Thủ tướng yêu cầu xác định thứ tự ưu tiên các dự án ứng phó biến đổi khí hậu tại Đồng bằng sông Cửu Long

Theo Thủ tướng, ĐBSCL là vùng đất trù phú, giàu tiềm năng, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, nhưng đang đối mặt cùng lúc nhiều thách thức mang tính hệ thống và có tác động tương hỗ, trong đó vấn đề nguồn nước giữ vai trò trọng tâm.

Lãnh đạo Chính phủ chỉ rõ rằng những thách thức này ảnh hưởng trực tiếp tới sinh kế của gần 18% dân số cả nước. Mặc dù chỉ chiếm 12,8% diện tích, vùng đồng bằng lại đóng góp tới 95% lượng gạo xuất khẩu, 60% thủy sản và 65% trái cây xuất khẩu của Việt Nam. Vì vậy, Đề án phải đưa ra các nhóm giải pháp “thuận thiên”, thích ứng linh hoạt và hướng tới việc xử lý căn cơ từng vấn đề, bảo đảm hài hòa giữa yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và sự bền vững của hệ sinh thái tự nhiên.

Thủ tướng yêu cầu Đề án phải trình bày rõ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn; đồng thời phân tích nguyên nhân, đề xuất quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp theo từng giai đoạn cụ thể. Một trong những yêu cầu quan trọng là xây dựng danh mục dự án có địa chỉ rõ ràng, xác định mức độ ưu tiên và cơ chế bố trí nguồn lực phù hợp để bảo đảm “làm đến đâu chắc đến đấy”, tránh tình trạng đầu tư dàn trải, kém hiệu quả.

Trong vấn đề huy động vốn, Thủ tướng nhấn mạnh cần phát huy tối đa nguồn lực của người dân và doanh nghiệp thông qua các hình thức hợp tác công tư như BT, BOT và các nguồn vốn vay ưu đãi.

Ông đặt mục tiêu huy động ít nhất 35% vốn ngoài ngân sách để triển khai các dự án trọng điểm, tạo sự chủ động trong đầu tư hạ tầng và nâng cao khả năng ứng phó của vùng trước tác động của biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, các địa phương cần chú trọng phát triển giao thông đường thủy, khai thác thế mạnh tự nhiên của vùng sông nước nhằm giảm tải áp lực cho hệ thống giao thông đường bộ và nâng cao hiệu quả vận chuyển hàng hóa.

Thủ tướng cũng lưu ý phải xem xét kỹ lưỡng yếu tố khoa học và tính khả thi của từng công trình, tránh tình trạng một công trình phục vụ mục tiêu này nhưng lại gây tác động bất lợi đến mục tiêu khác. Các giải pháp như di dời dân cư khỏi khu vực sạt lở, bảo vệ rừng ngập mặn, rừng phòng hộ ven biển, chuyển đổi mô hình sản xuất phù hợp theo từng khu vực sinh thái và giảm khai thác nước dưới đất cần được lồng ghép đồng bộ trong Đề án.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà được giao chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường hoàn thiện Đề án; Bộ Tài chính có trách nhiệm cân đối ngân sách và đề xuất phương thức huy động vốn nhằm sớm triển khai các dự án sau khi Bộ Chính trị có kết luận.

Trước đó, vào tháng 7/2023, Chính phủ đã đồng ý chủ trương vay 2,53 tỷ USD từ sáu đối tác quốc tế để triển khai 16 dự án phục vụ phát triển bền vững ĐBSCL. Các dự án này do các bộ, ngành và địa phương đề xuất trên cơ sở đánh giá cấp bách về nhu cầu ứng phó với biến đổi khí hậu, cải thiện hạ tầng giao thông - thủy lợi và bảo vệ sinh kế người dân.

Nổi bật trong số này là dự án hệ thống đường ven biển dài 415 km đi qua bảy tỉnh gồm Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau và Kiên Giang với tổng mức đầu tư gần 43.000 tỷ đồng, được kỳ vọng tạo trục giao thông chiến lược, góp phần bảo vệ bờ biển và kiến tạo không gian phát triển mới.

Tại Vĩnh Long, dự án hoàn thiện đê bao sông Măng Thít giai đoạn hai có tổng vốn hơn 4.150 tỷ đồng, hướng tới bảo vệ vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm trước tình trạng xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng.

Tại Hậu Giang, dự án nâng cấp và mở rộng quốc lộ 61C dài hơn 37 km với tổng mức đầu tư gần 3.900 tỷ đồng nhằm cải thiện kết nối giữa các đô thị trung tâm. Ở Đồng Tháp, dự án phát triển hạ tầng đường bộ khu vực nam sông Tiền với vốn hơn 4.260 tỷ đồng được triển khai để nâng cao năng lực giao thông liên vùng, tạo thuận lợi cho sản xuất và lưu thông hàng hóa.

Bên cạnh đó, An Giang đang triển khai xây dựng hệ thống hồ trữ ngọt gắn với hạ tầng thủy lợi phục vụ sản xuất tại tiểu vùng Tứ giác Long Xuyên với tổng mức đầu tư hơn 2.660 tỷ đồng, nhằm giải quyết tình trạng thiếu nước ngọt trong mùa khô. Riêng Cần Thơ đang đẩy mạnh dự án phát triển bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu với tổng mức đầu tư gần 9.800 tỷ đồng, được coi là mô hình mẫu về đô thị thích ứng trong khu vực.

Việc xây dựng Đề án phòng chống sạt lở, sụt lún, hạn hán và xâm nhập mặn tại ĐBSCL được xem là nhiệm vụ cấp bách nhưng mang ý nghĩa chiến lược lâu dài. Không chỉ nhằm khắc phục những nguy cơ hiện hữu, các dự án còn hướng tới kiến tạo nền tảng hạ tầng thích ứng, tạo đà phát triển bền vững cho vùng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến khó lường.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tiếp tục phối hợp chặt chẽ, bảo đảm tiến độ hoàn thiện Đề án trên nguyên tắc khoa học, thực tiễn và hiệu quả. Khi được triển khai đồng bộ, các dự án sẽ góp phần nâng cao năng lực chống chịu của ĐBSCL, bảo vệ sinh kế người dân và tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội bền vững cho toàn vùng đồng bằng trọng yếu này.