TP.HCM đề xuất lập 4 khu thương mại tự do

Mục tiêu của kế hoạch là tận dụng tối đa lợi thế vị trí địa lý, thúc đẩy phát triển kinh tế biển, logistics, đô thị và nâng cao vị thế của thành phố trong mạng lưới giao thương toàn cầu. Báo cáo của Sở Công Thương TP.HCM cho biết các khu vực được đề xuất bao gồm Cần Giờ, Cái Mép Hạ, Bàu Bàng và An Bình.

Khu thương mại tự do Cần Giờ được định vị tại xã Bình Khánh, gắn với Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và vịnh Gành Rái. Với quy mô dự kiến từ 1.000 đến 2.000 ha, đây là vị trí chiến lược giúp Cần Giờ trở thành cửa ngõ thương mại quốc tế, trực tiếp kết nối các tuyến hàng hải trọng yếu của thế giới. Khu vực này hiện đang trong giai đoạn nghiên cứu và được kỳ vọng sẽ đóng vai trò đầu mối vận tải biển quy mô lớn của vùng.

Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ, thuộc địa bàn thị xã Phú Mỹ (Bà Rịa - Vũng Tàu), có diện tích hơn 3.700 ha, được chia thành ba khu chức năng với 8 phân khu. Khu chức năng thứ nhất rộng hơn 1.735 ha là trung tâm giao thông vận tải, bao gồm cảng biển, cảng thủy nội địa và ga đường sắt.

Khu chức năng thứ hai có diện tích hơn 1.178 ha là hệ thống kho bãi logistics và công nghiệp. Khu chức năng thứ ba rộng hơn 850 ha dành cho công nghiệp công nghệ cao, đô thị và dịch vụ. Đây là trung tâm vận tải - logistics liên kết chặt chẽ với Cảng Cái Mép - Thị Vải, một trong những cảng biển nước sâu lớn nhất Việt Nam.

Khu thương mại tự do Bàu Bàng, nay thuộc địa giới hành chính TP.HCM sau khi sáp nhập từ tỉnh Bình Dương, có quy mô khoảng 100 ha. Vị trí của khu vực này nằm trên trục kết nối Cảng Cái Mép - Thị Vải với cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh), gần ga đường sắt quốc tế Bàu Bàng thuộc tuyến TP.HCM - Lộc Ninh. Khu vực được định hướng trở thành điểm trung chuyển hàng hóa chiến lược từ Tây Nguyên và Campuchia ra hệ thống cảng biển quốc tế.

Khu thương mại tự do An Bình, cũng thuộc địa bàn tỉnh Bình Dương cũ, có quy mô khoảng 100 ha. Nơi đây nằm gần cảng cạn Sóng Thần, đồng thời có kết nối thuận lợi tới Cảng Cái Mép - Thị Vải và cửa khẩu Mộc Bài. Hạ tầng giao thông cho phép phục vụ hiệu quả cả vận tải đường bộ lẫn đường sắt quốc tế, giúp khu vực này trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng hàng hóa.

TP.HCM đặt mục tiêu xây dựng cụm cảng và hệ thống logistics thông minh tại khu vực Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ, hình thành “siêu cảng” vận hành bằng dữ liệu lớn, tối ưu chuỗi cung ứng, giảm phát thải và nâng cao hiệu quả vận hành. Mô hình này sẽ đưa TP.HCM trở thành cửa ngõ giao thương quốc tế hàng đầu Đông Nam Á, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam.

Theo Sở Công Thương TP.HCM, kế hoạch nghiên cứu và xây dựng các khu thương mại tự do đã nhận được sự quan tâm từ nhiều nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước, tiêu biểu như DP World, VinGroup và Liên doanh Geleximco.

Tuy nhiên, quá trình triển khai đang gặp phải những trở ngại đáng kể. Hệ thống quy định pháp luật về FTZ hiện chưa hoàn thiện, thiếu các chính sách đặc thù về thuế, đầu tư và đất đai. Việc xây dựng chính sách riêng cũng gặp khó khăn do chưa phù hợp với các quy định hiện hành, đặc biệt trong vấn đề miễn, giảm thuế và ưu đãi đầu tư.

Để khắc phục khó khăn, Sở Công Thương TP.HCM kiến nghị bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng riêng cho khu thương mại tự do vào Nghị quyết 98. Các chính sách này cần được thiết kế theo hướng mở, linh hoạt và đa dạng, nhằm tạo động lực thu hút đầu tư và hỗ trợ tối đa cho hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Bên cạnh đó, do quy mô nền kinh tế và địa giới hành chính của TP.HCM đã thay đổi sau khi sáp nhập tỉnh, việc khảo sát, điều tra và đánh giá lại toàn diện thực trạng phát triển ngành logistics và chuỗi cung ứng liên kết vùng là cần thiết.

Quy hoạch phát triển hạ tầng giao thông cũng cần được rà soát để phát huy tối đa thế mạnh từng khu vực: TP.HCM là trung tâm tài chính quốc tế, Bình Dương là vùng công nghiệp trọng điểm, còn Bà Rịa - Vũng Tàu là đầu tàu về kinh tế biển và dịch vụ logistics.

Khu thương mại tự do là một mô hình kinh tế đặc biệt, được thiết lập trong lãnh thổ quốc gia nhưng áp dụng cơ chế hải quan, thuế và thủ tục hành chính ưu đãi, nhằm khuyến khích thương mại, sản xuất và phát triển dịch vụ logistics. Với bốn đề án đang được nghiên cứu, TP.HCM kỳ vọng sẽ mở ra một giai đoạn mới cho sự phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế của thành phố.