, linh kiện. Một kiện hàng nhập khẩu đã nhập về, nhưng phải qua rất nhiều thủ tục nhiêu khê mới đến tay doanh nghiệp. Chính điều này khiến các doanh nghiệp không muốn “bung” hết tần suất hoạt động. Một lý do không kém phần quan trọng nữa là, nạn “chảy máu chất xám” trong ngành cơ khí ở Việt Nam rất dữ dội. Chúng tôi có nhiều người giỏi trong ngành là tiến sĩ, thạc sĩ, kỹ sư... đã bỏ ra nước ngoài làm việc vì điều kiện làm việc thông thoáng hơn, hạ tầng phục vụ tốt hơn, lương và các chế độ đãi ngộ cao hơn.

* Để ngành cơ khí trong nước phát triển, ông có kiến nghị gì với cấp bộ, ngành chủ quản?

- Tôi ước mơ ngành cơ khí Việt Nam được Nhà nước quan tâm tạo cơ sở hạ tầng vững chắc. Chúng tôi cần một dàn công nghiệp phụ trợ và hỗ trợ chắc chắn để phát triển ngành công nghiệp cơ khí chính xác. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng cần một hệ thống văn bản, chính sách phù hợp với thực tế kinh doanh - sản xuất của doanh nghiệp. Không chấp nhận những văn bản, chính sách không phù hợp - mà doanh nhân là những người “lãnh đủ” trước tiên! Ngoài ra, những quy định về nhập khẩu máy móc, thiết bị, linh kiện... phải thống nhất và có thông tin rõ ràng. 

* Xuyên suốt những tâm tư của một tổng giám đốc ngành chế tạo cơ khí chính xác, ông đã cho thấy rất nhiều khó khăn để giữ vững và phát triển một VF Decolletage như ngày hôm nay. Ông có cảm thấy “hối hận” khi chọn kinh doanh và phát triển ngành “khó ăn” này không?

- Không hề! Tôi còn hạnh phúc nữa là khác. Tôi thích tới đích bằng con đường khúc khuỷu hơn là con đường toàn hoa hồng. Chính vì tôi “mạo hiểm” cách đây 20 năm nên ngành công nghiệp cơ khí chính xác ở Việt Nam mới được nhen nhóm và có hội, có thuyền như ngày hôm nay. Tôi đam mê ngành sản xuất ra những linh kiện bé xíu cho những cỗ máy hoạt động diệu kỳ. Có cùng đam mê và thấu hiểu ước muốn làm gì đó cho ngành công nghiệp cơ khí Việt Nam, một ông anh của tôi là chuyên gia ngành cơ khí ở Thụy Sĩ đã về Việt Nam xây dựng thêm một công ty cơ khí chính xác song hành cùng VF Decolletage.

* Ông có nhắn nhủ gì với các kỹ sư trẻ có cùng đam mê trong ngành công nghiệp cơ khí chính xác?

- Thật ra, tôi không phải là kỹ sư cơ khí. Tôi tốt nghiệp đại học kinh tế ngành quản trị kinh doanh. Nhưng tôi mê sự chính xác của các chi tiết bé xíu trong máy móc. Sự chính xác này luôn đòi hỏi cái mới. Không mới thì không chính xác. Không mới thì sẽ bị đào thải. Các đơn đặt hàng của khách luôn là “nguồn mới” vô tận cho chúng tôi. Yêu cầu ngày càng cao của họ chính là cái mới khiến chúng tôi phải động não hàng ngày hàng giờ... Tôi sẽ nói với các em rằng, làm công nghệ cơ khí chính xác, cứ dấn thân đi, cứ chiều chuộng khách hàng đi, rồi chúng ta sẽ vượt lên chính mình khi nào không hay. Khi đó, chính là lúc nghề đã chọn mình, chứ mình không chọn nghề. 

* Vâng, nghề cơ khí chính xác quả đầy thi vị với một giám đốc đam mê nghề nghiệp như ông. Thưa ông, trong các con của ông, liệu có “hậu duệ” nào...

- Tôi có một gia đình hạnh phúc với 4 con luôn ngoan và học giỏi. Hai cậu con đầu đã tốt nghiệp cao học quản trị kinh doanh và cao học quản trị sản xuất bên Mỹ. Hai cậu này sẽ về nước kế nghiệp nghề cơ khí chính xác của cha. Tôi hy vọng với nền tảng mình và các đồng sự gầy dựng 20 năm qua, các con sẽ cùng tôi và các đồng sự vận hành tốt công ty, phát huy tốt hơn những điều đã học ở nước ngoài.

* Xin cảm ơn ông!